ΚΥΣΤΕΙΣ ΩΟΘΗΚΩΝ (ΚΩ)
Κύστεις ωοθήκης ονομάζονται συλλογές υγρού που περιβάλλονται από λεπτό τοίχωμα και βρίσκονται στις ωοθήκες.
Οι ΚΩ αποτελούν συχνό εύρημα (ποσοστό 10%) στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία. Επίσης ποσοστό 14,8% ΚΩ αναφέρεται στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Ποσοστό 95% των ΚΩ είναι καλοήθεις.
Ο σχηματισμός των ΚΩ αποδίδεται σε ορμονικούς λόγους, δεν σχετίζεται με την κληρονομικότητα δεν προδιαθέτουν, δεν εξελίσσονται σε κακοήθεια.
Όμως οι κύστεις που παραμένουν πέραν των 2 – 3 έμμηνων ρύσεων ή εμφανίζονται σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση πρέπει να παρακολουθούνται με υπερηχογράφημα για εκτίμηση του μεγέθους τους. Ειδικά σε περιπτώσεις όπου μέλη της οικογένειας είχαν καρκίνο των ωοθηκών. Επίσης στις περιπτώσεις αυτές οι τιμές των C19-9, CA-125 (καρκινικοί δείκτες) πρέπει να παρακολουθούνται.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΩ
Πίεση – αίσθημα βάρους – πόνοι στην κοιλιά – αίσθημα πληρότητας – πόνος κατά την διάρκεια ή λίγο μετά την αρχή ή τέλος της έμμηνου ρύσεως – κατά την σεξουαλική επαφή – διαταραχές εμμηνορρυσίας – αποτελούν πιθανές ενδείξεις για ύπαρξη κύστεων ωοθήκης.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΩ
Ταξινομούνται σε :
α) Λειτουργικές κύστεις, κατά κανόνα αθώες εξαφανίζονται με την πάροδο του χρόνου (ποσοστό 80%).
β) Μη λειτουργικές κύστεις.
Α. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
1. ΩΟΘΥΛΑΚΙΚΕΣ ΚΥΣΤΕΙΣ : Δημιουργούνται από το ωάριο (αν δεν σπάσει φυσιολογικά κατά την ωορρηξία). Συνήθως εξαφανίζονται μετά 2 – 3 εβδομάδες. Δεν προκαλούν οι κύστεις αυτές συμπτώματα φτάνουν σε μέγεθος μέχρι 3 εκατοστά.
2. ΩΧΡΙΝΙΚΗ ΚΥΣΤΗ – ΩΧΡΟ ΣΩΜΑΤΙΟ
Όταν σπάσει το ωοθυλάκιο (αφού γίνει η ωοθυλακιορρηξία) στο δεύτερο ήμισυ του κύκλου αυτό που μένει είναι το ωχρό σωμάτιο. Το ωχρό σωμάτιο πολλές φορές «δημιουργεί» κατάλληλο περιβάλλον για δημιουργία κύστης και ονομάζεται πλέον «ωχρό κυστικό». Συνήθως η κύστη αυτή προκαλεί πόνο, ειδικά αν περιέχει αίμα («ωχροαιμάτωμα») ενώ κατά κανόνα εξαφανίζεται απορροφάται μετά μερικές εβδομάδες. Σπάνια εξέλιξη είναι η ρήξη με πόνο και αιμορραγία. Γυναικολογική συμβουλή είναι απαραίτητη τότε γιατί μπορεί να προκληθεί περιτονίτιδα.
ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
Υπάρχουν διάφορα νοσήματα τα οποία επηρεάζουν την λειτουργία και μορφολογία των ωοθηκών και αναφέρονται σαν διάφορα είδη κύστεων αλλά δεν κατατάσσονται στις λειτουργικές κύστεις, όπως :
1. ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΑ ΚΥΣΤΗ : Κύστη που φτάνει τα 4 – 6 εκατοστά διάμετρο. Εμφανίζεται στην ενδομητρίωση. Συνήθως είναι κύστη μικτής μορφής (εκτός από ορώδες περιεχόμενο περιέχει και οξειδωμένο αίμα (σοκολατοειδής κύστη). Η κύστη αυτή προκαλείται από την ενδομητρίωση και σχηματίζεται όταν μικρό μέρος του ενδομητρίου (βλεννογόνος υμένας που σχηματίζει το εσωτερικό τοίχωμα της ουροδόχου κύστεως) αιμορραγεί, αποκολλάται, εμφυτεύεται και μεγαλώνει μέσα στις ωοθήκες.
2. ΔΕΡΜΟΕΙΔΗΣ ΚΥΣΤΗ.
3. ΚΥΣΤΑΔΕΝΩΜΑ : Καλοήθεις όγκοι του επιθηλίου της ωοθήκης. Υπάρχει το ωοθηκικό ορώδες κυσταδένωμα και ωοθηκικό βλεννώδες κυσταδένωμα. Περιέχουν οι κύστεις αυτές υγρό διαυγές, παχύρρευστο, ζελατινώδες. Τα συμπτώματα τα οποία προκαλούν είναι ανάλογα με τις διαστάσεις τους (μεγέθους πορτοκαλιού και μεγαλύτερες) προκαλώντας πόνο ή πιεστικά φαινόμενα (π.χ. ουρητήρα, έντερο). Οι κύστεις αυτές συνήθως αφαιρούνται και το υλικό αποστέλλεται για βιοψία.
4. ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΕΣ ΩΟΘΗΚΕΣ
Η διάγνωση αυτή βασίζεται στο μεγάλο μέγεθος των ωοθηκών (συνήθως διπλάσια του φυσιολογικού) όπως και στην παρουσία μικρών πολλαπλών κύστεων στο εξωτερικό τμήμα των ωοθηκών. Εμφανίζεται σε υγιείς γυναίκες και γυναίκες με ενδοκρινολογικές διαταραχές. Η διάγνωση γίνεται με υπερηχογράφημα. Οι πολυκυστικές ωοθήκες διαφέρουν από το πολυκυστικό ωοθηκικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από προβλήματα γονιμότητας (δυσκολία στη σύλληψη και ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης) από διαταραχές μεταβολισμού (διαταραχές έκκρισης ινσουλίνης – δασυτριχισμός) και χρειάζεται ειδική θεραπεία. Οι πολυκυστικές ωοθήκες αντιμετωπίζονται θεραπευτικά με αντισυλληπτικά – αντιανδρογόνα, επίσης απώλεια σωματικού βάρους – σωματική άσκηση – διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες και βιταμίνες.
Η αντιμετώπιση των ΚΩ είναι βασικά χειρουργική.
Ποιες κύστεις όμως πρέπει να αφαιρούνται;
Κυσταδενώματα κυρίως διότι αυτά δημιουργούν φλεγμονώδες περιβάλλον.
Επηρεάζονται οι ωοθήκες από την χειρουργική επέμβαση;
Μόνο στις περιπτώσεις όπου η κύστη είναι μεγάλη σε μέγεθος, εμφανίζει συμφύσεις με την ωοθήκη τέτοιου βαθμού ώστε χρειάζεται και η αφαίρεσή της.
Οι γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση εμφανίζουν κύστεις;
Σπάνια κύστης με ορώδες περιεχόμενο (κυστικά μορφώματα).
Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται μεγαλύτερη διερεύνηση (C-125, γενική αίματος, διακολπικό U/S, C.T.S).
Γενικά κύστεις στις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες παρακολουθούνται με τελικό στόχο τη χειρουργική αφαίρεση τους (λαπαροσκοπικά – με λαπαροτομία). Οι κύστεις με μικρή διάμετρο και καλή πρόγνωση αφαιρούνται συνήθως με λαπαροσκόπηση. Με λαπαροτομία αφαιρούνται οι κύστεις με μεγάλη διάμετρο και υποψία κακοήθειας.
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ
