ΚΟΚΑΪΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΥΤΗΣ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Η κοκαΐνη είναι μια από τις «λαοφιλείς» ουσίες ανάμεσα στους χρήστες.

Αποτελεί την πιο συχνή αιτία θανάτου από λήψη ναρκωτικών.

Μεγάλες δόσεις κοκαΐνης δημιουργούν ευφορική διάθεση, έξαρση και σχιζοφρενοειδή συμπτώματα.

Σωματική και ψυχική εξάρτηση οδηγεί σε βαρύτατο εθισμό. Αν επέλθει εθισμός, η απεξάρτηση από μεγάλες δόσεις προκαλεί υπνηλία, αύξηση όρεξης, κατάθλιψη.

Η χρήση της προκαλεί οξείες και χρόνιες επιπλοκές από όλα σχεδόν τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού, κυρίως από το καρδιαγγειακό σύστημα.

Η ενημέρωση για όλο τα φάσμα των ενεργειών και παρενεργειών της κοκαΐνης, πρέπει να είναι κτήμα κάθε γιατρού και κάθε χρήστη.

Η κοκαΐνη «χρησιμοποιείται» κυρίως στις ηλικίες 18-25 ετών, ενώ εκτιμήσεις αναφέρουν ότι ποσοστό 11% του γενικού πληθυσμού έχει κάνει χρήση κοκαΐνης «κάποια» στιγμή.

Η λήψη της κοκαΐνης γίνεται με το κάπνισμα, με εισρόφηση από τη μύτη, με ένεση.

Τα προϊόντα της κοκαΐνης κυκλοφορούν υπό μορφή → σπόρων → φύλλων → πάστας, ζύμης → υδροχλωρική μορφή κοκαΐνης → βάση κοκαΐνης.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι λήψη κοκαΐνης :

α) Μάσημα των φύλλων κοκαΐνης με αλκαλικό πρόσθετο (τη στάχτη που παράγεται από τα καμμένα αυτά φύλλα). Με τον τρόπο αυτό (την προσθήκη στάχτης), γίνεται καλύτερη η απορρόφηση της κοκαΐνης (η δράση της αρχίζει σε 5΄-10΄ και διαρκεί περίπου 1 ώρα.

β) Εισπνοή της κοκαΐνης από τη μύτη μέσα από μικρό στυλέο, μικρό καλάμι. Η απορρόφηση της κοκαΐνης με αυτό τον τρόπο επιβραδύνεται λόγω τοπικής αγγειοσύσπασης. Οι χρόνιοι χρήστες της κοκαΐνης με αυτό τον τρόπο λήψης εμφανίζουν διάτρηση του ρινικού τους διαφράγματος. Η δράση αρχίζει σε 2΄- 3΄ με εκδηλώσεις ευφορίας, έξαρσης συναισθηματικής, αυξανόμενης κινητικότητας και διαρκεί 30΄.

Η ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΟΚΑΪΝΗΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΤΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΙ ΑΜΕΣΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΤΗΣ.

 

ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΚΑΪΝΗΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΟ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΗΣ
ΟΔΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ	ΑΡΧΗ ΔΡΑΣΗΣ	ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ	ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΡΑΣΗΣ
Εισρόφηση - κάπνισμα	3 - 5 δευτερόλεπτα	1 - 3min	5 - 15΄
Ενδοφλέβια χορήγηση	10 - 60˝	3 - 5min	20΄- 60΄
Ενδορινική χρήση	1 - 5˝	15 - 20min	60΄- 90΄
Δια της γαστρεντερικής οδού	Πάνω από 20˝	Πάνω από 90˝	Πάνω από 180΄

Η ενδοφλέβια χορήγηση εμφανίζει τη μέγιστη δυνατή πυκνότητα της κοκαΐνης στον ελάχιστο χρόνο (βλ. πίνακα 1).

Οι παρενέργειες που προκαλεί η κοκαΐνη στα διάφορα συστήματα προκαλούνται από όλες τις μορφές χορήγησης της και είναι :

1. ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ :

• Ισχαιμία μυοκαρδίου.

• Σπασμός στεφανιαίων αγγείων.

• Οξύ εμφρακτό μυοκαρδίου.

• Αθηροσκλήρυνση.

• Μυοκαρδίτιδα.

• Μυοκαρδιοπάθεια.

• Αρρυθμίες.

• Αρτηριακή υπέρταση.

• Ενδοκαρδίτιδα.

2. ΣΤΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• Διάταση αυλού αορτής.

• Ρήξη αορτής.

• Αγγειΐτιδα.

3. ΣΤΟΥΣ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ

• Πνευμονικό οίδημα.

• Εμφρακτό, πνευμονική εμβολή.

• Αιμόπτυση.

4. ΣΤΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• Ισχαιμία μεσεντερίων αγγείων.

• Εμφρακτό εντέρου.

• Διάτρηση εντέρου.

5. ΟΥΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• Εμφρακτό νεφρών και όρχεων.

• Πρόδρομος πλακούντας.

• Αυτόματη έκτρωση.

• Πρόωρος τοκετός.

• Επιβράδυνση σωματικής ανάπτυξης

6. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

• Σπασμοί.

• Ημικρανίες.

• Εμφρακτό εγκεφάλου.

• Ενδοκρανιακή αιμορραγία.

7. ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ - ΔΕΡΜΑ

• Ραβδομυόλυση.

• Ισχαιμία δέρματος.

• Επιπολής και εν τω βάθει θρομβοφλεβίτιδα.

Στη συνέχεια θα εξεταστούν λεπτομερώς οι ενέργειες της κοκαΐνης στο καρδιαγγειακό σύστημα.

• ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΟΚΑΪΝΗΣ

Η κοκαΐνη είναι αλκαλοειδές το οποίο εξάγεται από τα φύλλα φυτού Erythroxylon coca, το οποίο ευδοκιμεί στην Αφρική.

Η κοκαΐνη εμφανίζει 2 μορφές :

1. ΥΔΡΟΧΛΩΡΙΚΟ ΑΛΑΣ ΚΟΚΑΪΝΗΣ : Παρασκευάζεται διαλύοντας την ουσία μέσα σε HcL (υδροχλωρικό οξύ), οπότε σχηματίζεται μία υδατοδιαλυτή πούδρα ή κοκκία τα οποία διαλύονται όταν θερμανθούν. Η μορφή αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το στόμα, ενδορρινικά, ενδοφλέβια.

2. ΒΑΣΗ ΚΟΚΑΪΝΗΣ : Παρασκευάζεται με την προσθήκη αμμωνίας ή μαγειρικής σόδας (NaHCO3). Είναι θερμοαντοχή μορφή και διαλύεται σε θερμοκρασία «καπνίσματος». Η μορφή αυτή ονομάζεται και «crack» γιατί κατά την καύση της κοκαΐνης παράγεται χαρακτηριστικός ήχος.

Η Crack cocaine είναι πιο δυνατή μορφή και πιο εξαρτησιογόνος.

Και οι δύο μορφές της κοκαΐνης απορροφούνται από όλους τους βλεννογόνους του σώματος.

Οι μεγαλύτερες πυκνότητες στο αίμα όπως και ο χρόνος δράσης, εξαρτάται από την οδό χορήγησης (βλ. πίνακα 1).

Η κοκαΐνη μεταβολίζεται στο ήπαρ και από ένζυμα αίματος (χολινεστεράση) όπως και υδρολύεται με τη ενζυματικούς μηχανισμούς.

Ο πληθυσμός μεγάλης ηλικίας, άτομα με ηπατική ανεπάρκεια, νεογνά, έγκυες γυναίκες, άτομα με ανεπάρκειες ενζύμων (ανεπάρκεια ψευδοχολινεστεράσης), εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εθισμού, λόγω μειονεκτικού μεταβολισμού, της κοκαΐνης.

Επίσης, η παράλληλη χρήση κοκαΐνης και αλκοόλης (γεγονός πολύ συχνό στις νεαρές ηλικίες), είναι πολύ επικίνδυνη και πολλαπλασιάζει τις παρενέργειες της κοκαΐνης κυρίως στο καρδιαγγειακό σύστημα.

Η ταυτόχρονη χρήση προκαλεί γένεση μεταβολιτών (cocaethylene) που προκαλούν x 40 φορές περισσότερες παρενέργειες στην καρδιά (40 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο, οξέων καρδιακών επεισοδίων και 25 φορές αυξημένες πιθανότητες αιφνιδίου θανάτου).

Τα υδροδιαλυτά προϊόντα μεταβολισμού της κοκαΐνης, αποβάλλονται με τα ούρα και παραμένουν ανιχνεύσιμα για διάστημα 72 ωρών (δείκτης πρόσφατης χρήσης κοκαΐνης).

Η norrcoaine είναι προϊόν μεταβολισμού (από N-demethylation reaction) και αντιπροσωπεύει ποσοστό λιγότερο του 5% του συνόλου των μεταβολιτών της κοκαΐνης.

Προκαλεί συμπτώματα ίδια με κοκαΐνη σε βάθος χρόνου δια της εντεροηπατικής κυκλοφορίας.

Οι χρήστες της κοκαΐνης μπορεί να εντοπιστούν από την ανάλυση των τριχών του κεφαλιού τους. Η ανάλυση των τριχών παρέχει υπεύθυνες πληροφορίες για τυχόν χρήση κοκαΐνης της προηγούμενες εβδομάδες ή και μηνες (εξαρτάται από το μήκος της τρίχας που εξετάζεται). Η παραπάνω εξέταση εφαρμόζεται σε διεθνή κλίμακα, σε κάθε άτομο που διεκδικώντας, μία θέση εργασίας περνάει «πρόγραμμα συνέντευξης».

ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΟΚΑΪΝΗΣ

Η κοκαΐνη δρα σαν ισχυρός διεγέρτης συμπαθητικού συστήματος (συμπαθητικομιμητικός παράγοντας) [αποκλείοντας την προσυναπτική επαναπρόσληψη της nor-αδρεναλίνης και ντοπαμίνης και δημιουργώντας με τον μηχανισμό αυτό μεγάλη ποσότητα από τους νευροδιαβιβαστές αυτούς στους προσυναπτικούς υποδοχείς.

Η κοκαΐνη επίσης προκαλεί απελευθέρωση κατεχολαμινών κεντρικά και περιφερικά.

Υπενθύμηση : το συμπαθητικό σύστημα είναι το μαστίγιο της καρδιάς, το παρασυμπαθητικό σύστημα είναι το χαλινάρι της καρδιάς.

Η κοκαΐνη μπορεί να δράσει και σαν «τοπικό αναισθητικό» επιδρώντας στη διαπερατότητα της μεμβράνης του κυττάρου στο Na, εμποδίζοντας την επαναπόλωσή της.

Η πρόκληση αρρυθμιών από την κοκαΐνη, έχει αποκλείσει την φαρμακευτική χρήση της σε χειρουργεία αυτιών, ματιών, μύτης, λάρυγγος.

Οι συμπαθητικομιμητικές δράσεις της κοκαΐνης σε κυτταρικό επίπεδο προκαλούνται από διέγερση των α και β αδρενεργικών υποδοχέων.

Η κοκαΐνη αντιδρά με τους μονοκαρινικούς υποδοχείς και εμποδίζει την επαναπρόσληψη της dopamine και serotonin στις τελικές απονευρώσεις.

Αναφέρθηκαν όλες οι ενέργειες και δράσεις της κοκαΐνης στα διάφορα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού.

Άξια σχολιασμού και επικέντρωσης είναι οι ενέργειες της κοκαΐνης, στο καρδιαγγειακό σύστημα με πρόκληση :

1. Μυοκαρδίτιδας.

2. Μυοκαρδιοπάθειας.

3. Αρρυθμιών.

4. «Πόνων» στο στήθος.

Το πιο συνηθισμένο ενόχλημα στους χρήστες κοκαΐνης που αποτελεί το λόγο εισαγωγής στο Νοσοκομείο σε μεγάλο ποσοστό (57%) είναι οι πόνοι στο στήθος, οξέα στεφανιαία σύνδρομα και εμφρακτό μυοκαρδίου (Ε.Μ.) συμβαίνουν είτε άμεσα με τη χρήση της κοκαΐνης είτε μετά από μερικές μέρες.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος βρίσκεται τις πρώτες ώρες λήψεως της ουσίας και εξαρτάται από τη δόση και οδό πρόσληψης της κοκαΐνης.

ΤΟ ΕΜΦΡΑΚΤΟ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ Η ΚΟΚΑΪΝΗ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΚΑΡΔΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Εμφρακτό μυοκαρδίου προσθίου τοιχώματος σε ποσοστό 77%, προκαλείται από τη χρήση της ουσίας.

Οι ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ Η.Κ.Γ. όπως και οι πόνοι στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα εμφανίζονται στους χρήστες κοκαΐνης πολύ συχνά χωρίς να υπάρχει Ε.Μ. (ποσοστό 6% Ε.Μ. προκαλεί πόνο στους χρήστες).

Ποσοστό 84% των ατόμων με χρήσης κοκαΐνης, εμφανίζουν ανωμαλίες στο ΗΚΓ (ανύψωση διαστήματος S-T, τα οποία αν επιμείνουν σε 2 ΗΚΓ θέτουν διάγνωση Ε.Μ. και εκτέλεση θρομβόλυσης).

Το ΗΚΓ στους κοκαϊνομανείς έχει ευαισθησία 36% και ειδικότητα 90%.

Έλεγχος CPK δεν παρέχει διαγνωστικές πληροφορίες (είναι αυξημένος 50% σε χρήστες κοκαΐνης), χωρίς να υπάρχει Ε.Μ. (υφιστάμενη ραβδομυόλυση).

Οι μετρήσεις τριπονίνης εμφανίζονται περισσότερο αξιοπιστία και αξιολόγηση.

Οι επιπλοκές οι οποίες εμφανίζονται μετά από εμφρακτό μυοκαρδίου δεν είναι σοβαρές (μικρές ηλικίες ασθενών) και περιλαμβάνουν :

• Κοιλιακές αρρυθμίες (4% - 17%).

• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια 5% - 7%.

• Θάνατος > 2%.

Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΚΑΪΝΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΠΟΝΟΙ ΣΤΟ ΘΩΡΑΚΑ ΘΑ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΣΕ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΕΜΦΡΑΓΜΑΤΟΣ (Θανατηφόρου ή όχι).

Οι αρρυθμίες, οι οποίες προκαλούνται στον χρήστη της κοκαΐνης, έχουν την μορφή :

• Κομβικής ταχυκαρδίας

• Υπερκοιλιακής αρρυθμίας

• Ασυστολίας

• Κοιλιακής μαρμαρυγής

• Torsade de pointes (ριπιδοειδής ταχυκαρδία),

και προκαλούνται από την αλλαγή του αυτοματισμού της καρδιάς - από την υψηλή αδρενεργική ετοιμότητα - από την διαταραγμένη ισορροπία του αυτόνομου νευρικού συστήματος που προκαλείται από την υπέρμετρα συμπαθητικοτονία την οποίαν προκαλεί η κοκαΐνη.

ΜΥΟΚΑΡΔΙΤΙΔΑ - ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΑ

Διατατική μυοκαρδιοπάθεια, που προκαλείται από τις τοξικές ενέργειες της κοκαΐνης στην καρδιά, εμφανίζουν οι χρήστες κοκαΐνης, όπως και την αδρενεργική ετοιμότητα.

Η πρόκληση επίσης μυοκαρδίτιδας σε ποσοστό 20% - 30% στους καταναλωτές κοκαΐνης αποδίδεται σε αντιδράσεις υπερευαισθησίες με τελική κατάληξη αγγειΐτιδα και μυοκαρδίτιδα και προκαλείται από την «εκρηκτική άθροιση» κατεχολαμινών που προκαλεί η κοκαΐνη.

Η εμφάνιση μεγαλοκαρδίας και καρδιακής ανεπάρκειας σε νεαρά άτομα εγείρουν υπόνοιες κατάχρησης κοκαΐνης.

ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Όπως προκαλείται από τη χρήση κοκαΐνης ισχαιμία στο μυοκάρδιο, το ίδιο συμβαίνει και στον εγκέφαλο.

Η κοκαΐνη, προκαλεί αγγειοσπασμό, σχηματισμό θρομβών, με επακόλουθο αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.

Η χρήση κοκαΐνης, επίσης προκαλεί ρήξη προϋπάρχοντων εγκεφαλικών και μυκητικών ανευρυσμάτων.

Ο κίνδυνος επέλευσης αιμορραγιών εκ του εγκεφάλου αυξάνεται σε παράλληλη σχέση με τη συνέχιση κατανάλωσης κοκαΐνης (επανειλημμένα ισχαιμικά επεισόδια, μείωση αιματικής παροχής).

Οι ανασταλτές διαύλων ασβεστίου (Dihydropyridine Calcium Channel Blockers), μπορεί να αναστείλουν τον από την χρήση κοκαΐνης προκαλούμενο αγγειοσπασμό.

ΕΝΔΟΚΑΡΔΙΤΙΔΑ

Η λοίμωξη από κοκαΐνη, προσβάλλει τις αριστερές κοιλότητες της καρδιάς.

Θεωρείται ότι η αύξηση της καρδιακής συχνότητας, της πίεσης του αίματος, η υπερκινητική κυκλοφορία, οδηγεί σε προσβολή αγγείων και βαλβίδων της καρδιάς και σε συνδυασμό με τις κατασταλτικές ιδιότητες της κοκαΐνης στο ανοσολογικό σύστημα, προκαλεί πολύ συχνά φλεγμονή και λοιμώξεις.

ΔΙΑΤΑΣΗ ΑΟΡΤΗΣ

Προκαλείται από την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και πρέπει να εξετάζεται σαν διαφοροδιάγνωση των πόνων στο στήθος που αναφέρει πολύ συχνά ο χρήστης κοκαΐνης.

Η αντιμετώπιση του πόνου αυτού μπορεί να γίνει με χορήγηση aspirin, benzodiazepines, nitrates και η δεύτερη επιλογή θεραπείας είναι η χορήγηση calcium channel blockers και α-blockers.

ΟΙ ΚΛΙΝΙΚΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΚΟΚΑΪΝΗΣ ΟΤΑΝ ΑΤΟΜΑ (νεαρά κυρίως) ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ :

• ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΟ ΡΙΝΙΚΕΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΕΣ.

• ΑΙΣΘΗΜΑ ΚΟΠΩΣΗΣ.

• ΑΫΠΝΙΕΣ.

• ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ.

• ΕΚΔΗΛΗ ΑΓΩΝΙΑ.

• ΧΡΟΝΙΟ ΒΡΑΓΧΟΣ ΦΩΝΗΣ.

• ΔΙΑΤΡΗΣΗ ΡΙΝΙΚΟΥ ΔΙΑΦΡΑΓΜΑΤΟΣ.

 

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ