Η πανδημία του COV-19 εξακολουθεί να διατηρείται. Παρατηρήσεις αναφέρουν ότι η λοίμωξη από COV-19 εξελίσσεται με πορεία που μπορεί να διαδράμει χωρίς συμπτώματα και με χρόνο επώασης 6-8 ημερών.

Η νοσηλεία από λοίμωξη COV-19 διαρκεί όταν δεν υπάρχουν επιπλοκές 12-18 ημέρες.

Ποσοστό περίπου 20% των ατόμων που προσβάλλονται από COV-19 εμφανίζουν σοβαρά νόσηση. Τα υψηλότερα φορτία του ιού εμφανίζονται στα πρώτα στάδια της λοίμωξης από COV-19.

Η μετάδοση του ιού γίνεται 1-3 ημέρες πριν από την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Αλλά η μετάδοση συμβαίνει και μετά πάροδο 8 ημερών από την υποχώρηση των συμπτωμάτων.

Το RNA του COV-19 ανιχνεύεται στα βιολογικά υγρά του οργανισμού (αίμα – ορό αίματος – σπέρμα – σίελο – ρινοφαρυγγικά εκκρίματα).

Το σύνολο της εικόνας αυτής μεταβάλλεται όταν υπάρχει συν-νοσηρότητα.

ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΣ: (Συνύπαρξη) δύο νόσων ή παθολογικών καταστάσεων στον ίδιο άρρωστο είτε συνύπαρξη καταστάσεων που έχουν αιτιολογική σχέση.

Σαν παράδειγμα αναφέρεται ή συννοσηρότητα λοίμωξης από COV-19 και Αρτηριακής Υπέρτασης (30%), Σακχαρώδη Διαβήτη (12%), Στεφανιαία Νόσο (5,8%).

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΟΜΑΔΕΣ –

ΟΜΑΔΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ

ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠΟ COV-19

• Άτομα μεγάλης ηλικίας > 65 ετών (­80 15% θάνατοι).
• Άτομα με προηγούμενα αναπνευστικά προβλήματα (άσθμα – Χ.Α.Π.).
• Άτομα παχύσαρκα.
• Άτομα υπό ανοσοκαταστολή (μεταμόσχευση οργάνων – θεραπεία για αυτοάνοσα νοσήματα).
• Άτομα με ανεπάρκεια ήπατος, νεφρών.
• Άτομα με αιμοκάθαρση.

Στις παραπάνω ομάδες πρέπει να προστεθούν τα άτομα που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη (ΤΥΠΟΥ 1 – 2), Αρτηριακή Υπέρταση – Καρδιαγγειακά νοσήματα.

Η παρουσία των νοσημάτων αυτών με την οξεία λοίμωξη από κοροναϊό χαρακτηρίζεται σαν ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ.

Στις ανακοινώσεις ενημερώσεις που γίνονται για τον COV-19 ακούγεται πολύ συχνά η φράση υποκείμενο νόσημα (σημαίνει ότι πριν από την μόλυνση με COV-19 προϋπήρχε το νόσημα αυτό) (βλέπε Πίνακα 1).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΥΝ-ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ

ΠΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΛΟΙΜΩΞΗ COV-19

ΣΕ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

*Η κύηση διαδράμει από την χωρίς συμπτώματα εκδηλώσεις λοίμωξης COV-19 (άτυπα ευρήματα : αύξηση λευκών αιμοσφαιρίων) μέχρι την παρουσία πύκνωσης στην αξονική θώρακος.

Αυτή η συν-νοσηρότητα που αναφέρεται ειδικά στα καρδιαγγειακά νοσήματα, στον Σακχαρώδη Διαβήτη, στα Νεφρικά νοσήματα, στην Αρτηριακή Υπέρταση, εστίασε την προσοχή και ενδιαφέρον των ερευνητών και τούτο διότι τα νοσήματα αυτά θεραπεύονται με φάρμακα που δρουν σαν αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (ACE-2) ή σαν αναστολείς των υποδοχέων αγγειοτεσίνης (ARBS).

Είναι γνωστό ότι η μόλυνση ανθρώπου από COV-19 αρχίζει από την σύνδεση του ιού στην μεμβράνη του κυττάρου του ξενιστή (άνθρωπος) με ειδικό υποδοχέα του ενζύμου ACE-2 το οποίο εκφράζεται σε μεγάλο αριθμό στα επιθηλιακά κύτταρα των πνευμόνων – εντέρου – αιμοφόρων αγγείων.

Οι υποδοχείς ACE-2 παίζουν ρόλο στην παθογένεια της υπέρτασης και του σακχαρώδη Διαβήτη (Σ.Δ.).

Η έκφραση του ενζύμου ACE-2 είναι αυξημένη στα άτομα με Σ.Δ.1 – Σ.Δ.2 – την Υπέρταση – στα Καρδιοαγγειακά νοσήματα τα οποία θεραπεύονται με ACE-IS ή ARBS.

Η θεραπεία με τα φάρμακα αυτά αποτελεί σήμερα τον πυρήνα του αλγόριθμου της θεραπείας των παραπάνω νόσων (ειδικά της αρτηριακής υπέρτασης). Μελέτες σε μοντέλα του ζωϊκού βασιλείου κατέδειξαν ότι η χρήση των φαρμάκων (αναστολέων του συστήματος ρενίνης αγγειοτασίνης) μπορεί δυνητικά να αυξήσει την έκφραση του ACE-2 και επομένως η χρήση τους σε ασθενείς μπορεί να αυξήσει την λοιμογόνο δύναμη του COV-19 μέσω της αύξησης του φορτίου του ιού που εισέρχεται μέσα στο κύτταρο.

Η ΥΠΕΡ-ΕΚΦΡΑΣΗ (αυξορύθμιση) του ACE-2 με την χορήγηση αναστολέων του συστήματος αγγειοστασίνης (ACE-IS) έχει καταδειχθεί στην καρδιά, αγγεία, νεφρούς, χωρίς να υπάρχουν δεδομένα σαφή στο τι συμβαίνει στους πνεύμονες, αναπνευστική οδό.

Υπάρχουν επίσης δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η υπερ-έκφραση του ACE-2 εμφανίζεται συχνότερα με την χρήση αναστολέων μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτασίνης (ARBS).

Άλλες παρατηρήσεις αντίθετα αναφέρουν ότι η ενεργοποίηση του ANGII: Αγγειοποιητίνη ΙΙ προάγει τις βλάβες από COV-19 των πνευμονικό ιστό. Με βάση αυτές τις παρατηρήσεις η χρήση των αναστολέων του ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ – ΡΕΝΙΝΗΣ – ΑΓΓΕΙΟΤΕΝΣΙΝΗΣ, θα μπορούσε να προασπίζει έναντι της παθογονικότητας του ιού COV-19 σε ασθενείς που μολύνονται από τον ιό.

Επίσης πρέπει να διερευνηθεί η ύπαρξη πολυμορφισμών του ACE-2 που συνδέονται με την Αρτηριακή Υπέρταση και το Σακχαρώδη Διαβήτη, ιδιαίτερα μεταξύ των Ασιατικής προέλευσης πληθυσμό που μπορεί να εξαγόσουν την ύπαρξη γενετικής προδιάθεσης ορισμένων ατόμων και ερμηνείες για τον αυξημένο κίνδυνο νόσησης από COV-19.

ΑΓΓΕΙΟΠΟΙΗΤΙΝΗ (ANGII): Γονίδια (πρωτεΐνες) που κωδικοποιούν (είναι υπεύθυνα) για την διέγερση του σχηματισμού νέων αιμοφόρων αγγείων. Οι πρωτεΐνες του κωδικοποιούνται από αγγειοποιητίνη εδράζονται στο υγιές ενδοθήλιο της καρδιάς.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ :

Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης (Ε.Ε.Υ.) δημοσίως τις παρακάτω οδηγίες.

1. Δεν υπάρχει καθαρή απόδειξη ότι η υπέρταση αυτή καθ’ αυτή συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης με COV-9. Συνεπώς τα υπερτασικά άτομα θα πρέπει να εφαρμόζουν τις ίδιες προφυλάξεις με τους ίδιας ηλικίας άτομα και τους εμφανίζοντας το ίδιο προφίλ συν-νοσηρότητας.
2. στους υπερτασικούς ασθενείς με μόλυνση COV-19 η θεραπεία με ACEI, αναστολέων υποδοχών AngII πρέπει να συνεχίζεται κανονικά κάτω από τις οδηγίες των θεράποντων ιατρών.
3. Δεν υπάρχει υπεροχή στην αποτελεσματικότητα θεραπείας με σκευάσματα (ACEIs – ARBS – AngII) σε μόλυνση από COV-19.
4. Σε ασθενείς με μόλυνση COV-19 και σοβαρή συμπτωματολογία τα φάρμακα τα οποία δρουν αναστέλλοντας το Σύστημα – Ρενίνης – Αγγειοτενάνης (ΣΡΑ) χρησιμοποιούνται και ρυθμίζονται σε εξατομικευμένη Βάση.
5. Μελλοντικές περαιτέρω έρευνες για την υπέρταση και χρήση αντιϋπερτασικών φαρμάκων στην πορεία και εξέλιξη της νόσησης από COV-19 θεωρείται απολύτως αναγκαία.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Ελλ. Ετ. Υπερτ.

• Mayo Clin.
• Βικιπαίδεια

Ένζυμο με κατανομή σε όλη του ιστούς του ανθρώπινου οργανισμού.

Η γGT απαντάται στο πάγκρεας (αναλογία 8%) στα χοληφόρα σωληνάρια του ήπατος (αναλογία 4%) στο λεπτό έντερο (αναλογία 1%) αλλά και στους νεφρούς.

Η γGT που υπάρχει και σε άλλα όργανα (στοματική κοιλότητα – καρδιά) αποδίδεται στην περιεκτικότητα του ενζύμου στα λευκοκύτταρα και ιστιοκύτταρα των οργάνων αυτών.

Φυσιολογικές λειτουργίες γGT, είναι :

• Δράση αντιοξειδωτική.
• Διατήρηση δεξαμενής των αμινοξέων του ανθρώπινου οργανισμού.
• Συμμετέχει στην μεταφορά αμινοξέων (κύκλος γ-γλουταμινικού οξέος).

Οι τιμές της γGT αυξάνονται με τη λήψη φαρμάκων όπως :

• Οιστρογόνα
• Αιθανόλη
• Αντισυλληπτικά
• Φαινυτοΐνη
• Βαρβιτουρικά
• Ακεταμινοφαίνη (Δηλητηρίαση).

Η γGT θεωρείται το βιολογικό «βαρόμετρο» της λειτουργίας του ήπατος και αποτελεί ουσιαστικό βοήθημα για την διάγνωση παθήσεων ήπατος – λανθάνοντος αλκοολισμού.

Η γGT βρίσκεται αυξημένη στην :

1. Κίρρωση ήπατος
2. Πρωτοπαθής χολική κίρρωση (αυτοάνοσο νόσημα)
3. Αποφρακτικό ίκτερο
4. Ηπατίτιδες
5. Ηπατικές μεταστάσεις
6. Καρκίνος ήπατος
7. Παγκρεατίτιδα
8. Λοιμώδη μονοπυρήνωση
9. Υπερθυρεοειδισμός

Η γGT βρίσκεται ελαττωμένη, στον Υποθυρεοειδισμό.

Η γGT είναι φυσιολογική στις έγκυες γυναίκες και στα παιδιά και σε αντίθεση με τις αυξημένες τιμές αλκαλικής φωσφατάσης και λακτικής δενδρογενάσης (LDH), χρησιμοποιείται σαν διαφορικό γνώρισμα για τη διαφορική διάγνωση παθήσεων ήπατος και χοληφόρων οδών στις δύο παραπάνω ομάδες.

H γGT χρησιμοποιείται επίσης και για την παρακολούθηση χρόνιων αλκοολικών ατόμων επειδή οι τιμές της αντανακλούν την υποτροπή ή ύφεση της νόσου, αποδεικνύοντας την κατανάλωση αλκοόλης.

Η γGT δεν αυξάνεται στο εμφρακτό του μυοκαρδίου. Αυξήσεις της γGT την 4^η ημέρα μετά το έμφραγμα αποδίδονται στη δευτεροπαθή ηπατική βλάβη από καρδιακή ανεπάρκεια.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Ανασκόπηση γGT, 2001, Ν. Καλλιακμάνης

- Κλινική Χημεία 2^η έκδοση, Ε. Σπανός

Σήμερα ο καρκίνος αποτελεί τη σύγχρονη μάστιγα της εποχής μας (μαζί με τα καρδιαγγειακά νοσήματα).

Ένας στους 3 Ευρωπαίους θα διαγνωστεί με καρκίνο κάποια στιγμή της ζωής του και ένας από τους 4 που έχουν εμφανίσει καρκίνο θα πεθάνει.

ΣΥΧΝΟΤΕΡΕΣ ΝΕΟΠΛΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑ ΣΕΙΡΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΑ¨, είναι :

1. 1. Καρκίνος του προστάτη
2. 2. Καρκίνος των πνευμόνων
3. 3. Καρκίνος ουροδόχου κύστεως
4. 4. Κακοήθες μελάνωμα.

ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣBΟΛΗΣ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ ΚΑΤΑ ΣΕΙΡΑ, είναι :

1. 1. Καρκίνος μαστού
2. 2. Καρκίνος πνευμόνων
3. 3. Καρκίνος παχέος εντέρου-όρθου
4. 4. Καρκίνος σώματος μήτρας
5. 5. ΜΗ Hodgkin Λέμφωμα

Η εμφάνιση του καρκίνου και η θνητότητα του, είναι υψηλότερες στο ανδρικό φύλο συγκριτικά με το γυναικείο.

Η μεγαλύτερη συχνότητα στις διαγνώσεις νεοπλασιών είναι σε άτομα άνω των 65 ετών. Κάθε μέρα 7.900 άνθρωποι μαθαίνουν ότι πάσχουν από καρκίνο ενώ 4.700 πεθαίνουν από καρκίνο.

Υπολογίζεται ότι το έτος 2015 ο αριθμός των ατόμων > 65 ετών, στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα σημειώσει αύξηση κατά 20% και ο αριθμός των ατόμων > 80 ετών κατά 50%.

Επομένως θα υπάρξει αντίστοιχη αύξηση του αριθμού νέων περιπτώσεων νεοπλασιών ακόμα και αν το ποσοστό εμφάνισης του κάθε καρκίνου θα παραμείνει σταθερό.

Έτσι, το 2025 με στατιστικά στοιχεία ο αριθμός των καρκινοπαθών θα ανέρχεται σε 650.000 νέες περιπτώσεις κάθε έτος.

Στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια υπολογίζονται οι νεοπλασίες σε ποσοστό 31%. (Πίνακας 3).

Οι διάφορες νεοπλασίες που προσβάλλουν τον ανθρώπινο οργανισμό δεν εμφανίζουν συνήθως συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Τις περισσότερες φορές η διάγνωσή τους γίνεται όταν ο καρκίνος έχει δώσει μεταστάσεις.

Πρέπει όμως οι γιατροί και ο κόσμος να γνωρίζει τα γενικά συμπτώματα ή και τα μη ειδικά τα οποία μπορούν να εμφανιστούν σε όλα τα στάδια εξέλιξης του καρκίνου (συμπτώματα που προέρχονται από την πρωτοπαθή εστία ή από τις δευτεροπαθείς μεταστάσεις – εντοπίσεις του καρκίνου.

ΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΑΥΤΑ (ΜΗ ΕΙΔΙΚΑ) ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΟΥΝ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΘΕ ΝΕΟΠΛΑΣΙΑΣ (πρώιμα και προχωρημένα), είναι :

1. 1. Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους.
2. 2. Καταβολή δυνάμεων.
3. 3. Ανορεξία.
4. 4. Καχεξία.
5. 5. Πυρετός (δεκατική πυρετική κίνηση).
6. 6. Νυκτερινές εφιδρώσεις.

Επίσης τα παρακάτω συμπτώματα είναι πιο αντικειμενικά (πιο προειδοποιητικά επομένως) και η εμφάνισή τους, μπορεί να δώσει υποψίες στο γιατρό αλλά και στο ίδιο το άτομο.

Αυτά, είναι :

1. 1. Επίμονος βήχας – αίμα στα πτύελα.
2. 2. Αλλαγές στις συνήθειες κένωσης του εντέρου.
3. 3. Αιματέμεση (αποβολή αίματος με εμέτους), Μελαίνες (αποβολή αίματος στα κόπρανα), Αιματοχεζία (αποβολή καθαρού αίματος στα κόπρανα).
4. 4. Ανεύρεση στην ψηλάφηση κάποιου ογκιδίου στο μαστό, έκκριση υγρού από την θηλή του μαστού, εξέλκωση θηλής, εισδοχή αυτής.
5. 5. Ψηλάφηση ογκιδίου στους όρχεις, ανεύρεση διόγκωσης στον ένα από τους δύο όρχεις, εμφάνιση αίματος στο σπέρμα.
6. 6. Συμπτώματα εκ του ουροποιητικού συστήματος (αιματουρία, συχνουρία ή διαταραχές ούρησης).
7. 7. Βράγχος φωνής που επιμένει για 3-4 εβδομάδες.
8. 8. Διογκωμένοι λεμφαδένες (πάνω από 3-4 εβδομάδες), με ειδικούς χαρακτήρες συνήθως (σκληροί, ανώδυνοι, συμφυομένοι μεταξύ τους και με τους γύρω ιστούς).
9. 9. Αλλαγή μορφής, χρώματος των ορίων, αιμορραγία δερματικού σπίλου (ελιάς δέρματος)
10. 10. Επίμονη δυσπεψία ή δυσκαταποσία.
11. 11. Επαλαμβανόμενη αιμορραγία από τον κόλπο (ποιοτικά – ποσοτικά) γυναίκας ή εκκρίσεις με αίμα μεταξύ των κανονικών περιόδων ή μετά την εμμηνόπαυση.
12. 12. Κνησμός που επιμένει στην περιοχή του πρωκτού ή στην ουρογεννητική περιοχή.
13. 13. Πληγές που δεν επουλώνονται στην περιοχή του στόματος ή δέρμα.
14. 14. Επίμονη, ασυνήθιστη κεφαλαλγία.
15. 15. Ανορεξία, αποστροφή στο κρέας, αδικαιολόγητη απώλεια βάρους.

Σε πολλές περιπτώσεις η επίσκεψη στον οικογενειακό γιατρό που θα πάρει πλήρες ατομικό ή οικογενειακό λεπτομερές ιστορικό και θα εξετάσει κλινικά τον ασθενή δίνει ΕΓΚΑΙΡΑ τη διάγνωση ύπαρξης νεοπλασίας.

Τα παραπάνω έχουν μεγάλη σημασία γιατί μία έγκαιρη και σωστή διάγνωση σώζει ζωές.

Να μην ξεχνάμε οι ασθενείς και οι γιατροί το αξίωμα της Ιατρικής «Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΤΙΜΟΤΕΡΗ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ».

Βέβαια στην έγκαιρη διάγνωση βοηθάει και η αλματώδης ανάπτυξη – Βιοχημικών – Απεικονιστικών μεθόδων – και προσέγγιση επί κυτταρικού επιπέδου των διεργασιών που προκαλούν τις νεοπλασίες.

Λίγο – πολύ ο κόσμος γνωρίζει αυτές τις εξετάσεις αλλά πρέπει να αναφερθούν και οι πιο εξελιγμένες όπως η Μαγνητική φασματοσκοπία – τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET. CT) που προσεγγίζουν τις νεοπλασίες επί κυτταρικού επιπέδου.

Επίσης, πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα η παράταση του χρόνου ζωής των καρκινοπαθών.

Τα 5 χρόνια επιβίωσης για όλους του καρκίνους μεταξύ 1996-2003 ήταν 66%, το 50% υπήρχε το 1975-1977.

Γενικά μειώνεται η θνητότητα στους συχνότερους καρκίνους ανδρών και γυναικών (προστάτης – πνεύμων – παχέως εντέρου – μαστών) με εξαίρεση τον καρκίνο των πνευμόνων στις γυναίκες όπου αυξάνεται κατά 0,2% ετησίως.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ – ΝΕΟΠΛΑΣΙΕΣ

Υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα (20-30 χρόνια) που μεσολαβεί από την έναρξη του καπνίσματος μέχρι την εμφάνιση του καρκίνου.

Το κάπνισμα γενικώς είναι ένοχο για το 1/3 του συνόλου των νεοπλασιών του ανθρώπου.

Ευθύνεται 90% για την ανάπτυξη καρκίνου πνευμόνων στους άνδρες και 60% στις γυναίκες.

Επίσης ευθύνεται για την ανάπτυξη νεοπλασιών του φάρυγγα, στόματος, οισοφάγου, παγκρέατος, ουροδόχου κύστης, νεφρών, στομάχου, μαστών, τραχήλου, λευχαιμιών.

Η διακοπή του καπνίσματος δρα αποτελεσματικά στην δημιουργία του καρκίνου π.χ. πιθανότητες προσβολής από καρκίνο πνευμόνων επί διακοπής του καπνίσματος, μειώνεται 30%-50% στα 10 χρόνια διακοπής του.

Η διακοπή του καπνίσματος ωφελεί σε όλες τις ηλικίες.

Αν αυτό γίνει πριν την ηλικία των 30 ετών, αποφεύγεται κατά το 90% συνολικά ο κίνδυνος καρκίνου των πνευμόνων.

Τα αίτια που προκαλούν τις διάφορες νεοπλασίες εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστα.

Υπάρχουν όμως γνωστοί παράγοντες που αποδεδειγμένα «προδιαθέτουν» στην εμφάνιση της νόσου.

Έτσι, στατιστικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι το 88% του συνόλου των νεοπλασιών, οφείλονται :

α) Σε ατομικές συνήθειες (κάπνισμα, αλκοολισμός, δίαιτα.

β) Σε παράγοντες του περιβάλλοντος.

Στο ΚΑΠΝΙΣΜΑ αποδίδεται το 35% των νεοπλασιών του ανθρώπου, ενώ ο τρόπος διαβίωσης, φύση εργασίας, δίαιτα, ευθύνονται για το 50% των νεοπλασιών.

Το υπόλοιπο 10% σχετίζεται με παράγοντες γενετικούς, κληρονομικούς και φλεγμονές από ιούς.

Γενικά ο καπνός περιέχει 3500 χημικές ουσίες, είκοσι (20) από αυτές είναι καρκινογόνες (N – νιτροζαμίνες, αρωματικές αμίνες).

Οι ουσίες αυτές προκαλούν νεοπλασίες.

Στην Ελλάδα δυστυχώς τα τελευταία 70 χρόνια έχει παρατηρηθεί 5πλάσια αύξηση του καπνίσματος κατά άτομο.

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ

Η σύγχρονη γενετική και μοριακή βιολογία έχει εντοπίσει ογκογονίδια που ευθύνονται για την κληρονομική προδιάθεση κάποιων μορφών νεοπλασίας.

Επίσης, η ύπαρξη ορισμένων κληρονομικών συνδρόμων (οικογενής πολυποδιάση*, «προδιαθέτει» σε καρκίνο παχέως εντέρου, αταξία-τηλεαγγειεκτασία** σε ανάπτυξη λεμφώματος), προδιαθέτει σε ανάπτυξη νεοπλασιών.

*Οικογενής πολυποδιάσης : πολυάριθμοι πολύποδες, εκδήλωση καρκίνου στα 40 έτη.

**Αταξία τηλεαγγειεκτασία : κληρονομική νόσος, οφείλεται σε ελάττωμα των Τ κυττάρων.

ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΝΕΟΠΛΑΣΙΕΣ

Υπάρχει συνέργεια με το κάπνισμα και την χρήση αλκοόλης (αυξάνεται ο κίνδυνος καρκινογένεσης).

Οι περισσότεροι τύποι καρκίνου φαίνεται να σχετίζονται με την κατανάλωση «σκληρών» ποτών και μπύρας, παρά με την κατανάλωση κρασιού.

ΦΥΛΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Η Μαύρη Φυλή έχει τη μεγαλύτερη θνητότητα ακόμα και σε νεοπλασίες που εμφανίζονται με μικρότερη γενικά συχνότητα ο καρκίνος του προστάτη στους άνδρες Μαύρης Φυλής είναι 1.5 φορά συχνότερος από τη Λευκή Φυλή.

Αντίθετα ο καρκίνος του στήθους είναι 1.2 φορές μεγαλύτερος στις Λευκές γυναίκες από τις γυναίκες Μαύρης Φυλής.

Το Πολλαπλούν Μυέλωμα (ασθένεια αίματος) εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στη Μαύρη Φυλή (γυναίκες-άνδρες) από τη Λευκή Φυλή.

Επίσης, αυξημένη συχνότητα καρκίνων εμφανίζεται στους Ασιάτες (γυναίκες και άνδρες) και αφορά τον καρκίνο στομάχου, χολής, ήπατος.

Γεωγραφικές κατανομές εκτός από τις φυλετικές, στις νεοπλασίες υπάρχουν και μερικές φορές είναι δυσεξήγητες π.χ. ο καρκίνος μαστού εμφανίζει υψηλά ποσοστά στο Marin Country της California. Η πολιτεία της Washington φαίνεται να εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά καρκίνου μαστού από όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΕΣ-ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

Η φύση της εργασίας, αποτελεί πολλές φορές γενεσιουργό αίτιο καρκίνου.

Έτσι, ζωγράφοι, οικοδόμοι, εργάτες χημικών εργοστασίων που παράγουν χημικά προϊόντα, αμίαντο, ακτινολόγοι, επεξεργαστές άνθρακα, είναι «επιρρεπείς» στην ανάπτυξη νεοπλασίας.

ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Ο καρκίνος του δέρματος σε όλες τις μορφές του (Βασικοκυτταρικό, ακανθοκυτταρικό, με εξαίρεση το κακοήθες μελάνωμα) είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Γενικά πλησιάζοντας προς τον Ισημερινό αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου δέρματος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων 5-6 τον αριθμό, κατά την εφηβεία του ατόμου, μπορεί να διπλασιάσουν επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος.

Φαίνεται ότι η δράση της ηλιακής ακτινοβολίας (υπέρυθρος – υπεριώδη ακτινοβολία) προκαλεί μεταβολές στο DNA των κυττάρων και προκύπτουν μεταλλάξεις γονιδίων που οδηγούν στην καρκινογένεση.

ΙΟΝΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Επαγγελματικές ομάδες στην ακτινοβολία αυτοί είναι οι ακτινολόγοι, εργάτες ορυχείων ουρανίου, προσωπικό πυρηνικών αντιδραστηρίων ισοτόπων.

Η επανειλημμένη έκθεση στην ιονίζονα ακτινοβολία προδιαθέτει στην ανάπτυξη :

α) Καρκίνου θυρεοειδούς αδένος

β) Χρόνιας μυελογενούς λευχαιμίας

γ) Οξείας λευχαιμίας

δ) Νεοπλασιών στομάχου, πνευμόνων, μαστού.

Η μεγαλύτερη ομάδα πληθυσμού που μελετήθηκε για την επίδραση της ακτινοβολίας αυτής στον άνθρωπο είναι ο Ιαπωνικός πληθυσμός, που επέζησε μετά την ρίψη των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και Ναγκασάκι.

Από την επίδραση της ακτινοβολίας μέχρι την εμφάνιση της νεοπλασίας μεσολαβεί περίοδος τουλάχιστον 10-20 χρόνων.

Η λευχαιμία φαίνεται να εκδηλώνεται 2-8 χρόνια μετά την έκθεση στην ακτινοβολία αυτή.

ΗΛΙΚΙΑ

Το ποσοστό εμφάνισης των νεοπλασιών αυξάνει παράλληλα με την ηλικία του ατόμου.

Η πλειοψηφία των νεοπλασιών εμφανίζεται μετά τα 65 χρόνια.

Όμως ηλικίες 0-4 ετών έχουν 2 φορές μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης από ηλικίες 5-9 ετών και 10-14 ετών.

Γενικά 1 στα 3 άτομα 60-80 ετών καταλήγει από κακοήθεια.

ΦΛΕΓΜΟΝΕΣ ΑΠΟ ΙΟΥΣ – ΒΑΚΤΗΡΙΑ

Ορισμένοι ιοί αυξάνουν πιθανότητα καρκινογένεσης όπως :

1. 1. Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (H.P.V.) προδιαθέτει σε καρκίνο τραχήλου της μήτρας.
2. 2. Ιοί Ηπατίτιδας Β, C. Χρόνια λοίμωξη από ιό ηπατίτιδας C, αυξάνει έως και 100 φορές τον κίνδυνο ανάπτυξης πρωτοπαθούς καρκίνου ήπατος. Στην ηπατίτιδα Β ο κίνδυνος εμφάνισης νεοπλασίας εξαρτάται όχι τόσο από την χρονιότητα της νόσου όσο από την Ιαιμία (ιϊκό φορτίο).
3. 3. Petτροϊός HTLV-1 (Human T-Cell Leukemia / Lymphoma Virus). Η μόλυνση από τον ιό αυτό προκαλεί τη γένεση λευχαιμίας από Τ κύτταρα στους ενήλικες. Πρόκειται για τον μοναδικό ρετροϊό που άμεσα προκαλεί καρκίνο μέσω των trans πρωτεϊνών που αλληλοεπιδρούν με διάφορες πρωτεΐνες που συμμετέχουν στον κυτταρικό κύκλο και στο μεταβολισμό (διαδικασία απόπτωσης).
4. 4. Ιός HIV (Human Immunodeficiency Virus). Άτομα με HIV έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης λεμφώματος, σαρκώματος Kaposi. Φαίνεται ότι η ανοσολογική ανεπάρκεια που προκαλεί ο ιός ευθύνεται για την εμφάνιση των νεοπλασιών.
5. 5. Ιός EBV (Ebstein – Barr Virus) – ιός έρπητα 8 (HHV₈). Εμφανίζουν μεγάλες πιθανότητες εμφάνισης λεμφώματος, σαρκώματος Kaposi.
6. 6. Έκθεση στο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Ε.Ρ.). Προκαλεί το Ε.Ρ. χρόνια γαστρίτιδα η οποία μέσω εντερικής μεταπλασίας, δημιουργεί προκαρκινικό παράγοντα ανάπτυξης καρκίνου του στομάχου.
7. 7. Διατροφή. Οι αυξανόμενες ποσότητες λιπαρών συστατικών στη σύγχρονη διατροφή, έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη νεοπλασιών του μαστού, παχέος εντέρου, προστάτη, ενδομήτριου. Επίσης, ρόλο παίζει και η υψηλή κατανάλωση ζωϊκού λίπους (κόκκινα κρέατα). Οι αφλατοξίνες (ουσίες που βρίσκονται στο καλαμπόκι, φυστίκια, φυστικοβούτυρο), οι ουσίες που σχηματίζονται κατά την διάρκεια παρασκευής τηγανιτού φαγητού, συμβάλουν στη δημιουργία νεοπλασιών. Η βρώση παστών – καπνιστών τροφών συνδέεται αιτιολογικά με τον καρκίνο οισοφάγου – στομάχου.
8. 8. Παχυσαρκία – Άσκηση. Αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνο μαστού σε γυναίκες άνω των 40 ετών. Η έλλειψη σωματικής άσκησης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου παχέος εντέρου.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Πρακτική προσέγγιση στην κλινική ογκολογία

-        Dr. Ισαμ Μπανκονολί εκ. ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΣ 2008

Φλεγμονή των μηνίγγων του εγκεφάλου.

Ξεχωρίζει σαν :

Ø  ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ

Ø  ΑΣΗΠΤΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ

ΑΙΤΙΑ

Ø  Ιοί (enterovires -HIV – HSV – VZV – LCM).

Ø  ΣΠΕΙΡΟΧΑΙΤΕΣ (syphilis – Lyme).

Ø  ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΕΤΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ΜΕ ΚΡΟΤΩΝΕΣ (Rocky Mountain Fever – Erlichia).

Ø  ΜΥΚΗΤΕΣ (Cryptococcus – coccidiodes).

Ø  ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ.

ΑΣΗΠΤΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ (Α.Μ.)

Όλες οι περιπτώσεις μηνιγγίτιδας που δεν μπορεί να αποδειχθεί μικροβιακή λοίμωξη.

Συνήθως αυτή οφείλεται σε ιούς αλλά μπορεί και α) σε μικροβιακή λοίμωξη που έχει μερικώς αντιμετωπιστεί χωρίς πλήρη εξάλειψη των μικροβίων από τις μήνιγγες, β) από λοίμωξη σε παρακείμενες περιοχές των μηνίγγων.

Άσηπτη μηνιγγίτιδα προκαλεί η ΕΝΔΟΚΑΡΔΙΤΙΔΑ που οφείλεται σε διασπορά μικροβίων από τις βαλβίδες της καρδιάς στην κυκλοφορία του αίματος. Επίσης : Μύκητες – Ελονοσία – AIDS – Σπειροχαίτη (ωχρά σπειροχαίτη) – Μπορέλια (Borrelia Burdorfen : νόσος Lyme) προκαλούν Α.Μ.

Μηνιγγίτιδα : Φλεγμονή των μηνίγγων

Ανατομική παράσταση μηνίγγων εγκεφάλου

ΟΞΕΙΑ ΑΣΗΠΤΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ (Ο.Α.Μ.)

Ø  Φλεγμονή μηνίγγων

Ø  Στη καλλιέργεια δεν απομονώνεται μικρόβιο

Ø  Αύξηση κυττάρων στο ΕΝΥ

Ø  Λεμφοκυτταρικός τύπος ΕΝΥ

Συχνά ο όρος αυτός χρησιμοποιείται σαν συνώνυμο της ιογενούς μηνιγγίτιδας.

ΙΟΙ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ Α.Μ. ΟΞΕΙΑ ΑΣΗΠΤΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ

Ø  ΕΝΤΕΡΟΪΟΙ

o   Coxsackie virus

o   Echovirus (ιός RNA)

Ø  ΑΡΜΠΟΪΟΙ

o   Ιός απλού έρπητα (HSV1 – HSV2) (DNA)

o   Ηπατίτιδα Β

o   Κυτταρομεγαλοϊός (CMV) (DNA)

o   Ιός Ebstein-Barr (DNA)

o   Ιός έρπητα ζωστήρα (VZV (DNA)*

o   Ιός παρωτίτιδας (RNA)

o   Λεμφοκυτταρικής χοριομηνιγγίτιδας Ιός (RNA)

o   HIV ιός (RNA)

o   Αδενοϊός (DNA)

o   Λύσσας (RNA)

o   Ερυθράς

o   Ιλαράς (RNA ιοί)

Ø  ΜΙΚΡΟΒΙΑ – ΠΑΡΑΣΙΤΑ Ο.Α.Μ.

o   Ατελής θεραπευθείσα μικροβιακή μηνιγγίτιδα

o   Ireponema pallidum (τρεπόνωμα το ωχρόν)

o   Borrelia burgdorferi – Tbc

o   Leptospira

o   Rickettsia

o   Coxiella bururtii

o   Ehrlichia

o   Naegleria fowleri

o   Acanthamoeba

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

*Ιοί HSV και VZV (ερπητοϊοί) μολύνουν το ΚΝΣ μεταφερόμενοι μέσω των νευρικών οδών ή μετά την αναζωπύρωση σωματιδίων ιών, τα οποία βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση στα νωτιαία γάγγλια.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΙΟΥΣ

Ιστορικό – Εξέταση ΕΝΥ – Ορολογικός έλεγχος – Κυτταροκαλλιέργειες – Μοριακοί μέθοδοι – Ευρήματα από αξονική και μαγνητική τομογραφία (ανεύρεση εστιακών βλαβών στον κροταφικό λοβό στην μηνιγγίτιδα HSV (Ιός απλού έρπητα) – Ειδική θεραπεία ερπητικών λοιμώξεων – Συμπτωματική αγωγή.

Αντιϊκά φάρμακα : Acyclonic, Gancyclovir, Valgan, Cyclovir, Foscarnet.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ø  Οξεία έναρξη – πυρετός – κεφαλαλγία – φωτοφοβία – ναυτία – έμετοι – σημεία μηνιγγισμού.

Ø  Γενικά συμπτώματα είναι ελαφρύτερα από εκείνα της μικροβιακής μηνιγγίτιδας.

Ø  Πλείστων των περιπτώσεων αυτοϊώνται – βάσει του αιτιολογικού παράγοντα και συνοδεύονται και από ειδικά κλινικά ευρήματα.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ – ΕΚΒΑΣΗ

Η διάγνωση της μηνιγγίτιδας οξείας, χρόνιας, άσηπτης δεν είναι εύκολη και πρέπει να βασίζεται σε 3 παραμέτρους :

1^ο ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Πολλές φορές τα συμπτώματα και κλινικά σημεία της οξείας μηνιγγίτιδας μπορεί να απουσιάζουν στις μεγάλες ηλικίες ασθενών και στις πολύ νεαρές ηλικίες.

Ειδικά η χρόνια μηνιγγίτιδα απαιτεί κλινική πείρα, κλινική σκέψη, κλινική «υποψία» στη διάγνωσή της και τούτο διότι πολλά σημεία μηνιγγιτισμού δεν υπάρχουν.

2^ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η άσηπτη μορφή μηνιγγίτιδας παρέχει τις χαρακτηριστικές αλλοιώσεις του εγκεφαλονωτιαίου υγρού (Ε.Υ.). Έτσι, δεν ανευρίσκονται μικρόβια, δεν υπάρχει αύξηση πρωτεΐνης – κ.φ. η γλυκόζη Ε.Υ.

Στις περιπτώσεις όπου δεν παρέχεται διαφοροδιαγνωστική βοήθεια από το Ε.Υ. πρέπει να αποκλειστεί η φυματίωση – κρυπτοκοκκίωση και άλλες μυκητιασικές λοιμώξεις. Όπως επίσης ατελώς θεραπευθείσα πυογενής μηνιγγίτις, νευροσύφιλις – Lyme νόσος.

3^ο ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Επιλογή κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής, χορήγηση και ρόλος των κορτικοστεροειδών.

               Συμπερασματικά για διάγνωση Α.Μ. γίνονται :

Ø  Κυτταρικές καλλιέργειες φαρυγγικού, κοπράνων, ΕΝΥ για απομόνωση του παθογόνου ιού.

Ø  Μοριακοί μέθοδοι για την ταυτοποίηση του ιού που απομονώθηκε.

Ø  Ευρήματα από αξονική, μαγνητική τομογραφία, βλάβη στον κροταφικό λοβό (εστιακές βλάβες) στην μηνιγγίτιδα HSV (Ιός απλού έρπητος).

Ø  Γενικά η ΟΑΜ αποτελεί λοίμωξη μέσης βαρύτητας από-περιοζιμένη.

Ø  Θεραπεία : συμπτωματική – αποθεραπεία μετά 5 – 14 ημέρες.

Μερικά εκ των συμπτωμάτων της ΟΑΜ μπορεί να επιμένουν για μήνες.

Έναρξη συμπτωμάτων των ιογενών μηνιγγίτιδων ώρες – μέρες μετά την έκθεση στον ιό – συνήθως 3-6 μέρες.

Εξάνθημα δερματικό προκαλούν οι εντεροϊοί – VZV – Ιλαρά – Ερυθρά – Ιός Δυτ. Νείλου.

Η έναρξη νόσου στους εντεροϊούς είναι αιφνίδια.

Πυρετός 70%-100%, μπορεί σε 2 φάσεις (ΔΙΦΑΣΙΚΟΣ) αρχικά με μη ειδικά συμπτώματα (έμετοι, ανορεξία, διάρροιες, βήχας, μυαλγίες, ανώτερου αναπνευστικού συμπτώματα) υποχωρεί ο πυρετός και επανεμφανίζεται μετά την έναρξη των μηνιγγικών συμπτωμάτων 50% αυχενική δυσκαμψία, κεφαλαλγία συχνή, φωτοφοβία στους μεγαλύτερους ηλικίας ασθενείς.

Εξάνθημα Εντεροϊών : Κηλιδοβλατιδώδες, χωρίς κνησμό, προσβάλλει πρόσωπο, κορμό, άκρα (πέλματα, παλάμες) εμφανίζεται το εξάνθημα με την έναρξη πυρετού – παραμένει 4-10 μέρες.

Αν η μηνιγγίτιδα συνοδεύεται από εξάνθημα (χεριών, ποδιών, στόματος) ή μόνο στοματικής κοιλότητας (her pangina) ενισχύεται η διάγνωση λοίμωξης Coxscakie A.

Αν συνοδεύεται η μηνιγγίτιδα από περικαρδίτιδα ή πλευρίτιδα πιθανή λοίμωξη από Coxscakie B.

ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΕΝΤΕΡΟΪΟΙ ΣΥΝΟΔΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΠΕΤΕΧΕΙΩΔΕΣ ΕΞΑΝΘΗΜΑ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΑΥΤΟ ΤΗΣ ΣΗΨΑΙΜΙΑΣ ΑΠΟ ΜΗΝΙΓΓΙΤΟΔΟΚΚΟ.

Ερπητοϊος Ζ : Προκαλεί ερπητικές βλάβες στα γεννητικά όργανα (85%) τα οποία προηγούνται της μηνιγγίτιδας.

HIV λοίμωξη : Άσηπτη μηνιγγίτιδα με την οξεία λοίμωξη

• · ΑΡΜΠΟΪΟΙ

o   Μεταδίδονται με κουνούπια, φλεβοτόμους, κρότωνες.

o   Είναι αίτια εγκεφαλίτιδας ή μηνιγγίτιδας.

o   Προκαλούν επιδημίες ή ενδημίες (σποραδικά κρούσματα).

o   Γεωγραφική κατανομή.

o   Θνητότητα εξαρτάται από τον ιό.

• · ΕΝΤΕΡΟΪΟΙ

o   Enteroviruses – Coxsackie virus – Echovirus – Poliovirus.

o   80% προκαλούν άσηπτη μηνιγγίτιδα.

o   Μεταδίδονται με την κοπρανοστοματική οδό.

o   Ιοί διασπείρονται στο ΚΝΣ αιματογενώς.

o   Προσβάλουν παιδιά – νέους ενήλικες.

o   Εποχή : τέλος καλοκαιριού, αρχές φθινοπώρου.

o   Ιός πολιομυελίτιδας, ανήκει στους νευρότροπους ιούς.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ειδική θεραπεία λοιμώξεων από έρπητα. Χορήγηση αντιϊκων φαρμάκων (Acyclovir – Cyclovir – Foscarnet).

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-        Bικιπαίδεια

-        Taber’s Λεξ.

-        Merck Man 18^th ed.

Βέβαια.

Τα πιο συχνά νοσήματα που «συνοδεύουν» την Παχυσαρκία είναι :

• Ø Αρτηριακή υπέρταση.
• Ø Καρδιαγγειακά Προβλήματα.
• Ø Χολολιθίαση.
• Ø Καρκίνος παχέος εντέρου.
• Ø Εγκεφαλικά επεισόδια.

Με το ΔΕΙΚΤΗ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ (Δ.Μ.Σ.)

Δ.Μ.Σ. =   

Το Δ.Μ.Σ. είναι αξιόπιστος διότι λαμβάνει υπ’ όψιν το ύψος του κάθε ατόμου.

ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΒΑΡΟΣ Δ.Μ.Σ. → 18,5-24,9

ΥΠΕΡΒΑΡΑ ΑΤΟΜΑ Δ.Μ.Σ. → 25-29,9

ΠΑΧΥΣΑΡΚΑ ΑΤΟΜΑ Δ.Μ.Σ. → 30-35 και άνω.

Ναι. Βρέθηκε σε παρατηρήσεις και στατιστικές αναλύσεις οι οποίες διάρκεσαν 15 χρόνια, ότι :

1. Τα άτομα με Δ.Μ.Σ. ίσο ή μεγαλύτερο > 35 διατρέχουν, 20 φορές περισσότερο κίνδυνο, να εκδηλώσουν Σακχαρώδη Διαβήτη, συγκριτικά με τις ομάδες των ατόμων που είχαν Δ.Μ.Σ. 18,5 – 24,9.
2. Άτομα με Δ.Μ.Σ. 25 – 29,9 είχαν κίνδυνο ανάπτυξης αρτηριακής υπέρτασης – καρδιαγγειακών νόσων – χολολιθίασης  - αυξημένης χοληστερόλης.
3. Άτομα με Δ.Μ.Σ. 22 – 24,9 εμφανίζουν επίσης αυξημένο κίνδυνο χρόνιων ασθενειών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ο καρκίνος παχέος εντέρου, η αρτηριακή υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η χολολιθίαση, αυξάνονται αναλογικά με το ΔΕΙΚΤΗ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ο Υδράργυρος (Hg) σε προηγούμενες εποχές είχε ευρεία χρήση στη βιομηχανία, κυρίως.

Σήμερα επειδή έχουν εξακριβωθεί οι ποικίλες τοξικές επιδράσεις του στον ανθρώπινο οργανισμό (θεωρείται νευροτοξίνη) η χρήση του είναι περιορισμένη.

Ο Υδράργυρος εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στην παρασκευή διάφορων εμβολίων.

Τα εμβόλια γενικώς καλύπτουν την έννοια της ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ και θεωρούνται υποχρεωτικά στην παιδική ηλικία εφοδιάζοντας τον οργανισμό του ατόμου που εμβολιάζεται με την παραγωγή αντισωμάτων (ενεργητική ανοσία). ΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΩΣ Η ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ 20^ου αιώνα.

Πριν από πολλά χρόνια όμως (δεκαετία του 2000) κήρυκες «παπαγαλάκια» στη Νιγηρία διέσπειραν τη φήμη ότι ο εμβολιασμός κατά της πολιομυελίτιδας αποτελούσε συνομωσία των Δυτικών χωρών με στόχο το αδυνάτισμα του οργανισμού του εγχώριου πληθυσμού, ώστε να μολυνθεί κατόπιν με τον ιό του AIDS!!!

Ευφάνταστο σενάριο αντάξιο των πιο «προικισμένων» σεναριογράφων του αμερικανικού κινηματογράφου.

Επίσης το έτος 1948 έγκριτο επιστημονικό Ιατρικό περιοδικό ανέφερε ότι το τριπλό εμβόλιο (ερυθρά – παρωτίτιδα - ιλαρά) και ειδικά η ουσία θειομερσάλη (περιέχει ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ) προκαλούσε αυτισμό!!!

Οι έρευνες που άρχισαν από την εποχή εκείνη μέχρι και σήμερα δεν απέδειξαν κάτι τέτοιο.

Όχι μόνο οι έρευνες αλλά ήρθε και η καταρράκωση των επιχειρημάτων του συγγραφέα του άρθρου που κατηγορήθηκε ότι με τη συγγραφή του άρθρου αυτού εξασφάλισε μεγάλο χρηματικό ποσό από τον δικηγόρο που χειριζόταν τις αγωγές παιδιών και γονέων που είχαν κάνει αγωγή για αποζημιώσεις αναφέροντας σαν αίτιο του αυτισμού των παιδιών τους το συντηρητικό έκδοχο Thimerosal που περιέχει υδράργυρο.

Ας εξετάσουμε λοιπόν το θέμα αυτό.

Σήμερα η ουσία (θειομερσάλη) περιέχεται σε μικρά ελεγχόμενα ποσά στην παραγωγή των εμβολίων διφθερίτιδα – τετάνου – κοκκύτη.

Παρακάτω γίνεται ανάλυση του Thimerosal και στον πίνακα 1 αναφέρονται μερικά από τα χρησιμοποιούμενα εμβόλια που κυκλοφορούν σήμερα καθώς και η περιεκτικότητά τους σε ΥΔΡΑΡΓΥΡΟ.

Thimerosal (ένωση Υδραργύρου στο εμβόλιο)

Το Thimerosal περιέχει περίπου 50% Hg – 50mg Hg/1 ml ή 25mg Hg ανά δόση 0,5 ml κατά βάρος. Χρησιμοποιείται από το έτος 1930 για την παρασκευή των διάφορων εμβολίων. Στον ανθρώπινο οργανισμό μεταβολίζεται σε αιθυλ-υδράργυρο και θειοσαλικυλικό οξύ και έχει ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση αυτισμού στα παιδιά που εμβολιάζονται.

Τελευταία έχουν προκληθεί ανησυχίες σε όλο τον κόσμο και ερωτηματικά για την χρησιμοποίηση του Hg έστω σε μικρή ποσότητα για την παρασκευή των εμβολίων  λόγω της αναμφισβήτητης τοξικότητας του Hg.

Έχει έτσι επιτευχθεί η μείωση αυτού του συντηρητικού σε διάφορα εμβόλια (πρακτικά μερικά εμβόλια, όπως της γρίπης, περιέχουν 1 μικρογραμμάριο ή ακόμα λιγότερο Hg/ανά δόση).

Γενικά πάντως ο Hg είναι στοιχείο ευρέως διασκορπισμένο σε όλη τη φύση (νερό, έδαφος, φυτά, ζώα) υπό τη μορφή ανόργανων αλάτων.

Ο Hg συσσωρεύεται στην τροφική αλυσίδα του ανθρώπου με τη μορφή μεθυλ-υδραργύρου.

Γενικά οι οργανικές ενώσεις του Hg αποβάλλονται πιο εύκολα από τον οργανισμό από τις ανόργανες ενώσεις του στοιχείου.

Ο μεθυλ. Hg είναι μια νευροτοξίνη.

Η τοξικότητά του αναγνωρίστηκε το έτος 1950-60 με την κατανάλωση μολυσμένων ψαριών στο Minamata Bay της Ιαπωνίας. Επίσης στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εμφανίστηκε ευρεία δηλητηρίαση με Hg από την κατανάλωση σιτηρών που είχαν ραντιστεί με μυκητοκτόνο που περιείχε Hg.

Τα αποτελέσματα ήταν η πρόκληση στα βρέφη σοβαρών νευρολογικών βλαβών, αισθητικές, και κινητικές διαταραχές, καθυστέρηση ανάπτυξης.

Σημειωτέον ότι οι μητέρες των παιδιών αυτών όταν εγκυμονούσαν δεν εμφάνισαν κανένα τοξικό σύμπτωμα.

Το φάσμα των πιθανών βλαβών του υδραργύρου και των επιπέδων αυτού σε σχέση με την τοξική δράση του στον άνθρωπο εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως:

àμορφή ένωσης υδραργύρου à διάρκεια πρόσληψης àποσότητα που λαμβάνεται àΗλικία à Φύλο à εγκυμοσύνη.

Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες, εξέτασαν την επίδραση χαμηλών δόσεων διατροφικής έκθεσης στον μεθυλ-υδράργυρο. Τα αποτελέσματα τα οποία προέκυψαν ήταν αντιφατικά, Άλλες έρευνες αναφέρουν μικρή ανωμαλία, ανεπαίσθητα γνωστικά ελλείμματα (αδυναμία προσοχής, ομιλίας, μνήμης) ενώ άλλες έρευνες δεν υποστηρίζουν αυτό.

Επεξηγήσεις:

DTaP: Εμβ. Διφθερίτιδας – Τετάνου - Κοκκύτη
HepB/IPV: Ηπατ. Β – πολιομυελίτιδα
Td: Νεκρό εμβόλιο κατά Τετάνου Διφθερίτιδας
DTaP: εμδ. Διφθερίτιδας – Τετάνου – Κοκκύτη
Td: Εμβ. Τετάνου – Διφθερίτιδας
Hib: Νεκρό εμβόλιο κατά Ινφλουένζα τύπου Β
TT: εμβ. τετραδύναμο μηνιγγιτιδόκοκκου
Tdap: εμβ. Διφθερίτιδας – Τετάνου – Κοκίτη – Πολιομυελίτιδας

Το HepB: Νεκρό ανασυνδιασμένο εμβόλιο κατά Ηπατίτιδας Β. Χορήγηση μετά τη γέννηση εφ’ όσον η μητέρα είναι φορέας ή αγνοείται η κατάσταση εμβολιασμού της.

Dr. Νίκος Καλλιακμάνης

Μολυσματική ιδιαίτερα νόσος η οποία προκαλείται από ιό RNA, νόσος πολύ συχνή παλιότερα στην παιδική ηλικία πριν την εφαρμογή του αποτελεσματικού εμβολίου.

Κύριες εκδηλώσεις της νόσου είναι : α) Λεμφαδενοπάθεια (διόγκωση οπισθονωτιαίων, οπισθοτραχηλικών, οπισθοϊνιακών λεμφαδένων η οποία χαρακτηριστικά προηγείται της εμφάνισης του εξανθήματος. Οι ασθενείς μεταδίδουν τη νόσο (με αναπνευστικές εκκρίσεις), κατά την χωρίς συμπτώματα περίοδο, 10 ημέρες πριν από την εμφάνιση του εξανθήματος και 15 ημέρες μετά την εισβολή του εξανθήματος.

Το εξάνθημα που χαρακτηρίζει τη νόσο μοιάζει μακροσκοπικά με εκείνο της ιλαράς αλλά διαφέρει στην έκταση του (είναι λιγότερο) και λιγότερο έντονο.

Η αρχή του είναι στο πρόσωπο και λαιμό με γρήγορη επέκταση προς τον κορμό και τα άκρα.

Στην αρχική του εκδήλωση το εξάνθημα εμφανίζει άσπρης απόχρωσης χροιά κηλιδώδους μορφής και ερύθημα στο πρόσωπο.

Κατά την 2^η ημέρα εξέλιξής του το εξάνθημα γίνεται περισσότερο «οστρακιοειδές» με εμφάνιση ερύθημα κόκκινης χροιάς.

Σχηματισμός πετεχειών στη μαλθακή υπερώα (Forscheimer’s κηλίδες) που διαρκεί 3 – 5 ημέρες χαρακτηρίζει τη νόσο.

Το συνολικό εξάνθημα διαρκεί 3 ημέρες και εμφανίζεται σε ποσοστό 50% των λοιμώξεων.  

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ – ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Συνήθης η πορεία της νόσου είναι ελαφρά και εξελίσσεται ομαλά.

Δηλαδή μετά από 14 – 21 ημέρες επώαση, 1 – 5 ημέρες πρόδρομου σταδίου που χαρακτηρίζεται από μέτριο πυρετό, αδυναμία, αίσθημα κόπωσης, λεμφαδενοπάθεια εμφανίζεται (μπορεί να μην υπάρχει στα παιδιά) όπως και ερεθισμός, ρινοφάρυγγα,αρθραλγίες.

Ο πυρετός υποχωρεί μετά την 2^η ημέρα εμφάνισης του εξανθήματος.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΕΡΥΘΡΑΣ

Περιλαμβάνουν σπληνομεγαλία και γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια, παροδικής μορφής πολυαρθρίτιδα (αρθρίτιδα καρπού, γόνατος, ποδοκνημικής) μπορεί να εκδηλωθεί σε 5 ημέρες από την εμφάνιση του εξανθήματος (διαρκεί συνήθως 10 ημέρες).

Εγκεφαλίτιδα έχει σημειωθεί σε επιδημίες ερυθράς σε στρατώνες, με θανατηφόρα όχι συχνά ευτυχώς κατάληξη. Θρομβοπενική πορφύρα και μέση ωτίτιδα εκδηλώνονται σπάνια.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΡΥΘΡΑΣ

• Ø Με κλινική εικόνα και εκτίμηση.
• Ø Ορολογικές εξετάσεις (≥ 4 αύξηση των αντισωμάτων μεταξύ οξείας φάσης και φάσης ανάρρωσης 4 – 8 εβδομάδες).

ΕΠΕΙΔΗ Η ΕΡΥΘΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ ΑΝ ΣΥΜΒΕΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΣΤΟ ΕΜΒΡΥΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΔΙΝΟΝΤΑΙ ΩΡΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.

ΕΡΥΘΡΑ ΚΑΙ ΚΥΗΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ

• Σε ηλικία 19 ετών 85% των ατόμων έχουν φυσική ανοσία.
• Μεταδίδεται με σταγονίδια.
• Χρόνος μετάδοσης 7 μέρες πριν την κλινική εκδήλωση μέχρι και 5 μέρες μετά την εκδήλωση.
• Χρόνος επώασης 14 έως 21 μέρες.

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

• - Σε αναλογία 3:1 εμφανίζει υποκλινική μορφή.
• - Εμφανίζει εξάνθημα, λεμφαδενίτιδα, αδιαθεσία, πυρετό.
• - Σπάνια Εγκεφαλίτιδα (1:6000), θρομβοκυττοπενική πορφύρα.
• - Διαδρομή νόσου 4 – 6 μέρες.

ΕΜΒΡΥΟ

O ιός περνά τον πλακούντα.

• Ø 20% συγγενής ερυθρά.
• Ø Παρουσία ιού στο 90% των παραγώγων κύησης από Τ.Ε.

• ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΣΤΟ Α΄ ΤΡΙΜΗΝΟ
• - Βαρίες βλάβες.
• - Στο 50% αυτόματη αποβολή.
• - Στα έμβρυα που γεννήθηκαν ζώντα 33% θνητότητα.
• - Χαμηλό βάρος γέννησης.
• - Βραδεία ανάπτυξη.
• - Καταράκτης, γλαύκωμα.
• - Καρδιακές ανωμαλίες.
• - Θρομβοκυττοπενία.
• - Ηπατοσπληνομεγαλία, ΐκτερος.
• - Αιμολυτική αναιμία.

• ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΣΤΟ Β΄ ΤΡΙΜΗΝΟ

Έως και 5 μήνα ή κύηση (84% υγιή έμβρυα).

• - Λιγότερο βαριές βλάβες
• - Κλασική τριάδα
• - Κώφωση
• - Καταράκτης
• - Ανοιχτός αρτηριακός πόρος
• - Ψυχοσωματική καθυστέρηση
• - Μικροκεφαλία
• - Πολλές φορές γέννησης υγιών εμβρύων εμφάνιση μετά πάροδο πολλών ετών προβλημάτων, κυρίως κώφωση.

• ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΣΤΟ Γ΄ ΤΡΙΜΗΝΟ
• - Δεν υπάρχουν γνωστές ανωμαλίες απότοκες ερυθράς.

Πιθανότητα 6 – 8% των παραπάνω βλαβών.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

• - Η κλινική εικόνα είναι υποβοηθητική.
• - Απομόνωση του ιού με ιστοκαλλιέργειες από τον ρινοφάρυγγά (εξαιρετικά δύσκολος).
• - Προσδιορισμός τίτλου IgG αντισωμάτων
  • o Τίτλος < 1:8 = ανοσία.

1^ο δείγμα αμέσως στην υποψία νόσησης.

2^ο δείγμα 14 μέρες μετά.

• o Απότομη αύξηση τίτλου = νόσηση

1^ο δείγμα ≥ με 1:8 επανάληψη σε 7 μέρες.

2^ο > 1:64 (4 αραιώσεις) = νόσηση.

• o Τίτλος > 1:16 = ανοσοποίηση σε 14 ημέρες

• - IgM ειδικά της ερυθράς αντισώματα….
  • o Αν υπάρχει υποψία ότι πέρασε αρκετός χρόνος από την νόσο.
• - Η ανίχνευση IgG αντισωμάτων επιβεβαιώνει την διάγνωση
  • o Θετικά για διάστημα 4 – 6 εβδομάδων από τη νόσηση.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ - ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΕΙΣ

• - Τα IgG αντισώματα περνούν τον πλακούντα.

Η συγκέντρωση τους αναμένεται η ίδια στη μητέρα και το έμβρυο.

ΝΕΟΓΝΟ

• - Προσδιορισμός IgG & IgM στη μητέρα και το έμβρυο.
  • o Αν τα IgM είναι αρνητικά.

Επανάληψη των ΙgG σε 3 μήνες.

Αύξηση τίτλου IgG = νόσηση νοεγνού

• o IgM θετικά = νόσηση νεογνού.

ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ

• - Η παθητική ανοσοποίηση με ανοσοσφαιρίνη δεν περιορίζει τον κίνδυνο προσβολής του εμβρύου.
• - Η ενεργητική ανοσοποίηση με εμβόλιο προφυλάσσει στο 95%, αντενδείκνυται σε κύηση.
• - Εμπύρετες καταστάσεις
• - Όταν προηγήθηκε μετάγγιση
• - Ταυτόχρονη παθητική ανοσοποίηση
  • o Αποφυγή κύησης (αντισύλληψη) 3 μήνες από τον εμβολιασμό.
• - Κίνδυνος πρόκλησης συγγενούς ερυθράς 5%.
• - Άτομα εμβολιασμένα δεν μεταδίδουν την πάθηση.
• - Ο θηλασμός επιτρέπεται μετά τον εμβολιασμό.
  • o Ο ιός απεκκρίνεται στο γάλα.
• - Το νεογνό νοσεί ελαφρά ή υποκλινικά.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

• - Καμία ουσιαστική θεραπεία.
• - Διακοπή στο Α΄ τρίμηνο.
• - Ενημέρωση γονέων στο Β΄ τρίμηνο έως και 5^ο μήνα.
• - Χορήγηση ανοσοσφαιρίνης στις έγκυες που δεν επιθυμούν τη διακοπή της εγκυμοσύνης.

ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΗΣ

• - Ειδική για την ερυθρά ανοσοσφαιρίνη
  • o Rubeuman Berna inj 30.000IU/5ml vial (Faran)

Δόση 20 – 40 mL (4 – 8 vial) i.m.

ΕΜΒΟΛΙΟ ΕΡΥΘΡΑΣ

• Ø Rubeaten Berna powd inj 1 dose vial (Faran)
• Ø Vaccin Rugeole Merieux powd inj 1 dose vial (Gerolimatos)

Δόση 1 Ι.Μ. Εφάπαξ.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Merck Man 18^th ed.

- Ερυθρά και Κύηση : doctor Vasiliadis

Είναι το μοναδικό μέταλλο που σε θερμοκρασία δωματίου με κανονικές συνθήκες πίεσης και κανονική σύνθεση πίεσης εμφανίζεται σε υγρή μορφή.

Παρόμοιες ιδιότητες εμφανίζει το Βρώμιο (Br).

Ο Hg απαντάται σε 3 μορφές:

1. ΣΤΟΙΧΕΙΑΚΟΣ ή ΜΕΤΑΛΛΙΚΟΣ Hg
2. ΑΝΟΡΓΑΝΟΣ Hg
3. ΟΡΓΑΝΙΚΟΣ Hg

O Hg στην φυσική μορφή του βρίσκεται σε κοιτάσματα του εδάφους (ΚΙΝΝΑΒΑΡΙΤΗΣ: Θειούχος Hg, που λαμβάνεται από την αντίδραση Hg με Θείο) που είναι τοξική αν καταποθεί. 

Η χρήση του Hg είναι μεγάλη (θερμόμετρα – σφυγμόμετρα – βαλβίδες βιομηχανικές – διακόπτες ηλεκτρικοί – λαμπτήρες φθορισμού). Η ανησυχία και ευαισθητοποίηση σε παγκόσμια κλίμακα επέφερε αντικατάσταση όλων των παραπάνω συσκευών . Έτσι χρησιμοποιούνται σήμερα θερμόμετρα με αλκοόλ – κράμα γυαλιού – υπέρυθρης ακτινοβολίας, όπως και ηλεκτρονικά μανόμετρα.

ΙΣΤΟΡΙΑ Hg

Η πρώτη δηλητηρίαση από Hg αναφέρεται στον 5^Ο π.Χ. αιώνα. Σήμερα θεωρείται ότι ο Hg αποτελεί μια νευροτοξίνη και μακροχρόνια έκθεση σε αυτό προκαλεί ακόμα και θάνατο.

Ο Hg μπορεί να συνδυαστεί με άλλα μέταλλα για την παρασκευή «αμαλγαμάτων» και έχει χρησιμοποιηθεί για την εξόρυξη χρυσού (ευρήματα σε αιγυπτιακούς τάφους του 1500 π.Χ.)

Υδράργυρος είναι το όνομα που είχαν δώσει οι αρχαίοι Ρωμαίοι στον Ερμή, προστάτη των ταξιδιωτών και εμπόρων. Στο περιοδικό πίνακα των χημικών στοιχείων ο Υδράργυρος συμβολίζεται με Hg που προέρχεται από τη λατινική λέξη Hydrargyrum (υγρό ασήμι).

Ο Υδράργυρος αποτελεί βασικό μέρος των τεχνών και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, με χρήση στην Ιατρική και την Τεχνολογία από τα παλιά χρόνια, αλλά ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται για εμπορικούς και βιομηχανικούς σκοπούς.

Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον μας έχει κατευθυνθεί στις πηγές των ανθρώπινων βιομηχανικών δραστηριοτήτων που αυξάνουν τον Hg στο περιβάλλον ( ανθρωπογενικές εκπομπές) και τις επιπτώσεις που προκαλούνται από αυτές.

Δηλητηρίαση από Hg μπορεί να προκύψει από:

1. Έκθεση στις διαλυτές μορφές Hg (χλωριούχος Hg – μεθυλυδράργυρος)
2. Εισπνοή υδρατμών Hg
3. Από κατανάλωση θαλασσινής τροφής που έχει μολυνθεί από υδράργυρο.

Οι διαλυτές ενώσεις του Hg είναι πολύ τοξικές.

Επίσης οι οργανουδραργυρικές ενώσεις όπως π.χ.: διμεθυλυδράργυρος [CH₃ Hg] και σε ελάχιστες ποσότητες μπορούν να απορροφηθούν  από το δέρμα με θανατηφόρο εξέλιξη.

Οι ατμοί επίσης του Hg που παράγονται ακόμα και σε θερμοκρασία δωματίου είναι τοξικοί και απαιτείται καλή κυκλοφορία του αέρα και γενικά αερισμός του χώρου που περιέχει τους ατμούς αυτούς.

Οι ατμοί του Hg είναι αόρατοι.

Ο Hg δεν είναι τοξικός με τη μορφή του στοιχείου [HgO]. Γίνεται τοξικός από τη στιγμή της μετατροπής του σε ιονισμένα ανόργανα είδη (Hg₂+). Η παραπέρα βιομετατροπή του Hg σε μεθυλ- Hg [CH₃Hg₂]  οδηγεί σε εξαιρετικά τοξική μορφή που συγκεντρώνεται εκλεκτικά σε ιστούς πλούσιους σε λιπίδια (νευρώνες). Η μετατροπή αυτή του Hg συμβαίνει στο έντερο από παροικούντες μικροοργανισμούς.

Υψηλές τιμές Hg βρίσκονται στα ψάρια – σε υλικό σφραγίσματος δοντιών. Πολλές φορές οι οδοντοτεχνίτες όπως και οι οδοντίατροι εμφανίζουν αύξηση Hg στο αίμα τους.

Φυσιολογικές τιμές Hg στο αίμα <10mg/λίτρο.

Απέκκριση Hg στα ούρα μεγαλύτερη από 50mg/ημερησίως σημαίνει μεγάλη έκθεση στον Hg.

Σε παγκόσμια κλίματα παράγονται 1500 τόνοι Hg/ετησίως. Κυριότερες χώρες παραγωγής: Κίνα – Κιργιστάν – Ισπανία (εξάγει Hg).

Ο υδράργυρος δεν χρησιμοποιείται πλέον στα θερμόμετρα – βαρόμετρα – μανόμετρα – διακόπτες.

Τα τελευταία χρόνια έχει αντικατασταθεί σε όλες αυτές τις συσκευές και χρησιμοποιείται μόνον σαν υλικό αμαλγάματος και επιστημονικής έρευνας.

 Υπάρχουν 2 αντιδράσεις στον κύκλο μεταβολισμού του Hg που προσδίδουν στον Hg τις διάφορες μορφές του.

Είναι η οξείδωση του Hg και η αναγωγή αυτού, όπως μεθυλίωση και απομεθυλίωση.

Ειδικά η οξείδωση του Hg αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην παρουσία του στην επιφάνεια της γης και του νερού.

Τα πτητικά άτομα του (HgΟ) κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα μεταφέρονται από τον άνεμο, εναποτίθενται στο φυσικό περιβάλλον και ανακυκλώνονται (όταν το HgΟ à Hg2 αυτό απορροφάται εύκολα από το νερό, το χιόνι, από μικρά αντικείμενα και μετά εναποτίθενται στο περιβάλλον με υγρή ή ξηρά μορφή). Στην Αρκτική η μετατροπή  του HgΟ à Hg2 στην ατμόσφαιρα γίνεται πιο γρήγορα (μείωση του Hg) και συμβαίνει στο τέλος της πολικής νύχτας του παρατεταμένου χειμώνα.

ΜΕΘΥΛΙΩΣΗ Hg

Η μεθυλίωση του Hg αποτελεί πρωτογενές, βιολογικό φαινόμενο, βιολογική αντίδραση που παράγει Hg με μεγάλη τοξικότητα και βιοαθροιστικότητα που συναντάται στους ζωικούς ιστούς. Βρίσκεται αυξημένη στην τροφική αλυσίδα ανθρώπων και ζώων (μικροοργανισμοί – πλαγκτόν – νηκτόν – μικρά ψάρια). Έχει βρεθεί σε ποικιλία μικροοργανισμών που παράγουν μεθάνιο και θείο είναι υπεύθυνα για την μετατροπή Hg2 à MetHg υπό αναερόβιες συνθήκες. (υγρό χώμα, κοίτη ποταμών).

Η μεθυλίωση από τον Hg ευνοείται από το όξινο περιβάλλον. Έτσι η όξινος βροχόπτωση αυξάνει την παραπάνω επεξεργασία.

Η βιολογική αυτή μεθυλίωση, αυξάνεται σε θερμές εποχές  (υψηλές θερμοκρασίες με αύξηση της βιολογικής παραγωγικότητας, ενώ ελαττώνεται κατά τον χειμώνα).

Ο σχηματισμός της μορφής του υδραργύρου στο περιβάλλον εξαρτάται από την εποχή, παρουσία οξυγόνου, υδροβιολογικές αντιδράσεις μέσα στο σύνολο του κάθε οικοσυστήματος.

ΒΙΟΧΗΜΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ

Το σχήμα δείχνει τους κύκλους του Hg μεταξύ ατμόσφαιρας, ύδατος, κατακρήμνισης  στο χώμα – βιομηχανικών εκπομπών.

Ο Hg υπάρχει στην ατμόσφαιρα από τα ηφαίστεια και βιομηχανικές πηγές μόλυνσης. Ο Hg της ατμόσφαιρας εναποτίθεται κατόπιν στον χώμα ή στα ύδατα (λιμνών, θαλασσών) όπου μεθυλιώνεται (μεθ- Hg). Ο Hg αυτός βιοαθροίζεται στους οργανισμούς των υδάτινων μέσων.

Η παγκόσμια άθροιση του Hg προκαλείται από πηγή Hg που προέρχεται από τοπικές πηγές, από βιομηχανικές εκπομπές και επανακύκλωση από περιοχές της γης, από υδάτινες πηγές (ποτάμια – λίμνες – ωκεανοί) ακόμα και από προηγούμενες εναποθέσεις (απόβλητα) Hg ανθρώπινες ή από τη φύση προερχόμενες.

Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν σημαντικά αυξήσει το ποσό του Hg στο περιβάλλον.

Μετρήσεις του Hg στο περιβάλλον σήμερα εκτιμούν τα επίπεδα Hg σε 1.4 nanograms/cm³  αέρα, αριθμοί που εμφανίζουν τη σαφή αύξηση του Hg (πριν την ενεργοποίηση των διάφορων βιομηχανιών το ποσό ανέρχετο σε 0,5-0,8 nanograms/cm³). Επίσης έχει υπολογιστεί ότι οι ανθρωπογενείς εκπομπές του Hg στην ατμόσφαιρα έχουν προκαλέσει x3 ή  x4 φορές αύξηση του Hg στον αέρα και την επιφάνεια της θάλασσας, συγκριτικά με την προ-βιομηχανική εποχή (περί το έτος 1850).

Γενικά σε ετήσια βάση παράγεται Hg 2.900 τόνοι από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και 2.100 τόνοι από φυσικές πηγές. Έχει υπολογιστεί ότι 210.000 τόνοι Hg που πέρασαν στην ατμόσφαιρα από το έτος 1890 έχουν συσσωρευτεί σε εκτάσεις γης, στάσιμα ύδατα όπως και ωκεανούς.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ

Βέβαια στην παρουσία του Hg στην ατμόσφαιρα (μεθυλικής μορφής Hg) συντείνουν και άλλοι παράγοντες.

Έτσι οι κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού φράγματος κινητοποιεί τον Hg του υπεδάφους και της βλάστησης που καταστρέφεται για τη δημιουργία του έργου (αναερόβια ανάπτυξη μικροβίων).

 Η συνολική ποσότητα του Hg σε παγκόσμια κλίματα είναι δύσκολο να υπολογιστεί και αυτό γιατί η πτητικότητα του Hg του επιτρέπει να μετακινείται στην ατμόσφαιρα, να εναποτίθεται στο έδαφος, στις θαλάσσιες περιοχές και να παραμένει εκεί ανακυκλούμενο.

Ο Hg της ατμόσφαιρας βρίσκεται είτε σαν αέριο ή συνδεδεμένο με άλλα στοιχεία της ατμόσφαιρας.

Έχει υπολογιστεί ότι οι 5.000 τόνοι Hg τόνοι Hg της ατμόσφαιρας προερχόμενοι από τη δραστηριότητα των ανθρώπων μολύνουν το έδαφος της επιφάνειας της γης και των υδάτινων κόσμων.

Η παραμονή κατά μέσο όρο στην ατμόσφαιρα κυμαίνεται από 1-1,5 χρόνο.

Ο Hg σαν αέριο έχει χρόνο παραμονής στην ατμόσφαιρα 5-14 ημέρες, μετακινούμενος «ταξιδιώτης», πολλά χιλιόμετρα.Οι ωκεανοί αποτελούν τελική αποθηκευτική κατάληξη του Hg όπου καθιζάνει σαν θειϊκός Hg.

Το 1/3 του συνολικού κόστους του Hg κυκλοφορεί μεταξύ των ωκεανών και της ατμόσφαιρας που μας περιβάλλει (ποσοστό 20% - 30% ανακυκλώνεται).

Ο Hg κυκλοφορεί ευρύτατα στο περιβάλλον μας και προέρχεται από διάφορες πηγές που υπάρχουν στον περιβάλλον μας (ωκεανοί, βιομηχανικά απόβλητα, σφραγίσματα δοντιών).Φυσικό λοιπόν ήταν ο συσχετισμός του Hg με διάφορα νοσήματα όπως à Νόσος Alzheimer à Ν. Crohn’s à Σκλήρυνση κατά πλάκας à Καταθλιπτικά σύνδρομα à αυτισμός à Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής à σύνδρομο χρόνιας κόπωσης à Ψωρίαση à Σακχαρώδης Διαβήτης .Φαίνεται ότι στην πλειάδα των νοσημάτων αυτών η παρουσία του Hg δεν έχει αιτιοπαθογενετικό  ρόλο αλλά μάλλον είναι ΕΠΙΦΑΙΝΟΜΕΝΟ.   

Dr. Νίκος Καλλιακμάνης

Ref.:Βικιπαίδια
       Vis San bit
       Δελτίο Καναδά για Hg

* βρίσκεται στα όρια συνένωσης επιδερμίδας και χορίου.

Το πτέρνισμα προκαλείται από την είσοδο και ύπαρξη ξένων σωματιδίων ή εξωγενών ερεθισμάτων (σκόνη, κρύος αέρας, πιπέρι, διάφοροι ιοί που εποικίζουν τον βλεννογόνο της μύτης), και τα οποία ερεθίζουν την ρινική κοιλότητα ενεργοποιώντας το κρoσσωτό επιθήλιο που περιβάλει εσωτερικά αυτή με τελικό αποτέλεσμα την έκκριση ΙΣΤΑΜΙΝΗΣ.