To Μ.Α.Λ.Η. είναι μία μορφή χρόνιας ηπατίτιδας (χρόνιας φλεγμονής του ύπατος) που εμφανίζει ιστολογικά στοιχεία (που προκύπτουν από βιοψία ήπατος) όμοια με εκείνα που προκαλεί η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος – εξάρτησης από αλκοόλη).
Σήμερα έχει καθιερωθεί σαν ονοματολογία του Μ.Α.Λ.Η. η ονομασία ΛΙΠΩΔΕΣ ΗΠΑΡ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΟΥ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΟΣ.
ΠΟΙΕΣ ΗΤΑΝ ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΛΙΠΩΔΟΥΣ ΗΠΑΤΟΣ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΟΥ ΥΠΟΣΤΡΩΜΑΤΟΣ;
1. ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ.
2. ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ.
3. ΗΠΑΤΙΚΗ ΣΤΕΑΤΟΝΕΚΡΩΣΗ.
4. ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙΔΑ.
ΠΟΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗΣ ΛΙΠΟΥΣ ΣΤΟ ΗΠΑΡ ΠΡΟΚΑΛΗ ΤΗΝ Μ.Α.Λ.Η.;
Για να προκύψει η Μ.Α.Λ.Η. πρέπει η άθροιση του λίπους στο ήπαρ, να ξεπερνάει το 5% του κανονικού βάρους του ήπατος, που φυσιολογικά κυμαίνεται από 1.400 – 600 gr. Η περίσσεια του λίπους υποχωρεί όταν αρθεί ο βλαπτικός παράγοντας που προκαλεί την Μ.Α.Λ.Ε.Η.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ;
Το ήπαρ είναι ο μεγαλύτερος αδένας του πεπτικού συστήματος του ανθρώπου.
Εκτελεί φυσιολογικά πολλαπλές λειτουργίες, κατέχοντας κεντρικό και δομικό ρόλο στο μεταβολισμό των λιπών, υδατανθράκων, πρωτεϊνών.
Επίσης, το ήπαρ παράγει την χολή, το γλυκογόνο, την ουρία επεξεργάζοντας όλα τα συστατικά και ουσίες που προσκομίζονται σε αυτό από την πυλαία φλέβα.
Για τις παραπάνω λειτουργίες του, το ήπαρ ονομάζεται “ΧΗΜΙΚΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΟΥΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ”.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ Μ.Α.Λ.Η.;
Το Μ.Α.Λ.Η. περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ηπατικών βλαβών που κυμαίνονται από την απλή στεάτωση – στεατοηπατίτιδα – την προχωρημένη ίνωση του ήπατος – την κίρρωση – ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα (ΗΚΚ).
Οι παραπάνω διαιρέσεις προκύπτουν μετά από ιστολογικά δεδομένα από ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ Μ.Α.Λ.Η.;
Εμφανίζεται σε παχύσαρκα παιδιά – εφήβους σε ποσοστό 53%.
Σε παγκόσμια κλίμακα η Μ.Α.Λ.Η. εμφανίζει ποσοστό 10% - 24%. Η συχνότητα της Μ.Α.Λ.Η. τείνει να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια και τούτο διότι υπάρχει μια αυξανόμενη συχνότητα παχυσαρκίας αύξηση του Σ.Δ. ΙΙ – αύξηση του ποσοστού του μεταβολικού συνδρόμου.
ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ Η ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΔΟ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ;
Ναι, η συχνότητα Μ.Α.Λ.Η. αυξάνεται κατά 26% μεταξύ ατόμων 40 – 59 ετών. Οι γυναίκες εμφανίζουν αιχμή στη συχνότητα της νόσου σε μεγαλύτερη ηλικία, που σχετίζεται πιθανότητα με τις αλλαγές που επιφέρει η εμμηνόπαυση.
Οι Ισπανόφωνοι πληθυσμοί > 45% εμφανίζουν Μ.Α.Λ.Η. σε σχέση με τους λευκούς και τους μαύρους.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ της Μ.Α.Λ.Η.;
Η Μ.Α.Λ.Η. προκαλεί μέτρια ή ελαφρά διόγκωση του ήπατος που οφείλεται σε διάχυτη συνάθροιση ουδέτερου λίπους (τριγλυκεριδίων) εντός των ηπατικών κυττάρων.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (οι ασθένειες) ΠΟΥ ΠΡΟΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΣΕ Μ.Α.Λ.Η.;
1. ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ και μη κεντρικού τύπου.
2. Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ.
3. Υψηλά τριγλυκερίδια.
4. Χαμηλή HDL.
5. Μεταβολικό Σύνδρομο (Μ.Σ.) που χαρακτηρίζεται από αντίσταση στην ινσουλίνη – παχυσαρκία – Σ.Δ. ΙΙ – αρτηριακή υπέρταση – αύξηση αρτηριακής πίεσης.
6. Άυξηση του ουρικού οξέος.
7. Οικογενειακό ιστορικό για Μ.Α.Λ.Η.
ΕΠΙΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΥΝΟΔΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ Μ.Α.Λ.Η.
1. ΣΥΝΔΡΟΜΟ Cushing : προκαλείται από υπερβολική και μακροχρόνια χορήγηση κορτιζόλης σε ωρισμένες ασθένειες από η κορτιζόνη είναι απαραίτητη σαν θεραπευτική αγωγή.
Σύνδρομο Cushing που προκαλείται από υπερπαραγωγή κορτιζόνης από αδένωμα – νεοπλασία του φλοιού των επινεφριδίων. (ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΑ : Ενδοκρινείς αδένες που η ανατομική θέση τους είναι πάνω στους νεφρούς).
2. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ύπνου άπνοιας (obstructive sleep apnea syndrome).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ – ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ Μ.Α.Λ.Η.;
Τα κλινικά σημεία εξαρτώνται :
1. Από τον υφιστάμενο βαθμό της λιπώδους διήθησης του ήπατος.
2. Χρόνο εναπόθεσης.
3. Υποκείμενα – συνυπάρχοντα νοσήματα.
Τα περισσότερα άτομα εμφανίζουν διόγκωση ήπατος, (ποσοστό 75%) κατά την ιατρική εξέταση ενώ υποκειμενικά αναφέρονται αίσθημα πληρώσεως κατά την κοιλία και βάρους στο δεξιό υποχόνδριο, αίσθημα κόπωσης.
Ειδικά οι παχύσαρκοι και ασθενείς πάσχοντες από Σ.Δ. ΙΙ δεν εμφανίζουν συμπτώματα.
Η Μ.Α.Λ.Η. διαγιγνώσκεται τυχαία τις περισσότερες φορές, είτε γιατί ανευρέθηκαν αυξημένες τρανσαμινάσες σε έλεγχο ρουτίνας, είτε βρέθηκε παθολογικό υπερηχογράφημα (U/S), το οποίο έγινε για άλλο λόγο (π.χ. πιθανή χολολιθίαση).
Παιδιά με Μ.Α.Λ.Η. μπορεί να εμφανίσουν μελανίζουσα ακάνθωση.
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ της Μ.Α.Λ.Η.;
Μέτρια αύξηση των τρανσαμινασών, αυτή αποτελεί το πιο συχνό εύρημα και πολλές φορές το μοναδικό εργαστηριακό στοιχείο σε ασθενείς με Μ.Α.Λ.Η.
Η ALT και AST αυξάνονται 1 – 4 φορές πάνω από το φυσιολογικό. Η αναλογία AST/ALT είναι 2.
Μεγαλύτερη αύξηση των τρανσαμινασών υποδηλώνει μιτοχονδριακή βλάβη.
ΤΑ ΗΠΑΤΙΚΑ ΕΝΖΥΜΑ ΔΕΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΑΜΕΣΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ.
Τα επίπεδα της αλκαλικής φωσφατάσης και της γGT είναι αυξημένα σε πολλούς ασθενείς, αλλά είναι χαμηλότερα εκείνων που παρατηρούνται στην αλκοολική ηπατίτιδα.
Υψηλά επίπεδα φερριτίνης ορού απαιτούν στο 20% - 50% των ασθενών με Μ.Α.Λ.Η. ενώ υψηλός κορεσμός Τρανφερρίνης σημειώνεται σε ποσοστό > 55% στο 5% - 10% των ατόμων με Μ.Α.Λ.Η.
ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΣΕ ΣΙΔΗΡΟ ΚΑΙ Ο ΗΠΑΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ Fe είναι φυσιολογικά.
Τα υψηλά επίπεδα φερριτίνης σημαίνουν ηπατοκυτταρική καταστροφή και φλεγμονή.
Σε ποσοστό 23% - 36% των ασθενών με Μ.Α.Λ.Η. εμφανίζονται αντιπυρηνικά αντισώματα και αντισώματα έναντι των λείων μυϊκών ινών.
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ Μ.Α.Λ.Η.;
1. Υπερηχοτομογραφία (U/S).
2. C.T.S. (αξονική τομογραφία κοιλίας).
3. MRI (μαγνητική τομογραφία κοιλιας).
Στο U/S η συσσώρευση λίπους και τριγλυκεριδίων στο ήπαρ προκαλεί διάχυτη αύξηση της ηχογένειας του οργάνου (λάμπον ήπαρ).
Με την απλή C.T. χωρίς χορήγηση σκιαγραφικού, το λιπώδες ήπαρ φαίνεται υπόπυκνο και πιο σκοτεινής χροιάς από τον σπλήνα.
Το U/S δεν υπολείπεται της C.T. από πλευράς ευαισθησίας και είναι η πιο οικονομική μέθοδος. ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ U/S για την διάγνωση Μ.Α.Λ.Η. είναι 89% ΚΑΙ Η ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ 93%.
Γενικά η ευαισθησία όλων των απεικονιστικών μεθόδων, αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της λιπώδους διήθησης του ήπατος.
Απαιτείται διήθηση τουλάχιστον 33% για να γίνει η απεικόνιση λίπους. Η λιπώδης εκφύλιση του ήπατος είναι συνήθως διάχυτος στους περισσότερους ασθενείς με Μ.Α.Λ.Η.
Μερικές φορές εμφανίζεται κατά εστίες, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σύγχυσης με πιθανές χωροκατακτητικές βλάβες όπως εμφανίζεται (η εστιακή αυτή λιπώδη εκφύλιση) στο U/S και C.T.S.
Στις περιπτώσεις αυτές η MRI πλεονεκτεί και μπορεί να διαφοροδιαγνώσει τα παρακάτω ερωτήματα.
Η MRI (magnetic resonance imaging), και MRS (magnetic resonance spectroscopy) και η DEXA (Dual energy x-ray absorptiometry), μπορεί να εκτιμήσουν ποσοτικά το ηπατικό λίπος όσο και την κατανομή του σωματικού λίπους.
ΓΕΝΙΚΑ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ Μ.Α.Λ.Η. ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕ ΣΙΓΟΥΡΙΑ ΜΟΝΟΝ ΜΕ ΤΗΝ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Μ.Α.Λ.Η.;
ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μ.Α.Λ.Η
1. Θεραπεία υπερκειμένου νοσήματος (υπέρταση – Σ.Δ. – παχυσαρκία).
2. Αλλαγές στον τρόπο ζωής (δίαιτα – απώλεια βάρους).
Σε πολύ προχωρημένα τελικά στάδια Μ.Α.Λ.Η. η ορθοτοπική μεταμόρφωση ήπατος συνιστάται και τούτο διότι η Μ.Α.Λ.Η. αποτελεί το 50% της κρυψιγενούς κίρρωσης ήπατος, αλλά πρέπει να τονιστεί ότι βρίσκεται ακόμη σε πειραματικά επίπεδα.
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ
