ΚΟΙΝΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ

Πολλές φορές ο κάθε άνθρωπος, κάθε ασθενής διαβάζοντας τις εξετάσεις που έκανε (γενικές εξετάσεις αίματος ή ούρων) προσπαθεί να ερμηνεύσει λέξεις, τιμές, σύμβολα τα οποία μπορεί να έχουν σχέση με το πρόβλημα της υγείας που τον απασχολεί και τον οδήγησε στη διενέργεια των εξετάσεων αυτών.

Η προσπάθειά μας είναι να «εξιχνιάσουμε» και να δώσουμε απαντήσεις σε αυτά τα ερωτηματικά και τις τυχόν απορίες προσφέροντας «ερμηνεία» και επεξήγηση των ορισμών, των λέξεων και των συμβόλων.

ΑΝΟΥΡΙΑ
Έλλειψη διούρησης (ουσιαστικά επί κλινικού επιπέδου ποσόν ούρων κάτω των 180 – 200cc/24ωρο θεωρείται ανουρία.

ΣΤΡΑΓΓΟΥΡΙΑ
Αποβολή ούρων υπό μορφήν σταγόνων κατά την ούρηση.

ΔΥΣΟΥΡΙΑ
Επώδυνη και δυσχερής ούρηση (σύνηθες σύμπτωμα σε ουρηθρίτιδα – στενώσεις ουρήθρας – φλεγμονή του ουροποιητικού συστήματος – υπερτροφία προστάτη αδένα – νευρολογικές διαταραχές ουροδόχου κύστεως).

ΕΝΟΥΡΗΣΗ
Ακούσια απώλεια ούρων, εμφανίζεται κυρίως στην παιδική ηλικία κατά τον βραδινό τους ύπνο.

ΑΚΡΑΤΕΙΑ
Απώλεια του ελέγχου της ούρησης (χαλάρωση της λειτουργίας του σφιγκτήρα – υπερπλήρωση ουροδόχου κύστεως – νευρολογικές διαταραχές νεύρωσης της κύστεως).

ΝΥΚΤΟΥΡΙΑ
Επιτακτική ανάγκη προς ούρηση (έπειξη) κατά την διάρκεια των νυκτερινών ωρών.

ΟΛΙΓΟΥΡΙΑ
Μειωμένη ποσότητα αποβαλλομένων ούρων (λιγότερα από 500ml/24ωρο). Εμφανίζεται σε αφυδάτωση – μεγάλες αιμορραγίες (μείωση όγκου αίματος), οξεία νεφρική ανεπάρκεια όπως και σε κάθε παθολογική κατάσταση στην οποία μειώνεται ο ρυθμός της σπειραματικής διήθησης (glomenular filtration rate των νεφρών).

ΠΟΛΥΟΥΡΙΑ
Αύξηση της ούρησης (πάνω από 3000ml/24ωρο) παρατηρείται στον άποιο διαβήτη (δηλαδή διαβήτη χωρίς ποιόν, χωρίς υπόστρωμα, χωρίς αποβολή σακχάρου στα ούρα) όπως και στον ατελώς ρυθμιζόμενο Σακχαρώδη Διαβήτη.

ΠΥΟΥΡΙΑ
Η ανεύρεση πυοσφαιρίων στα ούρα ονομάζεται πυουρία. Τα πυοσφαίρια αυτά είναι τα νεκρά λευκά αιμοσφαίρια φυσιολογικά στο ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων βρίσκονται 0 – 4 πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (Κ.Ο.Π.) Στη μέτρηση ούρων 24ώρου (μέθοδος Addis count) η μέση αποβολή ανά ώρα στους άνδρες είναι 28.000/ώρα και στις γυναίκες 100.000/ώρα. Αύξηση των πυοσφαιρίων στα ούρα (πυουρία) >100 Κ.Ο.Π. ή κατά σωρούς εμφανίζεται σε ουρολοιμώξεις – ουρολιθίαση – κυστίτιδα.

Άσηπτη πυουρία δηλαδή παρουσία πυοσφαιρίων στα ούρα χωρίς φλεγμονή χαρακτηρίζει τη φυματίωση των νεφρών.

Τα πυοσφαίρια και επομένως η πυουρία μπορεί να προέρχεται από κάθε σημείο του ουροποιητικού συστήματος και η συνοδός εμφάνιση λευκωματουρίας (ανεύρεση πρωτεϊνών στα ούρα) κατευθύνει τη διαγνωστική σκέψη για νεφρική προέλευση της πυουρίας και βλάβη των νεφρών.

Όπως αναφέρθηκε η παρουσία έως 4 πυοσφαιρίων/Κ.Ο.Π. αποτελεί φυσιολογικό εύρημα.

Οι απαντήσεις που αναγράφονται στις μικροβιολογικές εξετάσεις των ούρων έχουν τα εξής :

Χαρακτηριστική απάντηση	Πυοσφαίρια Κ.Ο.Π.
Σπανιότατα	0 – 1
Σπάνια	1 – 4
Λίγα	5 – 10
Αρκετά	11 – 25
Πολλά	26 – 50
Άφθονα	>51

Η παρουσία 5 και πάνω πυοσφαιρίων/Κ.Ο.Π. αξιολογείται.

ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ
Το νεφρόνιο αποτελεί την ανατομική δομική μονάδα των νεφρών και αποτελείται από το σπείραμα, σωληνάριο.
Κάθε νεφρός έχει περίπου 1.000.000 νεφρόνια και αν θεωρητικά ενωθούν όλα μαζί τότε φτάνουν σε μήκος τα 100 χιλιόμετρα. Κάθε νεφρόνιο παράγει μικρό ποσό ούρων και επομένως η καθημερινή παραγωγή ούρων αποτελεί τα άθροισμα παραγωγής όλων των νεφρονίων.
Οι νεφροί είναι απαραίτητα όργανα για τη ζωή του ανθρώπου. Δέχονται ποσοστό 20% της καρδιακής παροχής (500cm3/λεπτό). Ημερησίως διηθούνται 170 – 190 λίτρα νερού στα σπειράματα του νεφρού προς παραγωγή ούρων 1,5 – 2lt/24ωρο.
Έτσι για την παραγωγή 1250gr (φυσιολογική παραγωγή) ούρων πρέπει να διηθηθούν 50 κιλά αίματος.

Τα φυσιολογικά ούρα περιέχουν ίχνη λευκωμάτων (λιγότερο των 150gr/ημερησίως) και τούτο διότι ο νεφρός απορροφά τα λευκώματα. Σε βλάβη όμως των νεφρικών σωληναρίων και των σπειραμάτων εμφανίζεται λευκωματουρία, εμφάνιση πρωτεϊνών και κυρίως λευκωματίνης στα ούρα, η οποία έχει μικρό Μ.Β. Η εμφάνιση λευκωματίνων (αλβουμίνης) στα ούρα, ορίζεται σαν μικρολευκωματουρία. Η λευκωματουρία διακρίνεται σε διαλείπουσα – εμμένουσα – ορθοστατική.

ΔΙΑΛΕΙΠΟΥΣΑ ή ΠΑΡΟΔΙΚΗ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ

Προκαλείται μετά από έντονη σωματική άσκηση ή πυρετό. Στην μορφή αυτή της λευκωματουρίας η λήψη για δεύτερη μέτρηση λευκώματος στα ούρα βγαίνει αρνητική.

ΕΜΜΕΝΟΥΣΑ ή ΣΤΑΘΕΡΗ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ

Ορίζεται η παρουσία λευκώματος στα ούρα επί 3 συνεχείς ημέρες.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης, το Νεφρωσικό σύνδρομο – Καρδιακή Ανεπάρκεια προκαλούν το είδος αυτό της λευκωματουρίας. Η βαρύτητα της λευκωματουρίας αυτής καθορίζεται από τον λόγο λεύκωμα/κρεατινίνη.

ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ

Αποτελεί την πιο συχνή μορφή λευκωματουρίας κατά την σχολική και εφηβική ηλικία (άτομα κάτω των 30 ετών).

Συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά ηλικίας 5 – 15 ετών υψηλού σωματικού αναστήματος, που συνήθως υποσιτίζονται.

Η εμφάνιση της λευκωματουρίας αυτής αποδίδεται στην πίεση που ασκείται στις νεφρικές φλέβες από την λόρδωση της Σπονδυλικής Στήλης, η οποία υπάρχει στην όρθια στάση του σώματος του παιδιού.

Συνήθως η λευκωματουρία αυτή είναι μικρότερη των 100mg/m2/24ώρου και υπολογίζεται με τη συλλογή ούρων από ουρήσεις στην όρθια – κατακεκλιμένη – καθιστή θέση.

ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ

ΛΕΥΚΩΜΑΤΟΥΡΙΑ : ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ

Διαφορική διάγνωση για την λευκωματουρία που θεωρείται φυσιολογική :

Κλινικά Συμπτώματα :
Ίχνη ή 1+ λευκώματος στο stick ούρων φαίνεται να αντιστοιχούν σε ποσότητα μικρότερη από 300mg/24ωρο.
Σε αντίθεση με τα ίχνη που μπορεί να αξιολογηθούν, 1+ λευκώματος στη γενική ούρων χρειάζεται περαιτέρο έλεγχο με τις εξής εργαστηριακές εξετάσεις.

Εργαστηριακές εξετάσεις :
Γενική ούρων.
Σε >1+ λευκώματος, χρήσιμος είναι ο υπολογισμός του πηλίκου λευκώματος/κρεατινίνη σε τυχαίο δείγμα ούρων ή μέτρηση λευκώματος σε ούρα 24ώρου.

ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΗ

Κλινικά Συμπτώματα :

Μπορεί να εμφανίζεται χωρίς  κλινικά συμπτώματα και ως ασυμπτωματική μικροβιουρία ή να συνοδεύεται από συμπτώματα κυστίτιδας ή πυελονεφρίτιδας.
Η γενική ούρων είναι θετική και για νιτρώδη.
Η μικροσκοπική εξέταση ούρων δείχνει πυοσφαίρια, ερυθρά αιμοσφαίρια και μικροοργανισμούς.
Ανάπτυξη μικροοργανισμών στην καλλιέργεια ούρων – έπεται «test ευαισθησίας».
Συχνότερη σε υπερέμεση της κύησης, ΣΔ, δρεπανοκυτταρική αναιμία, νεφρική νόσο, καθετηριασμό ουροδόχου κύστης σε άτομα που βρίσκονται με ανοσοκαταστολή.

Εργαστηριακές Εξετάσεις :

Γενική ούρων.
Μικροσκοπική εξέταση ούρων και καλλιέργεια. Σημαντική θεωρείται η ανάπτυξη μικροβίων όταν ανευρίσκονται περισσότερες από 100.000 αποικίες/mL.

ΠΡΟΕΚΛΑΜΨΙΑ

Επιπλοκή κυήσεων σε ποσοστό 3% - 5% αναπτύσσεται μεταξύ 20ης εβδομάδας κύησης και του τέλους της πρώτης μετά τον τοκετό εβδομάδας. Αίτιο άγνωστο. Παρατηρείται στις πρωτότοκες, καπνίστριες, διαβητικές, παχύσαρκες γυναίκες. Η νόσος χαρακτηρίζεται από → υπέρταση → πρωτεϊνουρία → οίδημα και κλινικά σημεία είναι – αύξηση βάρους – κεφαλαλγίες – οπτικές διαταραχές.

Οι παθολοφυσιολογικοί μηχανισμοί της νόσου αναφέρονται :
1. Σε γενικευμένο αγγειοσπασμό.
2. Βλάβη των σπειραμάτων νεφρού
3. Μείωση όγκου αίματος
4. Αιμοσυμπύκνωση.

Κλινικά Συμπτώματα

Η λευκωματουρία είναι σημαντική όταν ανευρίσκονται >300mg λευκώματος σε ούρα 24ώρου.
Συνοδεύεται από λευκωματουρία και σε σοβαρότερες περιπτώσεις από ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης του εμβρύου, εκλαμψία, ή νεφρική ανεπάρκεια.
Ενίοτε συνυπάρχουν κεφαλαλγία, οπτικές διαταραχές, κοιλιακό άλγος και διάταση της κάψας του ήπατος και παθολογικά εργαστηριακά ευρήματα (υπερουριχαιμία, θρομβοπενία, τρανσαμινασαιμία).
Συνήθως υποχωρεί μετά την 6η εβδομάδα της λοχείας.

Εργαστηριακές εξετάσεις :

• Γενική ούρων.
• Γενική αίματος.
• Ουρία, ηλεκτρολύτες, κρεατινίνη.
• Λεύκωμα ούρων 24ώρου
• Ουρικό οξύ.
• Δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας.
• Έλεγχος πηκτικότητας (αν τα αιμοπετάλια είναι <100.000)
• Έλεγχος του εμβρύου.
• Μικροσκοπική εξέταση ούρων (αιματουρία και ίζημα με ερυροκυτταρικούς κυλίνδρους)
• Υπολογισμός του πηλίκου λευκώματος/κρεατινίνης σε τυχαίο δείγμα ούρων ή μέτρηση λευκώματος σε ούρα 24ώρου.
• Κάθαρση κρεατινίνης.
• Υπερηχογράφημα νεφρών.
• Σπάνια βιοψία νεφρών.
• ΑΝΑ/anti-dsDNA.
• Σάκχαρο αίματος.
• Ηπατίτιδα Β.

ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ

Κλινικά συμπτώματα :

Η λευκωματουρία συνήθως υπάρχει πριν τις 20 εβδομάδες της κύησης και δεν συνοδεύεται από υπέρταση και την υπόλοιπη συμπτωματολογία της προεκλαμψίας.
Παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με νεφρική νόσο και διαταραχή της ομοιοστασίας των λευκωμάτων είναι ο ΣΔ, η παλινδρόμηση ούρων, η σπειραματονεφρίτιδα και ο ΣΕΛ.
Μπορεί να συνυπάρχει επιβάρυνση της νεφρικής λειτουργίας, μειωμένα επίπεδα λευκωματίνης, αναιμία στα αρχικά στάδια της κύησης και υπέρταση.
Υποπτευόμαστε νεφρική υποκείενη νόσο, όταν η λευκωματουρία που συνοδεύει την προεκλαμψία δεν υποχωρεί μετά τον τοκετό.

Εργαστηριακές εξετάσεις :

• Γενική ούρων.
• Γενική αίματος.
• Ουρία, ηλεκτρολύτες, κρεατινίνη.
• Λεύκωμα ούρων 24ώρου
• Ουρικό οξύ.
• Δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας.
• Έλεγχος πηκτικότητας (αν τα αιμοπετάλια είναι <100.000)
• Έλεγχος του εμβρύου.
• Μικροσκοπική εξέταση ούρων (αιματουρία και ίζημα με ερυροκυτταρικούς κυλίνδρους)
• Υπολογισμός του πηλίκου λευκώματος/κρεατινίνης σε τυχαίο δείγμα ούρων ή μέτρηση λευκώματος σε ούρα 24ώρου.
• Κάθαρση κρεατινίνης.
• Υπερηχογράφημα νεφρών.
• Σπάνια βιοψία νεφρών.
• ΑΝΑ/anti-dsDNA.
• Σάκχαρο αίματος.
• Ηπατίτιδα Β.

ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ (παρουσία αίματος και αιμοσφαιρίνης στα ούρα)

Στα φυσιολογικά ούρα (Γενική ούρων) περιέχονται 3 – 4 ερυθρά αιμοσφαίρια κατά οπτικού πεδίου (Κ.Ο.Π.).

Η αιματουρία η οποία προκαλεί αλλαγή του χρώματος των ούρων εμφανίζεται κόκκινη (μακροσκοπική αιματουρία) φανερή με γυμνό μάτι.

Το αιμοβαφές χρώμα ούρων εμφανίζεται σε μαζική αιμόλυση και οφείλεται στην παρουσία αιμοσφαιρίνης στα ούρα, η μικροσκοπική αιματουρία, δεν είναι αντιληπτή με το μάτι και ανιχνεύεται στην μικροσκοπική εξέταση των ούρων.

Για την εμπειρική εξακρίβωση της αιμαουρίας (η οποία μπορεί να προέρχεται από κάθε σημείο του ουροποιητικού συστήματος) εφαρμόζεται η δοκιμασία των 3 ποτηριών στα οποία το άτομο με αιματουρία ουρεί σχεδόν ισόποσα (βλέπε πίνακα) σε κάθε ποτήρι.

1ο ποτήρι
Ουρήθρα

2ο ποτήρι
Ουροδόχος κύστη

3ο ποτήρι
Νεφροί

Εμφάνιση αίματος στο πρώτο ποτήρι προέρχεται από την ουρήθρα – στο 2ο ποτήρι από την ουροδόχο κύστη, στο 3ο ποτήρι από τους νεφρούς.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τα ούρα, η εμφάνιση και οι χαρακτήρες τους (ποσότητα, χρώμα, ακόμα και γεύση!!!) (που εδίδασκετο παλιά στους νέους γιατρούς*) αποτελούν ένα διαγνωστικό καθρέπτη της λειτουργίας των νεφρών του κάθε ατόμου.

Για τους παλιούς γιατρούς η γενική ούρων και οι χαρακτήρες που εμφάνιζε ήταν ίσης διαγνωστικής αξίας με την σημερινή «ΒΙΟΨΙΑ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ».

*Τα ούρα του ανθρώπου είναι άσηπτα (δεν περιέχουν μικρόβια).

Η δια της γεύσης δοκιμασία των ούρων (για εξακρίβωση κυρίως σακχάρου σε αυτά) εφαρμοζότανε στους παλιούς καιρούς από τους «σοφούς» Καθηγητές της Ιατρικής στους φοιτητές.

Φημολογείται βέβαια και κυκλοφορεί πάνω σε αυτό το εξής ανέκδοτο.

Ένας Καθηγητής Ιατρικής κάνοντας μάθημα σε φοιτητές του έβαλε το χέρι του στο δοχείο που περιείχε ούρα δοκιμάζοντας τη γεύση τους.

Κατόπιν παρότρυνε ένα φοιτήτη να κάνει το ίδιο. Το τέλος της εκπαίδευσης του φοιτητού περιείχε σημαντικά μηνύματα για την επίδοση του.

Έτσι, αφού τελείωσε ο φοιτητής ο καθηγητής του είπε : Είστε καλός, υπάκουος, συνεργάσιμος αλλά δεν θα γίνετε καλή γιατρός γιατί σας λείπει η παρατηρητικότητα, γιατί εγώ βούτηξα μέσα στο ούρα το δείκτη του χεριού μου, αλλά δοκίμασα (έβαλα στο στόμα μου) τον παράμεσο δάκτυλο!!! του ίδιου χεριού!!!

Παρ’ όλα αυτά υπήρξαν άτομα τα οποία θεωρούσαν ότ η πόση των «υγρών ούρων» ασκούσε θεραπευτικά αποτελέσματα «θεραπεία δια των ούρων» - ΟΥΡΟΦΑΓΙΑ και την εφάρμοζαν ο Γκάντι, Jim Morrison, Steve Mc Queen.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Merck Man 18th ed.
Body Signs 2008
Βικιπαίδεια