Ο «Δαυιδ» των βοτάνων. Ταπεινό στη φύση του όπως και στις απαιτήσεις της βλάστησης του.
Ένα μικροσκοπικό φυτό που διαθέτει όμως γιγαντιαίες θεραπευτικές ιδιότητες.
Το όνομά του προέρχεται από το άρωμά του («μήλο του δάσους» ή του «εδάφους).
Πράγματι αν τρίψετε άνθη ξερά χαμομηλιού αναδύουν οσμή μήλου.
Το χαμομήλι έχει ονομαστή επίσης «γιατρός των φυτών» γιατί όπου φύεται οι ρίζες τους βοηθούν τα γειτονικά φυτά του.
Είναι φυτό μικρού μεγέθους με ύψος 0,05 – 0,60 εκατοστόμετρου, μονοετές με άνθη που κατανέμονται σε ταξιαρχίες (σύνολα που μοιάζουν με εκείνα της μαργαρίτας). Έχει βλαστό πολύκλαδο.
Από το χαμομήλι συλλέγονται μόνον τα πέταλά τους (βλέπε σχήμα 1).
Σχήμα 1
Στην συνέχεια αυτά αποξηραίνονται σε σκιερό ή σκοτεινό μέρος και συσκευάζεται συνήθως αεροστεγώς για να διατηρηθούν οι ουσίες που περιέχονται σε αυτό.
Τα είδη του χαμομηλιού τα οποία χρησιμοποιούνται πιο συχνά είναι :
Marticaria chamomilla : γνωστό επίσης και σαν Martiacaria recutitu (Ματρικαρία το χαμαίμηλου ή χαμαίμηλου το κοινόν). Άλλα ονόματα : χαμόμηλο – μουγιόχορτο (στην Κύπρο) – καμηλάκια (Κρήτη).
Chamaemelum nobile : Ρωμαϊκό χαμομήλι, αγγλικό ή χαμομήλι του κήπου (Η παραλλαγή C. Nobile a Treneague, χρησιμοποιείται για την δημιουργία χλοοτάπητων στους κήπους. Μεγάλη διάδοση το είδος αυτό του χαμομηλιού.
Στην πραγματικότητα το Ρωμαϊκό χαμομήλι δεν καλλιεργείτο από τους Ρωμαḯους. Ονομάστηκε έτσι από άγγλο βοτανολόγο που βρέθηκε τυχαία στο Κολοσσαίο χαρακτηριστικά το Γερμανικό χαμομήλι έχει κούφιο κοτσάνι που το ξεχωρίζει από πολλά συγγενικά του λουλούδια.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΑΜΟΜΗΛΙΟΥ
Το χαμομήλι το είχαν αφιερώσει οι αιγύπτιοι στον θεό Ήλιο, το οποίο θεωρούσαν γιατρό όλων των μολυσματικών ασθενειών.
Κατά τον Γαληνό οι αρχαίοι αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν και σαν αντιπυρετικό.
Ο Αέτιος αναφέρει ότι χρησιμοποιείτο με καθολικές επαλείψεις του σώματος του ατόμου που είχε πυρετούς.
Ο Αρίστιον (γιατρός πριν από τον Ιπποκράτη) παρασκεύασε φάρμακο από το χαμομήλι την «κωλικήν» και συνιστούσε αυτό κατά «παντός άλγους».
Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε το χαμομήλι σαν «εμμηναγωγό» για τις γυναίκες που εμφάνιζαν υστερία, διαταραχές προσωπικότητας (π.χ. μαρασμό).
Ο Διοσκουρίδης και αργότερα ο Παύλος αιγηνίτης το συνιστούσαν σαν αντιπυρετικό.
Σε αναφορές του Κέλσου (2ο αιώνα μ.Χ.) φάρμακο που χρησιμοποιούσε για την θεραπεία της ποδάγρας περιείχε μαζί με άλλα συστατικά και χαμομήλι.
Η Ασπασία (δεν είναι γνωστό αν ήταν η γυναίκα του Περικλή) όπως αναφέρει ο Αέτιος χρησιμοποιούσε το αφέψημα του χαμομηλιού στις ετοιμόγενες γυναίκες γιατί μείωνε του πόνους προ και μετά τον τοκετό. Τον Μεσαίωνα ανακαλύφτηκε ένας τύπος χαμομηλιού με πιο ήπια και λιγότερη πικρή γεύση που χρησιμοποιήθηκε σαν φάρμακο, αφέψημα αλλά και αρωματικό χώρων.
Επίσης χρησιμοποιούσαν το χαμομήλι για την παρασκευή της μπύρας πριν από τον λυκίσκο.
Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν το χαμομήλι σαν θυμίαμα.
Στην Αμερική το χαμομήλι ήλθε την αποχή των μεγάλων ανακαλύψεων από τους Ευρωπαίους αποίκους με συστηματική καλλιέργειά του στη Βόρεια Αμερική.
Η χριστιανική παράδοση έχει αφιερώσει το χαμομήλι στον Άγιο Γεώργιο γιατί ανθίζει στις 21 Απριλίου.
Αναφέρεται με λουλούδια από χαμομήλι, το κίτρινο του χρώμα αντιπροσωπεύει τις αρρώστιες και τα βάσανα και το λευκό χρώμα (πέταλο) την ευτυχία.
Μετά το πέρας του Επιταφίου ή περιφοράς της εικόνας, οι προσκυνητές έπαιρναν τα λουλούδια του χαμομηλιού και τοποθετούσαν αυτά στα εικονίσματα του σπιτιού τους, για την προφύλαξη από τις διάφορες αρρώστειες.
Στην Κρήτη το χαμομήλι αποκαλείται «καμηλάκια».
Στην Κρήτη μαζεύουν το χαμομήλι, το στεγνώνυον πάνω σε εφημερίδα και όταν ξεραίνεται το ράβουν μέσα σε πάνινα σακουλάκια και το χρησιμοποιούν γνωρίζοντας τις ιδιότητες του αιθέριου ελαίου του χαμομηλιού. Το ζεσταίνουν καλά με λάδι και παρατρίβουμε όπως αναφέρουν, τα μωρά όντεν είναι σουλουχουνιασμένα «κρυωμένα».
Επίσης τοποθετούν πάνω στο στήθος του μωρού ζεστά τα καμηλάκια και δεν «βραχνίζει το μωρό».
Επίσης οι κοπελιές το χρησιμοποιούσαν για ομορφία!!!
«Τώρα που εξεπονήρεψαν οι κοπελιές, λούνονται με καμηλάκια και ξάνθαιναν τα μαλλιά ύτονε»
ΧΗΜΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΧΑΜΟΜΗΛΙΟΥ
Το χαμομήλι περιέχει :
1. Φλαβονοειδή : (απιγενίνη – λουτεολίνη) τα οποία έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες (ανταγωνίζονται τις ελεύθερες ρίζες).
2. Τανίνες : που ασκούν αντισηπτική δράση και αντιμετωπίζουν τις διάφορες φλεγμονές.
3. Παράγωγα Κουμαρίνης, αιθέρια έλαια (α-δισαβανόλη : κατά φλεγμονής, χαμαζολίνη : δίνει το χαρακτηριστικό του χαμομηλιού χρώμα), βλενίνες, ιππουρικό οξύ, γλυκίνη. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η επίθεση κρέμας χαμομηλιού σε έκζεμα έχει αποτελεσματικότητα 60% της κρέμας υδροκορτιζόνης (0,25%).
4. Επίσης το χαμομήλι περιέχει Cu – K – Zn – Fe – Mg – Βιτ. C – Βιτ. B
Το χαμομήλι με τα χημικά συστατικά που διαθέτει χρησιμοποιείται ευρύτατα από τον λαό σε διάφορες παθήσεις όπως :
- Έλκη γαστρικά.
- Έλκη 12δάκτυλου (παλιότερα είχαν κυκλοφορήσει σταγόνες θεραπευτικές με συστατικό χαμομήλι για την θεραπεία τους).
- Φλεγμονές.
- Μυϊκοί σπασμοί.
- Αϋπνίες.
Εργαστηριακά πειράματα έχουν αποδείξει :
1. Οι χημικές ουσίες που περιέχει το χαμομήλι συνδέονται με GABA (γ-αμινο-βουτηρικό οξύ) υποδοχέα του Κ.Ν.Σ. (Κεντρικού Νευρικού Συστήματος) και αισθητικών νεύρων ρυθμίζοντας τη νευροενδοκρινολογική δράση και την διαδικασία της νευροδιαβίβασης.
2. Το χαμομήλι (ειδικά η ουσία απιγενίνη) αντιδρά με τα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα (Plavix) – τα αντιπηκτικά φάρμακα (Rythmonorin) – τα αντιϋπερτασικά φάρμακα, τα κατά του άγχους φάρμακα ενισχύουν την φαρμακευτική δράση τους. Επίσης το χαμομήλι προκαλεί συσπάσεις μήτρας (δεν χορηγείται στην εγκυμοσύνη!!!).
3. Επίσης θεωρητικά οι αντιοξειδωτικές ενέργειες του χαμομηλιού ωφελούν χρόνια νοσήματα, όπως :
- Νεοπλασίες
- Αρτηριακή Υπέρταση
- Σακχ. Διαβήτης (αναφέρεται ότι προλαμβάνει τις επιπλοκές του Σ.Δ. από τα μάτια και νεφρό).
- Ευνοεί την αντιμετώπιση των ρυτίδων, αυξάνει την σπαργή και ελαστικότητα του δέρματος.
- Προλαμβάνει την τερηδόνα των οδόντων.
Το χαμομήλι χρησιμοποείται και στην ομοιοπαθητική σαν βάμμα για κωλικούς παιδιών – οδοντοαλγίες.
Στην αρωματοποιḯα το χαμομήλι έχει ευρεία χρήση για παρασκευή καλλυντικών ή σαμπουάν.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το χαμομήλι μετά από την λήψη του, συντηρείται στο σώμα, δεν αποβάλλεται άμεσα και η συχνή χρήση του προκαλεί παρενέργειες από το πεπτικό σύστημα (διάρροιες, εμετούς, ναυτία).
Αν κάποιο άτομο εμφανίζει αλλεργία στην μαργαρίτα – χρυσάνθεμα – μπορεί να είναι αλλεργικό και στο χαμομήλι.
Επίσης κατανάλωση χαμομηλιού ανταγωνίζεται την θεραπευτική από το στόμα λήψη σκευασμάτων σιδήρου (Fe).
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ
Ref. : - Aroma othrys
Βικιπαίδεια
Εγκυλ. Βοτάνων
