ΙΩΔΙΟ (IODINE)

Αμέταλλο χημικό στοιχείο με ατομικό αριθμό 53 ανήκει στην ομάδα των αλογόνων.

Σε θερμοκρασία δωματίου εξαχνώνεται αργά σε ιώδους χροιάς ατμούς που είναι πολύ ερεθιστικοί για τα μάτια και το αναπνευστικό σύστημα.

Η ονομασία του οφείλεται στο χρώμα των ατμών του.

Η ανακάλυψή του οφείλεται στο Γάλλο χημικό Bernard Courtona κατά την παρασκευή νιτρικού καλίου.

Στο φλοιό της γής το ιώδιο βρίσκεται σε περιεκτικότητα 1.4ppm, οι μετεωρίτες έχουν 0,26ppm I_z, περιέχουν Ιώδιο επίσης περιέχεται σε ποσότητες στο νερό της θάλασσας. Το ιώδιο δεν βρίσκεται ποτέ ελεύθερο στη φύση. Το θαλασσινό νερό περιέχει υπό μορφή ανιόντων Ι 50mg/1 τόνο θαλλασσινού νερού (βλέπε Πίνακα).

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ	ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Ι (ppm)
Επιφάνεια ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ	4.89.10-2
Βυθός ΑΛΤΑΝΤΙΚΟΥ	3.6.10-2
Επιφάνεια ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ	4.3.10-2
Θυθός ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ	4.8.10-2

Κύρια παραγωγή παγκοσμίως Ιωδίου είναι η ΧΙΛΗ όπου παρασκευάζεται από το νίτρο της Χιλής.

Οι άλλες χώρες παρασκευάζουν το Ιώδιο από φυσική άλμη (φύκια) σταθερού ισότυπου Ι¹²⁷.

Έλλειψη του Ι προκαλεί βρογχοκήλη δηλαδή διόγκωση του θυρεοειδή αδένα.

ΕΝΩΣΕΙΣ ΙΩΔΙΟΥ

• · ΙΩΔΙΟΥΧΟ ΝΑΤΡΙΟ (NaI)

`Προστίθεται στο μαγειρικό αλάτι για να γίνει αύξηση της περιεκτικότητας του σε ιώδιο, καθιστώντας της πρόσληψή του σημαντική πηγή πρόσληψης Ι για τον οργανισμό του ανθρώπου.

• · ΙΩΔΙΟΥΧΟ Κ (ΚΙ)

Προστίθεται στο αλάτι, στις διάφορες ζωοτροφές για κάλυψη της απαραίτητης πρόσληψης Ι από τον οργανισμό. Χρήση στην Ιατρική Επιστήμη για θεραπεία Βρογχοκήλης, μυκητίασης.

Βάμμα Ιωδίου : αιθηνιλικό διάλυμα ιωδιούχου Κ (ΚΙ) και ιωδίου.

Η χημική δομή του Ιωδίου δίνει βάση για ένωση με άλλα αλογόνα στοιχεία (διαλογονικές ενώσεις) με ιώδια  (πεντασθενές Ι Ι₂Ο₅)

Το Ι έχει 37 ισότοπα.

Ισότοπο : Ένα από σειρά χημικών στοιχείων με ταυτόσημες χημικές ιδιότητες, διαφορετικά ΑΒ-φορτία.

Σταθερό είναι μόνον το Ι¹²⁷ με χρόνο υποδιπλασιασμού 1517 εκατομμύρια χρόνια (παραπροϊόν πυρηνικών δοκιμών και ατυχημάτων)!!!!

4 ισότοπα του Ιωδίου χρησιμοποιούνται θεραπευτικά (Ι¹²³ – Ι¹²⁴ – Ι¹²⁶ – Ι¹³¹) στην Ιατρική.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ Ι

Το ανθρώπινο σώμα περιέχει φυσιολογικά 14mg Iωδίου.

Συγκεντρώνεται κυρίως στο θυρεοειδή αδένα και είναι απαραίτητο συστατικό της θυροξίνης (ορμόνης του θυρεοειδή αδένα).

Η θυροξίνη διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο σύνολο του μεταβολισμού (πρωτεΐνες – λίπη – υδατάνθρακες) για το σύνολο των κυττάρων και ιστών του ανθρώπινου οργανισμού. Έτσι οι θυρεοειδικές ορμόνες επηρεάζουν – ανάπτυξη εγκεφάλου – επούλωση ιστών – παραγωγή ενέργειας.

Έλλειψη Ιωδίου στον οργανισμό προκαλεί βρογχοκήλη.

Στις παραθαλάσσιες περιοχές αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα και τούτο διότι το ιώδιο της  ατμόσφαιρας με την βροχή και χιόνι μεταφέρονται στα φυτά και ζώα.

Στις χώρες όπου δεν υπάρχει θάλασσα, προστίθενται Ιώδιο στα τρόφιμα και σιτηρέσια.

Το Ιώδιο χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική σαν απολυμαντικό, αντισηπτικό (βάμμα ιωδίου – Povidone iodine), είτε αυτούσιο είτε με τη μορφή διαλύματος σε αιθυλική αλκοόλη.

Όπως και νερό μαζί με ιωδιούχο κάλιο (βάμμα ιωδίου) επίσης σαν ιωδοφόρμιο (CHI₃) με εφαρμογές στην Παρασκευή φαρμάκων και απολυμαντικών.

Το Ι¹³ (ραδιενεργό) χρησιμοποιείται στις ακτινοδιαγνωστικές μεθόδους (σκιαγραφικό μέσο απεικόνισης).

Επίσης το Ιώδιο χρησιμοποιείται και στην Αναλυτική Χημεία, για την ποιοτική ταυτοποίηση ορισμένων οργανικών ενώσεων, και τον ποσοτικό προσδιορισμό με βάση τη μέθοδο της ιωδιομετρίας (Δέσμεση ιωδίου γίνεται ογκομετρικά).

Το Ιώδιο επίσης υπό μορφή ιωδιούχου αργύρου χρησιμοποιείται στην φωτογραφική τέχνη.

Επίσης ο ιωδιούχος άργυρος χρησιμοποιείται από τους μετεωρολόγους για σχηματισμό νεφών και δημιουργία τεχνητής βροχής.

ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ

Η άμεση επαφή Ιωδίου με το δέρμα προκαλεί ερεθισμούς. Διαλύματα ιωδίου με μεγάλη περιεκτικότητα Ιωδίου μπορεί να προκαλέσουν βλάβες δέρματος και ιστών.

Το ιώδιο σαν στοιχείο είναι τοξικό αν το λάβει κανείς από το στόμα.

Θανατηφόρα δόση Ιωδίου σε ενήλικα> 2-3γραμ.

Η περιεκτικότητα των ατμών Ιωδίου δεν πρέπει να υπερβαίνει το 1mg/cm³ και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη η μορφή αυτή του ιωδίου για τα μάτια και το αναπνευστικό σύστημα.

Η ανάμιξει του Ιωδίου με αμμωνία και νερό παράγει ιωδίδιο του αζώτου εξαιρετικά ευαίσθητο εκρηκτικό μήγμα που διασπάται σε άζωτο – πυκνούς ατμούς ιωδίου.

Ι¹³¹ : ραδιενεργό ιώδιο – Ραδιονουκλιδικό ιώδιο χρήση αυτού σε ιατρικές και φαρμακευτικές εφαρμογές. Η μορφή του ιωδίου αυτού αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου ραδιενεργού ακτινοβολίας στα προϊόντα της σχάσης του πυρήνα (πυρηνική σχέση).

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΣΧΑΣΗ : η διαδικασία κατά την οποία ένας ασταθής ατομικός πυρήνας διασπάται (σχάση) σε 2 ή περισσότερους μικρότερους πυρήνες και παραπροϊόντα (σωματίδια).

Η ραδιενέργια των προϊόντων πυρηνικής έκρηξης (σχάσης με ατομική βόμβα) προκαλείται κυρίως από βραχύβια ισότοπα όπως το Ιώδιο 131 Βα140. Το Ι¹³¹ αποτελεί σημαντικό προϊόν επίσης σχάσης ουρανίου και πλουτωνίου και θεωρείται υπεύθηνο για μεταλλάξεις και θανάτους.

Η έλλειψη Ι2 από τον ανθρώπινο οργανισμό μπορεί να προκαλέσει :

• · Αύξηση σωματικού βάρους
• · Αδυναμία (επιβράδυνση μεταβολισμού λόγω της έλλειψης ιωδίου)
• · Τριχόπτωση – ξηρότητα δέρματος
• · Ευαισθησία στην μείωση της θερμοκρασίας
• · Ελλάτωση καρδιακών παλμών
• · Επιπλοκή στην εγκυμοσύνη
• · Διαταραχές έμμονης ρύσης

Όλες τα παραπάνω συμπτώματα οφείλονται σε έλλειψη ιωδίου, μείωση σχηματισμού θυροξίνης ελάττωση του μεταβολισμού.

ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΙΩΔΙΟ

• · ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΟΣ 85gr 60% της συνιστάμενης ημερήσιας πρόσληψης.
• · ΓΙΑΟΥΡΤΙ 1 ΚΕΣΕΔΑΚΙ 50% της ημερήσια πρόσληψης Ιωδίου₂.
• · ΙΩΔΙΟΥΧΟ ΑΛΑΤΙ ¼ κουταλιάς γλυκού (1,5gr) 47% της δόσης Ιωδίου που χρειάζεται κάθε μέρα.
• · ΓΑΡΙΔΕΣ (μερίδα 85gr) αποτελεί 23% της ημερήσιας δόσης Ιωδίου.
• · 1 ΑΥΓΟ ΜΕΓΑΛΟ 18% συνιστώμενη ημερήσια δόση .
• · ΤΟΝΟΣ κονσέρβα 85gr 11% ημερήσιας βάσης Ιωδίου.
• · ΔΑΜΑΣΚΗΝΑ ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ 2 τεμάχια, 9% συνιστώμενη δόση.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Merck Man 18^th

-        Βικιπαίδεια

-        NMed.gr