ΠΤΕΡΝΙΣΜΑ

 

Το πτέρνισμα προκαλείται από την είσοδο και ύπαρξη ξένων σωματιδίων ή εξωγενών ερεθισμάτων (σκόνη, κρύος αέρας, πιπέρι, διάφοροι ιοί που εποικίζουν τον βλεννογόνο της μύτης), και τα οποία ερεθίζουν την ρινική κοιλότητα ενεργοποιώντας το κρoσσωτό επιθήλιο που περιβάλει εσωτερικά αυτή με τελικό αποτέλεσμα την έκκριση ΙΣΤΑΜΙΝΗΣ.

Η παραχθείσα ισταμίνη ερεθίζει τις νευρικές απολήξεις της μύτης, στέλνοντας ερεθίσματα στον εγκέφαλο δια μέσου του τρίδυμου νεύρου.

Ο εγκέφαλος απαντά με ενεργοποίηση των μυών του φάρυγγα της τραχείας με αποτέλεσμα δημιουργία εξόδου (στομίου) στις κοιλότητες μύτης και στόματος ώστε να αποβληθούν μαζί με αέρα τα βλαβερά σωματίδια ή ουσίες που ερεθίζουν.

Ο θορυβώδης και εκρηκτικός χαρακτήρας που πτερνίσματος οφείλεται στην συμμετοχή πολλών οργάνων της θωρακικής και στοματικής κοιλότητας (πρόσωπο, λαιμός, θωρακικοί μύς).

Το πτέρνισμα μπορεί να προκληθεί, να ενεργοποιηθεί από ερεθισμό των κόλπων του προσώπου που προέρχεται από ρινική υπεραιμία, συμφόρηση, φλεγμονή αλλά και από αλλεργία, και ιογενείς λοιμώξεις.

Οι περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται από το αντανακλαστικό του πτερνίσματος, εδράζονται στο στέλεχος του εγκεφάλου κατά μήκος μέσης κοιλιακής μοίρας του σπονδυλικού πυρήνα του τρίδυμου νεύρου και της γειτονικού γέφυρο μυελικού πλαγίου δικτυωτών σχηματισμών.

Οι παραπάνω περιοχές του εγκεφάλου συντονίζουν τις ομάδες των μυών του επιφάρυγγα – έσω λαρυγγικής περιοχής, και τους αναπνευστικούς μύς.

Η συνεργική συνδυασμένη των μυϊκών αυτών ομάδων λειτουργία αποτελεί την βάση ενεργοποίησης του πτερνίσματος.

Το αντανακλαστικό του πτερνίσματος περιλαμβάνει ομάδες διαφορετικών μυών του σώματος (χαρακτηριστικό παράδειγμα οι μύς των βλεφάρων).

Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια του πτερνίσματος κλείνουν τα βλέφαρα.

Εκτός από τα ξένα (φλεγνονώδη) σωματίδια, αλλεργικά φαινόμενα, ασθένειες (όγκοι εγκεφάλου μπορεί να προκαλέσουν πτερνίσματα).

Επίσης μετά από αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ) μπορεί να καταργηθεί το αντανακλαστικό του πτερνίσματος.

Η βαρειά μορφή κατάθλιψης και σχιζοφρένειας προκαλούν επίσης κατάργηση του πτερνίσματος, ενώ ενεργοποιείται το αντανακλαστικό του πταρνίσματος από απότομη έκθεση, αντίληψη στο έντονο φως.

Αντανακλαστικό πτερνίσματος, ενεργοποιούμενο από το έντονο φως (ειδικά φώς του ήλιου) Photicsneezereflexαπαντάται με συχνότητα 1 στα 3 άτομα. Γενικά βγαίνοντας από το σκοτάδι στο φως προκαλείται αντανακλαστικό πτερνίσματος. Πάντως η ευαισθησία που προκαλεί πτέρνισμα μετά από παραμονή σε έντονο φως θεωρείται ότι έχει κληρονομικό χαρακτήρα (αυτοσωματικό επικρατούντα) και εμφανίζει συχνότητα 18 – 35% στο γενικό πληθυσμό.

Χαρακτηριστικά ιστορικά στοιχεία που αναφέρονται στα παραπάνω αφορούν της αρχαίους Αιγύπτιους, οι οποίοι θεωρούσαν ότι αν κάποιος βλέποντας τον ήλιο πτερνιζότανε, αυτό σήμαινε καλή τύχη!!!

Γενικά οι λαϊκές παραδόσεις σε πολλές χώρες του κόσμου εύχονται καλή τύχη και ευλογία στον άτομο που πτερνίζεται, θεωρώντας το πτέρνισμα σαν καλό οιωνό!!!

Έτσι σαν παραδείγματα αναφέρονται στις διάφορες γλώσσες :

• Στην Ισπανία Salud(στην υγειά σου).
• Στην Γερμανία gesundheit (καλή υγεία σε σένα).
• Στην Πολωνία stolat (ευχές για μακροβιότητα 100 ετών!!!).
• Στην Γαλλία avossouhaits (πραγματοποίηση ευχών).
• Στην Ρουμανία Noroc (καλή τύχη).
• Στην Φιλλανδία terveydeski (ευχές για καλή υγεία).
• Βαθειά εκπνοή του αέρα που περιέχεται στους πνεύμονες και θα αποτελέσει τον κύριο όγκο του πταρνίσματος.
• Να κρατηθεί η αναπνοή μας (εμπειρικά μέτρηση μέχρι 10).
• Ελαφρά τσιμπήματα της ράχης της μύτης για μερικά δευτερόλεπτα.
• Γάτες
• Σκύλοι
• Κότες
• Ιγκουάνα.

Επίσης σπανιότερο ερέθισμα που προκαλεί πτέρνισμα είναι το γεμάτο στομάχι μετά από χαρακτηριστικό πλούσιο γεύμα.

Θεωρείται ότι υπάρχει και εδώ κληρονομική βάση (αυτοσωματικός επικρατών χαρακτήρας).

Επίσης γνωστό είναι τα πτερνίσμαα που εμφανίζονται στις αρχικές, προκαταρκτικές φάσεις της σεξουαλικής επαφής.

Ιατρική εξήγηση γι’ αυτό θεωρείται ο διασταυρούμενος ερεθισμός τμημάτων νεύρων – του αυτόνομου νευρικού συστήματος, τα οποία ρυθμίζουν πλήθος λειτουργιών του σώματος αλλά και των γεννητικών ερεθισμάτων.

Η ρινική κοιλότητα όπως και τα γεννητικά όργανα περιέχει ιστό που επηρεάζεται από την λειτουργία της στύσης!!!

Φαίνεται λοιπόν ότι κάτι περισσότερο γνωρίζουν οι εσκιμώοι, από τους άλλους λαούς.

Αυτοί αρχίζουν την ερωτική προετοιμασία τους, τρίβοντας τις μύτες μεταξύ άνδρα και γυναίκας!!!

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι σήμερα το μέγεθος και μήκος της μύτης δεν σημαίνει απολύτως τίποτα που αφορά την σεξουαλικότητα του ατόμου με «μεγάλη μύτη».

Οι παραπάνω δοξασίες άνθισαν κυρίως τον 19^ο και αρχές του 20^ου αιώνα όπου οι μεγάλες, πρησμένες μύτες εθεωρείτο ότι έδειχναν σεξουαλικές ιδεοληψίες και τάσεις σεξουαλικής αυτοϊκανοποίησης σε γυναίκες και άνδρες.

Έτσι εφαρμόστηκαν ακόμα και χειρουργικές επεμβάσεις για «διόρθωση» όλων των παραπάνω.

Ακόμα και ο Freud περιγράφει τις χειρουργικές αυτές επεμβάσεις κυρίως στα θήλεα άτομα που ήταν ασθενείς του.

Με το πτέρνισμα διαχέονται στο περιβάλλον μέσω των μολυσμένων σταγονιδίων του πτερνίσματος σταγονίδια 0,5-5μmσε μέγεθος και αριθμό 40.000 και με ταχύτητα 100 μιλίων/την ώρα.

Για την μετάδοση εποχιακών λοιμωδών νοσημάτων (π.χ. γρίππης) υγειονομικά το πτέρνισμα στους ελεύθερους χώρους δεν πρέπει να γίνεται ελεύθερα και όταν προκαλείται η χρήση χαρτομάντηλου ή τοποθέτηση αγκώνα (κάλυψη στόματος με λυγισμένο αγκώνα) ή παλάμης πρέπει να εφαρμόζεται ώστε να μη γίνεται διασπορά των μικροβίων που περιέχονται στο πτέρνισμα.

Για να προλάβουμε το πτάρνισμα εφαρμόζονται τα εξής :

Γενικά η επαφή με ερεθιστικές ουσίες – αλλεργιογόνα αίτια (τρίχωμα ζώων – σκόνη σπιτιού – έλεγχος συσκευών κλιματισμού) χρήση αφυγραντήρων (αφαίρεση υγρασίας) όπως και η επίσκεψη σε βιομηχανικές και αγροτικές περιοχές μειώνουν προληπτικά τη δημιουργία του πτερνίσματος, αν και πολλά άτομα θεωρούν το πτέρνισμα διασκεδαστικό!!!

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΤΕΡΝΙΣΜΑΤΟΣ

Στην Αρχαία Ελλάδα το πτέρνισμα αποτελούσε προσέγγιση προς τους θεούς, ευνοϊκή συγκατάθεση αυτών στα διάφορα αιτήματα.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 401 π.Χ. ο αθηναίος στρατηγός Ξένφρων μετά από πύρινο λόγο τόνωσης του ηθικού των στρατιωτών του για την επερχόμενη μάχη, θεώρησε πολύ καλό οιωνό το πτέρνισμα ενός στρατιώτη σαν επιβεβαίωση κατανόησης των λόγων του.

Επίσης η Πηνελόπη, η πίστη σύζυγος του Οδυσσέα στην πληροφορία που αποδείκνυε την διάσωσή του, θεώρησε πολύ καλό οιωνό το πτέρνισμα του γιού τους όταν άκουσε τη χαρμόσυνη αυτή είδηση.

Στην σημερινή Ελλάδα υπάρχει η δοξασία ότι αν κάποιος ακούγωντας κάτι πτερνιστεί τότε αυτό που λέγεται είναι αλήθεια.

Είναι πολύ συχνή τα ακούσματα προς επικύρωση των παραπάνω «Γειά σου και να η αλήθεια» - «γειά σου και αλήθεια σου λέω».

Στις αγγλόφωνες χώρες η απάντηση στο άτομο που πταρνίζονται είναι «είθε ο θεός να σε ευλογεί».

Η παραπάνω ευχή θεωρείται ότι έχει ρίζα στην πανδημία πανούκλας του 14^ου αιώνα.

Δηλαδή ήταν μία ευχή στο άτομο που πταρνιζότανε να αποφύγει την νόσο.

Στην αναγέννηση η ίδια ευχή είχε σκοπό την καλή υγεία του ατόμου που πτερνιζότανε από κρυολόγημα, γρίππη, κάθε αρρώστια.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στις διάφορες γλώσσες ορίζονται ονοματοποιήσεις που έχουν σχέση με την ηχητική έκφραση του πτερνίσματος.

Έτσι στα Αγγλικά ορίζεται σαν ahchoo, στα Ρωσσικά apchkhee, στα Γαλλικά Atohoum– στα Γιαπωνέζικα hajushon– Φιλιππίνες haching– Ρουμάνικα hapcin– Τουρκικά hasphoo– Ιταλικά ecciή eccin.

Επίσης πολλά είδη ζώων πτερνίζονται όπως :

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref: - Βικιπαιδεια

-       Merck Man 18^th ed.

-       Body signs