ΨΕΥΔΟΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ
Το άρθρο αναφέρεται στην ΨΕΥΔΟΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ (ΨΥ) η οποία χαρακτηρίζεται απο κλινικές εκδηλώσεις υπογλυκαιμίας, χωρίς να υπάρχει παράλληλη και αντίστοιχη πτώση της τιμής του σακχάρου στο αίμα.
Εξετάζονται οι διαφορές μεταξύ αληθούς και ψευδούς υπογλυκαιμίας, τα νοσήματα και φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν ΨΥ και παρέχονται οδηγίες για την ακριβή χωρίς σφάλματα μέτρηση του σακχάρου αίματος.
ΨΕΥΔΟΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ
Ονομάζεται ΨΥ η κατάσταση εκείνη κατά την οποία το άτομο εμφανίζει τυπικά συμπτώματα υπογλυκαιμίας με παράλληλη μέτρηση σακχάρου αίματος σε τιμές >70mg/dL (>3.9mmol/L) οι οποίες δεν δικαιολογούν τα συμπτώματα αυτά. Η τιμή της γλυκόζης του πλάσματος είναι 11% μεγαλύτερη από την τιμή γλυκόζης αίματος, φυσιολογική ψευδουπογλυκαιμία.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΨΥ
Από την ανακάλυψη της ινσουλίνης το έτος 1924 είχαν αναφερθεί υπογλυκαιμικά επεισόδια σε μη διαβητικούς ασθενείς, που είχαν αποδοθεί στις διαταραχές έκκρισης ινσουλίνης.
Το έτος 1975 οι Yager-Young περιέγραψαν σύνδρομο χωρίς εργαστηριακή υπογλυκαιμία σε άτομα με συμπτώματα που παρατηρούνται στην υπογλυκαιμία.
Το 1961 χρησιμοποιείται ο όρος μη πραγματική υπογλυκαιμία για να οριστεί η χαμηλή τιμή σακχάρου που παρατηρείται στους ασθενείς που πάσχουν από χρόνια μυελογενή λευχαιμία.
Ο όρος ψευδουπογλυκαιμία και μη πραγματική υπογλυκαιμία χρησιμοποιούνται έως σήμερα.
Ο όρος αυτός είχε χρησιμοποιηθεί παλαιότερα για να δηλώσει τη διαφορά μεταξύ κλινικών συμπτωμάτων και αντίστοιχης τιμής γλυκόζης στα τριχοειδικά αγγεία.
Επίσης ο ορισμός είχε χρήση στα άτομα με διαταραχή πρωσοπικότητας και ψυχολογικών καταστάσεων τα οποία ανάφεραν συμπτώματα όπως συγχυτική κατάσταση, απώλεια προσανατολισμού, διανοητική απορρύθμιση, έκτακτες συστολές της καρδιάς, χωρίς να εμφανίζουν παράλληλες μειώσεις σακχάρου αίματος.
Η διάγνωση μεταξύ αληθούς υπογλυκαιμίας και ψευδουπογλυκαιμίας πρέπει να γίνεται ώστε να μη εκτελείται άσκοπη πληθώρα εξετάσεων και πρέπει βέβαια η μέτρηση τιμής του σακχάρου να επαναλαμβάνεται προς αποφυγεί εργαστηριακού λάθους.
Η τιμή του σακχάρου αίματος πρέπει να επανελέγχεται και να συγκρίνεται με την προηγούμενη μέτρηση.
Και αυτό γιατί υπάρχουν ορισμένοι γνωστοί παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή σακχάρου αίματος.
Έτσι, είναι γνωστό ότι φυσιολογικά τα ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος μεταβολίζουν τη γλυκόζη με ρυθμό 7mg/dL/ώρα.
Σαν αποτέλεσμα αυτού προκύπτει το εξής : αν το προς εξέταση για εκτίμηση του σακχάρου αίματος, δείγμα που στέλνεται στο εργαστήριο για μέτρηση μείνει στη θερμοκρασία δωματίου, μερικές ώρες (πολλές φορές παραμένει και ένα 24ωρο) θα εμφανιστεί στην τελική μέτρηση χαμηλή τιμή σακχάρου.
Παράδειγμα : αν η φυσιολογική τιμή γλυκόζης αίματος αρχικά είναι 80mg/dL, η παραμονή στο περιβάλλον (για ώρες ή όλο το 24ωρο) θα έχει σαν αποτέλεσμα χαμηλή τιμή σακχάρου (λόγω του φυσιολογικού μεταβολισμού της γλυκόζης από τα ερυθρά αιμοσφαίρια).
Για την αποφυγή όλων των παραπάνω συνιστάται παραμονή δείγματος στο ψυγείο του εργαστηρίου.
Η τιμή του σακχάρου του αίματος πρέπει να επανελεγχεται και να συγκρίνεται με την προηγούμενη μέτρηση.
Η επανάληψη μέτρησης του σακχάρου αίματος πρέπει να γίνεται γιατί είναι γνωστοί ωρισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή του σακχάρου και αυτό γιατί όπως ήδη αναφέρθηκε τα φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια του αίματος μεταβολίζουν τη γλυκόζη με ορισμένο ρυθμό.
Έτσι στην θερμοκρασία του δωματίου (που πιθανώς αφήνεται το δείγμα στο εργαστήριο και μερικές φορές και πάνω από 24 ώρες) στο δείγμα αυτό αίματος με φυσικό μεταβολισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων που υπάρχει φυσιολογική μείωση του 7mg/dL/κάθε ώρα σάκχαρο.
Σαν παράδειγμα λοιπόν αναφέρεται ότι δείγμα αίματος από νηστικό άτομο και με τιμή γλυκόζης αρχικά 80mg/dL, παραμένοντας στο περιβάλλον του εργαστηρίου εκτός ψυγείου μπορεί να δώσει ψεύτικες χαμηλές τιμές σακχάρου.
Ο ρυθμός του μεταβολισμού αυτού αυξάνεται σε άτομα με ΠΟΛΥΕΡΥΘΡΑΙΜΙΑ (αύξηση αριθμού ερυθρών αιμοσφαιρίων) του αίματος δείχνει ψευδή υπογλυκαιμία (ΨΥ).
Επομένως για την σωστή μέτρηση τις τιμής του σακχάρου αίματος πρέπει να γίνονται ορισμένες προεργασίες, όπως :
α) Με φυγοκέντρηση διαχωρισμός πλάσματος από ερυθρά σε σύντομο χρόνο από την λήψη του δείγματος μικρότερο της 1 ώρας μετά την λήψη αίματος.
β) Διατήρηση αυτού του δείγματος, μετά την φυγοκέντρηση στο ψυγείο.
γ) Συλλογή του προς εξέταση δείγματος αίματος με προσθήκη Sodium fluoride (προς αποφυγή γλυκόλυσης) με τον τρόπο αυτό μετράται (χωρίς ψευδή αποτελέσματα) στο εργαστήριο η πραγματική τιμή γλυκόζης αίματος.
Στις περιπτώσεις που η ψευδουπογλυκαιμία οφείλεται σε ανωμαλίες (φυσικές ή επίκτητες) των λευκών αιμοσφαιρίων το Sodium fluoride δεν λειτουργεί.
Στην περίπτωση αυτή η λήψη και διατήρηση του δείγματος αίματος προς εξέταση του σακχάρου, πρέπει να γίνεται με ψύξη και άμεση διατήρηση του δείγματος στο ψυγείο.
Ψευδουπογλυκαιμία μπορεί να εμφανιστεί στα εξής νοσήματα-παθήσεις.
1. Μειωμένη ροή αίματος στα τριχοειδή αγγεία που προκαλεί μείωση μεταφοράς γλυκόζης στους ιστούς αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει :
α. Φαινόμενο Raynaund (ΦR) Παροξυσμική αμφιτερόπλευρη ωχρότητα των δακτύλων, κυάνωση η οποία ακολουθείται από ερυθρότητα. Προκαλείται από συγκινησιακό stress, βελτιώνεται με την Εφαρμογή Θερμότητας. Συνήθως εμφανίζεται ΦR σε νεαρές γυναίκες, θεωρείται καλοήθεις νόσος (το πρωτοπαθές ΦR). Το φαινόμενο Raynand διαχωρίζεται : α) σαν πρωτοπαθές, β) δευτεροπαθές (συνοδεύει συνήθως σκληρόδερμα – ρευματικές νόσους)
β. Ακροκυάνωση : Συμμετρική κυάνωση των χεριών, ποδιών ή προσώπου, ανώδυνη, επιμένουσα. Προκαλείται από αγγειοσπασμό των μικρών αγγείων του δέρματος σαν αντίδραση σε ψυχρά ερεθίσματα. Εμφανίζεται συνήθως σε γυναίκες, δεν οφείλεται σε βλάβες αρτηριακών κλάδων.
γ. Περιφερική αγγειακή νόσος : Προκαλείται από συστηματική αρτηριοσκλήρυνση.
δ. Σύνδρομο Eisenmeuger : Συγγενής πάθηση καρδιάς. Διαφυγή αίματος από αριστερές σε δεξιές κοιλότητες καρδιάς, με δημιουργία πνευμονικής υπέρτασης. Αίμα κακώς οξυγονωμένο κυκλοφορεί, και προκαλεί υποξία.
ε. Αυξημένη γλυκόζη από τα ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια όταν υπάρχει χρονική καθυστέρηση στο εργαστηριακό δείγμα για την μέτρηση του σακχάρου αίματος. Ακόμα και με ιδανικές συνθήκες μέτρηση εργαστηριακή του δείγματος αίματος υπάρχει μείωση της τιμής γλυκόζης (0,17mmol/L/h) όταν το δείγμα αίματος προς εξέταση παραμένει σε θερμοκρασία δωματίου. Το σάκχαρο αίματος αρχίζει να μειώνεται, εντός 2 ωρών από την ώρα της λήψης του. Έχει υπολογιστεί ότι ποσοστό 90% επιπέδων γλυκόζης μειώνεται επί παραμονής στην θερμοκρασία του δωματίου για 2 ώρες.
Παρατηρείται η μείωση αυτή σε :
Ø Λευχαιμία
Ø Λευχαιμοειδήαντίδραση [ειδικάσεαντιδραστικήαύξηση (λευχαιμοειδήαντίδραση) τωνηωσινόφιλων, ηοποίαπροκαλείταιαπόμηδιαφοροποιημένοκαρκίνωμα, όπωςκαιγενικάκυττοκίνεςοιοποίεςδημιουργούνλευκοκυττάρωση.
ζ. Στην αληθή πολυερυθραιμία (αύξηση και των 3 σειρών αίματος – λευκά – ερυθρά – αιμοπετάλια)
στ. Πρωτοπαθή Αιμολυτικά σύνδρομα (με μειωμένη επιβίωση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και αύξηση δικτυοερυθροκυττάρων (ΔΕΚ) προκαλούν μείωση της τιμής σακχάρου.
2. Αφρικανική Τρυπανοσωμίαση
Προκαλείται από το Trypanusoma gambieuse στη Δυτική και Κεντρική Αφρική. Μεταδίδεται με τις μύγες τσε-τσέ. Εκδηλώνεται με διαλείποντα πυρετό γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια – μηνιγγοεγκεφαλίτιδα – ερυθηματώδες εξάνθημα. Η νόσος προκαλεί in vitro μείωση γλυκόζης αίματος.
3. Το σύνδρομο υπεργλοιότητας* προκαλεί ψευδή υπογλυκαιμία. Το σύνδρομο εμφανίζεται :
• Γλοιότης πλάσματος : αντίσταση ενός υγρού σε οποιαδήποε αλλαγή σχήματος ή σχετική θέσης των μορίων του, εξαιτίας των ισχυρών έλξεων που αναπτύσσονται μεταξύ τους. Γλοιότητα πλάσματος : 4,5 – 5,5 (περίπου ίδια γλοιότητα με το νερό).
• Μαρκοσφαιριαιμία Waldenstron M.W. : Νόσος των πλασματοκυττάρων. Χαρακτηρίζεται από υπερβολική παραγωγή ανοσοσφαιρίνης Μ (IgM). Εμφανίζεται στα 60-70 χρόνια, με μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες. Εκδηλώσεις : αναιμία, νευρολογικά συμπτώματα, οφθαλμικά συμπτώματα, διόγκωση λεμφαδένων, υπεργλοιότητα αίματος.
Το σύνδρομο υπεργλοιότητας συνοδεύει πολλά νοσήματα όπως :
Ø Μακροσφαιριναιμία Woldenstrom
Ø Μονοκλωνικήγαμμοπάθειααδιευκρίνηστουαιτίας
Ø Αύξησητριγλυκεριδίων.
Στις περιπτώσεις νεφρικής ή ηπατικής ανεπάρκειας ακόμα και θεραπευτικές δόσεις ορισμένων φαρμάκων προκαλούν μείωση της τιμής του σακχάρου αίματος. Τα φάρμακα αυτά είναι ascorbic οξύ (μεγάλες δόσεις που χορηγούνται στους καρκινοπαθείς ασθενείς).
- Dopamine
- Acetaminophen
- Mannitol
Επίσης στους νοσηλευόμενους στο Νοσοκομείο άρρωστους και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν την τιμή γλυκόζης αίματος όπως :
- Σοβαρήοξέωση (pH<6.95) προκαλείλανθασμέναχαμηλήτιμήγλυκόζηςαίματος.
- Ασθενείςπουλαμβάνουνθεραπευτικάυψηλήπαροχήοξυγόνου (μάσκαΟ2) εμφανίζουνχαμηλέςτιμέςγλυκόζης (μέθοδοςμέτρησηςοξείδασητηςγλυκόζης)
- Υψηλέςτιμέςαιματοκρίτηστανεογνά (πολυερυθαιμίατωννεογνώνπουπροκαλείστάσηαίματοςεντόςτωναιμοφόρωναγγείωνμεαποτέλεσμα :
- Πνευμονικήσυμφόρηση.
- Μεγαλοκαρδία
- Θρόμβωσηαγγείων) προκαλείυπεργλοιότητακαιψευδουπογλυκαιμία (ΨΔ).
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Γενικά τιμές γλυκόζης πλάσματος όχι μεγαλύτερες >70mg/dL (3,9mmol/L) μετά από ολονύκτιο νηστεία δεν είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια.
Η Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρεία ορίζεισαν υπογλυκαιμία τιμές γλυκόζης μικρότερες του 70mg/dL.
Σε τιμή γλυκόζης 20mg/dL το άτομο χάνει τις αισθήσεις του. Όταν επεισόδια αληθούς υπογλυκαιμίας γίνονται πολύ συχνά τότε σημειώνεται η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ, δηλαδή τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας από το ΚΝΣ δεν γίνονται αντιληπτά και έτσι δεν προειδοποιείται ο ασθενής, με μεγάλες πιθανότητες απώλεια των αισθήσεων του.
ΚΑΝΟΝΑΣ : ΧΑΜΗΛΗ ΤΙΜΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΔ ΣΥΝΙΣΤΑ «ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ» ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΙΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ.
Όμως υπάρχει ωρισμένος πληθυσμός φυσιολογικών ατόμων (κυρίως γυναικών) με τιμές σακχάρου αίματος 50-70mg/dL (2.8-3.9mmol/L) που θεωρούνται φυσιολογικές. Ο εγκέφαλος χρειάζεται γλυκόζη για την λειτουργία του. Αλλαγές στην λειτουργία του αρχίζουν σε τιμή γλυκόζης 40mg/dL και στα παιδιά σε τιμές 55mg/dL.
Στην ψευδουπογλυκαιμία τα επίπεδα ινσουλίνης όπως και οι ορμόνες (γλυκογόνη – κορτιζόλη – αυξητική ορμόνη – κατεχολαιμίνες) είναι φυσιολογικά.
Επίσης οι πρωτεḯνες του ορού πρέπει να υπολογίζονται σε κάθε περιστατικό ψευδουπογλυκαιμίας.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Το άτομο μπορεί να μην εμφανίζει κανένα σύμπτωμα άλλες φορές το άτομο εμφανίζει η ειδικά συμπτώματα όπως κόπωση, κεφαλαλγία, διαταραχές όρασης, που δεν αξιολογούνται.
Τα συμπτώματα που αξιολογούνται περιλαμβάνουν το φάσμα των νευρογλυκοπενικών συμπτωμάτων όπως σύγχυση, διαταραχές ομιλίας, σπάνια σπασμοί, κώμα. Στις περιπτώσεις αυτές επεκτείνονται οι εξετάσεις.
Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΤΑΙ
ΟΤΑΝ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΥΜΠΙΠΤΟΥΝ ΜΕ ΧΑΜΗΛΕΣ
ΤΙΜΕΣ ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΣΤΟ ΑΙΜΑ, ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΥΤΑ
ΥΠΟΧΩΡΟΥΝ ΟΤΑΝ ΤΟ ΧΑΜΗΛΟ ΑΥΤΟ ΣΑΚΧΑΡΟ ΑΙΜΑΤΟΣ
ΕΠΑΝΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΟ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΕ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΓΛΥΚΟΖΗΣ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ø Τιμήχαμηλήςγλυκόζηςαίματοςμεαπουσίασυμπτωμάτωνυπογλυκαιμίας, βάζειτηνυπόνοιαψευδουπογλυκαιμίας (ΨΥ).
Ø ΛήψηκλινικούκαιεργαστηριακούιστορικούτουασθενόυςγιατοναποκλεισμόάλλωνασθενειώνπουπροκαλούνΨΥ.
Ø Έλεγχοςφαρμάκωνπουμπορείναπροκαλούνχαμηλέςτιμέςσακχάρουαίματος.
Ø Διασταύρωσημέτρησηςσακχάρουστοφλεβικόαίμακαιστοτριχοειδικόδίκτυο, μεκατάλληληχρήσηειδικώνσωληναρίων.
Ø Έγκαιραδιαχωρισμόορούαίματος, τοποθέτησητουστοψυγείοτουεργαστηρίου.
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ
Υ.Γ. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να δώσει πληροφορίες και ενημέρωση ειδικά για τα άτομα που εμφανίζουν Σακχαρώδη Διαβήτη, αλλά και του υπόλοιπου υγιούς πληθυσμού. Δεν έχει καμμία συμμετοχή στην διάγνωση και θεραπεία που εφαρμόζει ο θεράποντας γιατρός του κάθε αρρώστου.
Ref. : - Family Pront
- Diabetes 2 Day
- Mecsape – 1- 2017
- Merck Man 18th ed.
- Diabetes.grΨΕΥΔΟΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ (ΨΥ)
