ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Κάθε υπηρεσία αιμοδοσίας υποχρεούται από τον νόμο να διαθέτει πλήρη κατάλογο των φαρμάκων που επιδρούν στην προσφορά αίματος από τον δότη, ο οποίος λαμβάνει αυτά για οξείες ή χρόνιες παθήσεις.

Η κατάλογοι αυτοί καταρτίζονται είτε με σειρά του αλφάβητου (φάρμακα και ασθένεια) είτε με την αναφορά των ασθενειών και φαρμάκων (μεικτός κατάλογος). Οι κατάλογοι αυτοί είναι μακροσκελείς αλλά είναι απαραίτητοι για τη για δότη και γιατρό.

 

Παραδείγματα : Δότης που πάσχει από αυτοάνοσα νοσήματα (θυρεοειδίτιδα Hashimoto – ρευματοειδής αρθρίτιδα – σαρκοείδωση – δερματομυοσίτιδα), αποκλείονται ειδικά από αυτούς εκείνοι που εμφανίζουν προσβολή ενός ή περισσότερων οργάνων.

                                 Στο αυχενικό σύνδρομο, αναβάλλεται η αιμοδοσία στα άτομα με πρόσφατες εκδηλώσεις της νόσου, πρόσφατη θεραπεία.

Επιτρέπεται η αιμοδοσία εφόσον οι προσβολές δεν είναι συχνές (τελευταία προσβολή προ 2μηνών) και εφόσον δεν υπάρχει ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ κατά την εξέταση.

Άφθες : αν ο αιμοδότης πάσχει από άφθες γίνεται αιμοληψία μετά την ίαση αυτών περίπου 7 μέρες μετά το τέλος της θεραπείας και παράλληλα εξετάζοντας τα αίτια που προκαλούν αυτές (ανοσοκαταστολή, συχνός υποτροπιασμός).

Αυτιά τρύπημα, μύτης τρύπημα : αναβάλλεται η αιμοδοσία 4 μήνες εφόσον δεν υπάρχει σιγουριά ότι τα σύνεργα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν μίας χρήσης.

Βάρος σώματος : υπολογίζεται Δείκτης Μάζας Σώματος που υπολογίζεται από το σωματικό βάρος (Kgr) προς το ύψος (μέτρα) στο τετράγωνο π.χ. 80κιλά, ύψος 1.85. ΒΜΙ 80/1.85²=23,4.

Υπέρβαρο θεωρείται το άτομο ΒΜΙ>25

Παχύσαρκο θεωρείται το άτομο ΒΜΙ>30

Στην Ελλάδα αποκλείονται σαν αιμοδότες άτομα με ΒΜΙ >50

Βελονισμός, αναβάλλεται η αιμοδοσία για 4-12 μήνες.

Βήχας, όταν πάσχει ο δότης, ερευνάται το αίτιο, αναβάλλεται η αιμοδοσία.

Λήψη σκευασμάτων Βιταμίνης Α, (Φυσικά – συνθετικά παράγωγα) πρέπει να ερευνηθεί ποιο σκεύασμα χορηγείται, η ημερομηνία τελευταίας λήψης. Ο χρόνος αποκλεισμού από την αιμοδοσία εξαρτάται από το σκεύασμα π.χ. η λήψη φυσικών οξειδωμένων παράγωγων Βιτ. Α (ρετινόλη, ισοτρετινόλη, ρετινοϊκό οξυ) υπό μορφή χαπιών, αλοιφών, προκαλεί αναβολή της αιμοδοσίας για 4 εβδομάδες μετά την τελευταία δόση.

Το ίδιο ισχύει και για την λήψη μικτών σκευασμάτων Βιτ. Α (Aquasol, Eviol, Phosphovitam fort).

Για τα συνθετικά παράγωγα της Βιτ.Α ο χρόνος αποκλεισμού αιμοδοσίας είναι μεγαλύτερος και τούτο διότι Παράγωγα Βιτ. Α (TAZAROTEN – ACITRETION) ανήκουν στην κατηγορία των Χ εμβρυοτοξικών φαρμάκων.

Ισοτρετινοΐνη – ετρετονοΐνη είναι τερατογόνα (Χ κατηγορία εμβρυοτοξικών φαρμάκων).

Η λήψη ΑΚΙΤΡΕΚΙΝΗΣ αποκλείει για 3 χρόνια οδηγίες (FDA) την αιμοδοσία.

Γαστρίτιδα – Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ), αναβολή αιμοδοσίας επί κακοήθειας στομάχου – όπως και Μη θεραπεύσιμης λοίμωξης από ελικοβ. Πυλωρού.

ΓΟΠ : αρνητικές εξετάσεις για Ελικ. Πυλωρού και χωρίς την ύπαρξη συμπτωμάτων της ημέρα της αιμοδοσίας γίνεται δεκτός ο αιμοδότης.

Ανεύρυσμα : αποκλείεται η αιμοδοσία (ανεύρυσμα εγκεφάλου – αορτής).

Έμμηνος ρύση : σε μερικές χώρες δεν επιτρέπεται η αιμοδοσία κατά την διάρκεια της έμμηνης ρύσης.

Πολλές αιμοδοσίες εξετάζοντας την αιμοσφαιρίνη, την απώλεια όχι μεγάλης ποσότητας αίματος – την ύπαρξη ή μη δυσμηνόρροιας δέχονται την αιμοδότρια αλλά από την αιμοδοσία αυτή δεν γίνεται παρασκευή αιμοπεταλίων (Μειωμένος φυσιολογικά αριθμός κατά την έμμηνο ρύση).

• Αντιαιμοπεταλιακά Φάρμακα

Πολλές κατηγορίες φαρμάκων εκτός από τα γνωστά φάρμακα για τον θεραπευτικό τους σκοπό (π.χ. κλοπιδογρέλη) εμφανίζουν αντιαιμοπεταλιακή δράση (π.χ. αντικαταθλιπτικά!!!).

• Χρήση αντιβιοτικών

Αν λαμβάνονται για λοίμωξη ή αιμοδοσία αναβάλλεται για 1 εβδομάδα μετά την τελευταία δόση του αντιβιοτικού (στην περίπτωση ήπιων λοιμώξεων) και 4 εβδομάδες μετά βαρεία λοίμωξη (πνευμονία, πυελονεφρίτιδα).

• Αντιδιαβητική αγωγή

Σε κάποιες χώρες η αιμοδοσία δεν γίνεται όταν ο Σ.Δ. θεραπεύεται με ινσουλίνη. Σε άλλα κράτη αποκλείεται ο αιμοδότης με Σ.Δ. που θεραπεύει τη νόσο με χρήση βόειου ινσουλίνης. Ακόμα και αν η χρήση του τύπου αυτού της ινσουλίνης έχει γίνει 1 φορά στη ζωή του αιμοδότη (φόβος για νόσο τρελλών αγελάδων!!). Στις χώρες όπου οι πάσχοντες από Σ.Δ. θεραπεύονται με χορήγηση ανασυνδυασμένης ινσουλίνης, απαιτείται να μην έχει επέλθει αλλαγή του σκευάσματος της ινσουλίνης αλλά και της δόσης της τις τελευταίες 4 εβδομάδες (στόχος η επίτευξη καλής ρύθμισης σακχάρου αίματος).

• Αντιθυρεοειδικά φάρμακα

Ο δότης δεν γίνεται δεκτός κατά την διάρκεια της θεραπείας νόσων του θυρεοειδή αδένα. Επικρατούσα άποψη (αιμοδοσία ΑΧΕΠΑ) συνιστάται η αναβολή της αιμοδοσίας 2 χρόνια μετά το τέλος της θεραπείας.

• Ασπιρίνη

Να μην έχει κάνει χρήση ασπιρίνης τις ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ 5 ΜΕΡΕΣ.

Η συστηματική χρήση ασπιρίνης αποκλείει την αιμοδοσία.

• Διουρητικά φάρμακα

Εξετάζεται ο λόγος της χορήγησης των διουρητικών ελέγχονται άμεσα ή ύπαρξη ΟΡΘΟΣΤΑΤΙΚΗΣ ΥΠΟΤΑΣΗΣ. Αποκλείεται ο δότης αν λαμβάνει τα διουρητικά για νόσους καρδιαγγειακού νοσήματος ή νεφρών.

• Διπολική Διαταραχή

Με προσεκτική προσέγγιση του αιμοδότη αποφεύγεται η αιμοδοσία.

• Εγκυμοσύνη

Αποκλείεται η αιμοδοσία κατά την διάρκεια της ή επί υποψίας αυτής ή αγωγής με αντισυλληπτικά φάρμακα. Επιτρέπεται η αιμοδοσία 6 μήνες μετά την εγκυμοσύνη.

• Ηπατίτιδα

4 μήνες αποκλεισμός σε δότες που έχουν στην οικογένεια τους πρόσφατη διάγνωση ηπατίτιδων.

• Αιμοδοσία – Επαγγέλματα

Διάφορα επαγγέλματα λαμβάνουν ειδικές οδηγίες για την αιμοδοσία που εκτελούν.

Στα επαγγέλματα αυτά περιλαμβάνονται:

• Επαγγελματίες Οδηγοί (Λεωφορεία, Σκαπτικά, Τραίνα, Ασθενοφόρα).
• Ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας.
• Πυροσβέστες.
• Εργάτες Οικοδομών.
• Δύτες
• Αλεξιπτωτιστές
• Οδηγοί αγώνων, μοτοσυκλεστών.

Αποχή από εργασία τους για 24 τουλάχιστων ώρες μετά την αιμοδοσία.

• Πιλότοι – Αεροσυνοδοί 2-7 ημέρες αποχή από εργασία.
• Στατίνες

Αν και οι στατίνες ανήκουν στην κατηγορία των x εμβρυοτοξικών φαρμάκων η αιμοδοσία επιτρέπεται!!!

Προσοχή επί ύπαρξης καρδιαγγειακής νόσου!!!

Γίνεται ΗΚΓ – Καρδιολογικός έλεγχος!!!

• Σφαιροκύττωση

Αποκλείεται η αιμοδοσία οριστικά!!!

ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΝΖΥΜΟΥ G-6-P-D

Δεκτά τα άτομα αυτά για προσφορά ολικού αίματος (χωρίς ιστορικό αιμόλυσης). Με την υπενθύμιση ότι το αίμα της κατηγορίας αυτής των αιμοδοτών θα χρησιμοποιηθεί μέσα στις πρώτες 6 μέρες από την αιμοληψία και πρέπει να χρησιμοποιηθεί σε επιλεγμένους δότες όπως: ενήλικες χωρίς αιμοσφαιρινοπάθεια – πυρετό – αγωγή με φάρμακα που προκαλούν αιμόλυση λόγω έλλειψης G-6-P-D.

Το αίμα αυτό δεν πρέπει να χορηγηθεί σε νεογνά – παιδιά – εγκύους.

ΕΜΒΟΛΙΑ – ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ

Άτομα με εμβολιασμό από εξασθενημένους ζωής μικροοργανισμούς (ιούς, βακτηρίδια) αποκλείονται για διάστημα 4 εβδομάδων από αιμοδοσία. Εμβολιασμός με τοξίνες – νεκρών/αδρανοποιημένων οργανισμών (ιούς, βακτηρίδια, ρικετσιές) η αιμοδοσία επιτρέπεται μετά μερικές μέρες (απουσία γενικών συμπτωμάτων -καλή κατάσταση υγείας).

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Οδηγός Χρ. Οδηγ. ΑΧΕΠΑ/Θεσ/νικη

• May Clinic