Άνοια - Dementia

ΑΙΤΙΑ ΑΝΟΙΑΣ

• Χρόνια χρήση αλκοόλης – αλκοολισμός
• Όγκοι εγκεφάλου
• Παθήσεις εγκεφάλου (εγκεφαλίτιδιες, νόσος των «τρελών αγελάδων» Creutzfeldt Jacob)
• Ασθένειες που εντοπίζονται στο Κ.Ν.Σ. (Κεντρικό Νευρικό Σύστημα) προκαλώντας αλλοιώσεις (νόσος Willson: συγγενής κληρονομούμενη διαταραχή του μεταβολισμού του χαλκού [Cu], Σκλήρυνση κατά πλάκας, AIDS (Σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας Σ.Ε.Α.Α.)

Γενικά τα αίτια που προκαλούν άνοια δύσκολα διαχωρίζονται και μερικές φορές συνδυάζονται Π.χ. αλκοολισμός και Σ.Ε.Α.Α. Η τύπου Alzheimer dementia – άνοια οφείλεται καθαρά σε αρτηριοσκληρωτική εκφύλιση του εγκεφάλου. Η νόσος Alzheimer προσβάλει κυρίως το φλοιό του εγκεφάλου. Οι νευροδιαβιβαστές και τα κύτταρα του εγκεφάλου που ερεθίζονται και λειτουργούν με την έκκριση ακετυλχολίνης (ουσία που συμμετέχει στη διαβίβαση του ερεθίσματος στα νεύρα) θίγονται άμεσα. Γενικά στη νόσο αυτή ο εγκέφαλος εμφανίζει συνολική ατροφία – εύρημα που καταγράφεται στην αξονική τομογραφία εγκεφάλου όπου και σημειώνεται διεύρυνση σχισμών και κοιλιών (ανατομικά στοιχεία εγκεφάλου). ΑΠΩΛΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΠΡΟΣΦΑΤΑ (ΧΘΕΣΙΝΑ – ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΑ) ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΣΥΜΒΑΝΤΑ χαρακτηρίζουν την Alzheimer. Όπως είναι φυσικό η εμφάνιση της άνοιας επηρεάζει άμεσα τη ζωή και συμπεριφορά του πάσχοντος ατόμου, όπως και την επιβίωσή του (χρόνος ζωής του). Ο μέσος χρόνος επιβίωσης από την έναρξη της άνοιας είναι 4,1 χρόνια για τους άνδρες και 4,6 για τις γυναίκες. Η επιβίωση μεταξύ των νεώτερων (56-69 έτη) και των ηλικιωμένων (≥90 έτη) ατόμων είχε διαφορά σχεδόν 7 έτη προς όφελος των νεώτερων ηλικιών. Η άνοια είναι μια πάθηση, η πορεία της οποίας εξαρτάται άμεσα από άλλες παράλληλες αρρώστιες (αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης) και από τη διατήρηση της συνολικής υγείας (αποφυγή καταγμάτων). Γενικά τα άτομα με άνοια χρειάζονται οργανωμένη φροντίδα, ιδιαίτερη προσοχή και στήριξη από ομάδα ιατρών (νευρολόγο – παθολόγο – ψυχίατρο) και νοσηλευτική υποστήριξη (λήψη φαρμάκων – φυσικοθεραπειών), έτσι ώστε να εξασφαλισθεί μια καλή ποιότητα ζωής και πρόληψη αναπηρίας και σωματικής ταλαιπωρίας. Μέχρι πρόσφατα η άνοια εθεωρείτο «ένας ζωντανός θάνατος». Κεντρικό ρόλο για επίτευξη των παραπάνω κατευθύνσεων κατέχει ο «οικογενειακός» γιατρός, δηλαδή ο γιατρός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Πολλές φορές ο γιατρός αυτός αποφεύγει ή αναβάλλει τη διάγνωση επειδή νομίζει ότι κάτι τέτοιο είναι μάταιο και δεν είναι γενικώς αντιμετωπίσιμο. Επίσης η διάγνωση της άνοιας θεωρείται ότι φέρει ένα κοινωνικό στιγματισμό και αφήνει του αρρώστους χωρίς ελπίδα. Ο οικογενειακός γιατρός σήμερα καλείται να διαγνώσει την dementia σε γενικό επίπεδο και εργαστηριακά την πιθανή υποκείμενη αιτία της άνοιας, πόνο - λοίμωξη – αφυδάτωση – και ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων που κατά κανόνα λαμβάνουν για άλλα νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, ουρολοίμωξη, καρδιακή ανεπάρκεια, αρτηριακή υπέρταση) οι άρρωστοι αυτοί.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ DEMENTIA

• Έλεγχος εγκεφάλου (αξονική – μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου) γίνεται η εξέταση αυτή προς αποκλεισμό αιματώματος (ρήξη αγγείου – υδροκέφαλου – εγκεφαλικού όγκου)
• Μέτρηση βιταμίνης Β12 στον ορό του ατόμου
• Έλεγχος θυρεοειδούς αδένος
• Έλεγχος για Σύνδρος Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας (το Σ.Ε.Α.Α. δίδει προϊούσα εικόνα dementia)

Επίσης η προσέγγιση και ανάλυση της μνήμης, συμπεριφοράς, καθημερινής λειτουργικότητας του ατόμου με άνοια, όπως και η ανάλυση των ανικανοποίητων ψυχοκοινωνικών αναγκών (ανθρώπινη επαφή και συναναστροφή) από τον οικογενειακό γιατρό μπορεί να οδηγήσει στην μείωση και διακοπή των ηρεμιστικών φαρμάκων που συνήθως λαμβάνουν τα άτομα αυτά. Η ανάλυση και προσέγγιση των παραπάνω παραμέτρων, ασφαλώς θα μειώσουν την εισαγωγή των ατόμων με άνοια στα νοσοκομεία. Συνήθως, η παραμονή τους και νοσηλεία εκεί επιμηκύνεται σε μεγάλο βαθμό, σε σύγκριση με τους αρρώστους που εμφανίζουν παθολογικά προβλήματα. Αυτό όμως έχει σαν αποτέλεσμα την επιδείνωση της γνωστικής και λειτουργικής ικανότητάς τους. ΥΠΑΡΧΕΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΑ ΤΥΠΟΥ ALZHEIMER; Τελευταία έχουν αναφερθεί και εφαρμοστεί θεραπευτικά τα παρακάτω φάρμακα, χωρίς ιδιαίτερα ανταπόκριση βελτίωσης και θεαματικής επιτυχίας:

1Οι αναστολείς χοληνεστεράσες

2Mamentine + Doneperil

3Νοοτρόπα φάρμακα Piracetan + Hydergine

Κατά τον σχεδιασμό της φροντίδας και υποστήριξης οι γιατροί δεν πρέπει να ξεχνάνε την ανθρώπινη πλευρά και το συναισθηματικό status, του ατόμου με άνοια και την ικανότητα που προσπαθεί να διατηρήσει το άτομο με άνοια για επίτευξη και προαγωγή κοινωνικών σχέσεων, απολαύσεων, ανθρώπινης επικοινωνίας και βελτίωσης ποιότητας ζωής. Πολλές φορές οι διαταραχές μνήμης και συμπεριφοράς που εμφανίζονται στα ηλικιωμένα άτομα υποκρύπτουν δύο άλλα σύνδρομα που μπορεί να συνυπάρχουν με την dementia α) την κατάθλιψη (depression) και β) την μανία (delirium). Η κατάθλιψη συνυπάρχει περισσότερο συχνά με την άνοια, αλλά μπορεί να «μασκαρευτεί» υποδυόμενη την άνοια. Τελειώνοντας πρέπει να αναφερθεί ότι αν ο οικογενειακός γιατρός δεν διαγνώσει 1-2 άνοιες το χρόνο, πρέπει να ανησυχεί για την διαγνωστική του ικανότητα! ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ G.b.

• πονοκέφαλοι
• ζάλη
• καρδιακοί παλμοί

Το G.b. μπορεί να κάνει αλληλεπίδραση, με φάρμακα όπως η ασπιρίνη και άλλα αντιφλεγμονώδη (παρακεταμόλη). Επίσης, μειώνει την δραστικότητα των αντιπηκτικών φαρμάκων. Η επαφή με το χυμό του θηλυκού δέντρου G.b. προκαλεί σοβαρή δερματίτιδα. Αν και οι διατροφικές συνήθειες δεν παίζουν σημαίνοντα ρόλο στην άνοια, αναφέρεται σε διεθνή περιοδικά η αξία της Μεσογειακής διατροφής, δίαιτας στην πρόληψη αλλά και στην εξέλιξη της άνοιας. Διαδραματίζει σημαντικό ρόλο που αποδίδεται στις αντιοξειδωτικές ιδιότητες της παραπάνω δίαιτας.