ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ Q10 Co-Enzyme 10 Co-Enzyme Q10

Το συνένζυμο Q10 γνωστό και σαν ubiquinone (που αποτελεί σύνθετη λέξη από την λέξη ubiquitous=πανταχού παρών και τη λέξη κινόνη.

Η «χημική σύσταση» είναι μία 1.4 – Βενζοκινόνη. Το γράμμα Q αναφέρεται στην χημική του ομάδα, ενώ ο αριθμός 10 αναφέρεται στον αριθμό των ισοπρεκλικών χημικών υποομάδων που περιέχονται στο μόριο της ουσίας.

Στις ubiquinones της φύσης το νούμερο αυτό κυμαίνεται από 6-10.

Αυτή η ομάδα των λιποδιαλυτών ουσιών, οι οποίες μοιάζουν με Βιταμίνες, λειτουργικά βρίσκεται σε όλα τα ευκαρυωτικά κύτταρα, κυρίως στα μιτοχόνδρια αυτών.

ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑ ΚΥΤΤΑΡΩΝ : Εργοστάσια παραγωγής ενέργειας κυττάρων. Λαμβάνουν τα μακροθρεπτικά συστατικά και τα μετατρέπουν σε αξιοποιήσιμες μορφές ενέργειας. Μέσα στα μιτοχόνδρια το σ.Q10 προστατεύει τις πρωτεΐνες των μεμβρανών και DNA των μιτοχονδρίων από την πρωτεϊνική οξείδωση που συνοδεύονται από την οξείδωση λιπαρών οξέων.

Αποτελεί κύριο παράγοντα μεταφοράς αλυσίδων ηλεκτρονίων και συμμετοχή ενεργή στην αερόβια αναπνοή των κυττάρων η οποία παράγει ενέργεια υπό μορφής ΑΤΡ.

Ποσοστό 95% του ανθρώπινου οργανισμού προσπορίζεται ενέργεια κατά τον τρόπο αυτόν.

Όργανα με τις περισσότερες ενεργειακές ανάγκες αποτελούν η καρδιά, ήπαρ, νεφρά, πάγκρεας, που εμφανίζουν και τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις CoQ10.

Επίσης, το CoQ10 διαθέτει σαφείς αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Το συνένζυμο Q10 δεν θεωρείται από το F.D.A. (Food Drug Administration) φάρμακο αλλά συμπλήρωμα διατροφής.

Η ουσία βρίσκεται σε μικρά ποσά στο κρέας, ψάρι, δημητριακά.

Η έλλειψη CoQ10 στον ανθρώπινο οργανισμό προέρχεται από 2 αίτια:

α) μειωμένη βιοσύνθεση

β) αυξημένη χρήση από τον οργανισμό.

Η μειωμένη βιοσύνθεση απαντάται συχνά.

Η μεταβολική αυτή διεργασία χρειάζεται την παρουσία και συνεργασία 12 γονιδίων τουλάχιστον.

Μεταλλάξεις των γονιδίων αυτών προκαλούν ανεπάρκεια του συνενζύμου.

Τα επίπεδα του CoQ10 επηρεάζονται και από άλλα αίτια γενετικής φύσης (όπως μεταλλάξεις των μιτοχονδριακών DNA, ETFDH, APIX, FXN, BRAF γονιδίων που δεν έχουν σχέση με τις λειτουργίες βιοσύνθεσης του CoQ10).

Η βιοσύνθεση του Q10 περιλαμβάνει 3 στάδια :

1. Δημιουργία δομής της (Βενζοκινόνης – benzoquinone) (με συμμετοχή Τυροσίνης ή φαινυλαλανίνης).
2. Δημιουργία της πλευρικής 1000 ισοπρενίκης αλυσίδας (συμμετοχή acetyl-CoA).
3. Συνένωση/συμπύκνωση των 2 παραπάνω ουσιών.

Οι 1-2 αντιδράσεις γίνονται στα μιτοχόνδρια των κυττάρων, στο ενδοπλασματικό δίκτυο, υπεροξυσώματα.

Υπεροξύσωμα : Κατηγορία κυστιδίων, τα οποία περιέχουν ποικιλία ενζύμων. Υπάρχουν στα περισσότερα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Βρίσκονται σε μεγάλη συγκέντρωση στο ήπαρ.

Το ένζυμο HMG-CoA αναγωγιάση, αποτελεί κύριο στόχο στον μεταβολισμό της χοληστερόλης και αποτελεί τον θεραπευτικό στόχο των στατίνων (βλέπε σχήμα).

Η ενέργεια των στατίνων είναι εμφανής στο μεταβολισμό και σχηματισμό της χοληστερόλης και του CoQ10 που προέρχονται από το mevalonate.

Η μειωμένη παραγωγή του CoQ10 πιθανών να συνδέεται με την εμφάνιση της μυοπάθειας και ραβδομυόλυσης που παρατηρείται κατά την λήψη των στατίνων.

Το CoQ10 είναι χημικά σκόνη αδιάλυτη στο νερό.

Η απορρόφηση του CoQ10 είναι όμοια με εκείνη των λιπιδίων.

Η απορρόφηση λαμβάνει χώρα στο λεπτό έντερο με βοήθεια ενζύμων του παγκρέατος και χολής που προωθούν την γαλακτοποίηση και σχηματισμό μυκηλίων που είναι απαραίτητη διεργασία για λιποφιλικές ουσίες και την απορρόφησή τους.

Η λήψη τροφής (και η παρουσία λιπών) προάγει την έκκριση χολικών οξέων και αλάτων ευνοώντας έτσι την απορρόφηση ου CoQ10.

Τα ποσά CoQ10 στο πλάσμα είναι μεγαλύτερα στην παρουσία τροφών από την κατάσταση της νηστείας.

Πειραματικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η μεγαλύτερη ποσότητα CoQ10 βρίσκεται στο πλάσμα 2-6 ώρες μετά την χορήγηση του από το στόμα.

Το CoQ10 μεταβολίζεται σε όλους τους ιστούς του σώματος και η απέκκρισή του γίνεται από την χολή και κόπρανα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις ένα δεύτερο κύμα αύξησης του CoQ10 εμφανίζεται 24 ώρες μετά την λήψη, εύρημα που ερμηνεύεται στον ανακύκλωση της εντεροηπατικής κυκλοφορίας και την ανακατανομή του CoQ10 από το ήπαρ προς την κυκλοφορία.

Η παρασκευή γαλακτώδους μορφής CoQ10 διευκολύνει την απορρόφηση του φαρμάκου.

• ΑΛΛΗΛΟΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ CoQ10 ΜΕ ΦΑΡΜΑΚΑ
  1. Αναστέλλει φαρμακευτικές ενέργειες θεοφυλλίνης.
  2. Αναστέλλει φαρμακευτικές ενέργειες αντιπηκτικών (κίνδυνος αιμορραγίας).

• ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
  • Από το Γ.Ε.Σ. (άλγη άνω κοιλίας – ναυτία – απώλεια όρεξης – διάρροια – πονοκέφαλοι – εξανθήματα – ίλιγγος – φωτοευαισθησία – ευερεθιστικότητα.
  • Το CoQ10 δεν χορηγείται στην εγκυμοσύνη και θηλασμό.

• ΜΕΤΡΗΣΗ

Το CoQ10 μπορεί να μετρηθεί στο πλάσμα αίματος και οι τιμές εκφράζουν την διαιτητική πρόσληψη παρά την κατάσταση των ιστών.

Ειδικά οργανωμένα κέντρα μετράνε το CoQ10 σε καλλιέργεια ινοβλαστών δέρματος, σε βιοψίες μυών, καλλιέργειες μονοπύρηνων αίματος.

Γενικά οι δόσεις χορήγησης CoQ10 είναι 100-200mgr.

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ CoQ10 ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Το Q10 έχει χορηγηθεί σε :

1. Καρδιακά προβλήματα

Έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα συμπτώματα της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας. Επίσης θεωρείται ότι δρα στην μείωση της πίεσης αίματος. Επίσης θεωρείται ότι ωφελεί σημαντικά στις μετά από επεμβάσεις καρδιακού by-pass και μετά από χειρουργεία βαλβίδων καρδιάς. Μετααναλύσεις του 2017 κατέδειξαν ότι η λήψη 30-100mg/dL CoQ10 έχει σαν αποτέλεσμα χαμηλότερη θνητότητα στις ομάδες των ασθενών αυτών.

2. Νόσος Parkinson

Μεγάλες δόσεις CoQ10 θεωρείται ότι «ωφελούν» τα άτομα στην αρχική φάση της νόσου.

3. Μυοπάθεια από λήψη στατίνων

Λήψη CoQ10 Βελτιώνει την αδυναμία των μυών που εμφανίζεται μετά από λήψη στατίνων.

4. Ημικρανίες

Θεωρείται ότι η χορήγηση CoQ10 μειώνει την συχνότητα των ημικρανιών.

5. Νεοπλασίες

Θεωρείται ότι το CoQ10 δεν χορηγείται στις νεοπλασίες και στη θεραπεία αυτών.

6. Ονδοντριακά προβλήματα

Ασαφείς ενδείξεις που αφορούν τις περιπτώσεις περιοδοντίτιδας.

7. Παθήσεις μυϊκού συστήματος
8. Νόσηση από H.I.V. (έχει παρατηρηθεί ότι εμφανίζονται χαμηλές τιμές Q10 στη νόσο).

Το συνένζυμο Q10 (CoQ10) είναι μία λιποδιάλυτη ουσία που βρίσκεται σε όλα σχεδόν τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού αλλά και σε κρέατα, θαλασσινά (εξωγενείς πηγές).

Η δράση του (παραγωγή ενέργειας – αντιοξειδωτικά) ομοιάζει με τις δράσεις των Βιταμινών, λαμβάνοντας ενεργό μέρος στις χημικές, μεταβολικές λειτουργίες των κυττάρων.

Το Q10 θεωρείται σαν συμπλήρωμα διατροφής και έχει χορηγηθεί σε διάφορα νοσήματα.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Βικιπαίδεια

• Vit. Sup. Cent.
• Mayo Clin.
• Taber’s λεξικό