Τέλη 1970 ο τρόπος παρακολούθησης του ΣΔ ήταν η μέτρηση του σακχάρου στα ούρα με ειδικές ταινίες.
Βέβαια η παρακολούθηση των τιμών του σακχάρου στο αίμα αποτελεί την απόλυτα ενδενδειγμένο τρόπο παρακολούθησης του σακχάρου κάθε διαβητικού ατόμου (έστω και αυτά θεωρητικά μεταβάλλονται εντός 15΄-30΄).
Επίσης προφυλάσσει το άτομο με σακχαρώδη Διαβήτη από φαινόμενο της ψεύτικης υπογλυκαιμίας (ψευδής υπογλυκαιμία).
Η ψευδής αυτή υπογλυκαιμία η οποία γίνεται αντιλυπτή από το άτομο με ΣΔ προκαλείται από απότομη πτώση των τιμών του σακχάρου στο αίμα (π.χ. από 350mg/dL σε 120mg/dL) και εκδηλώνεται με τρόμο, ωχρότητα, ταχυκαρδία, ιδρώτες, διάσπαση προσοχής, συγκέντρωσης, επιπέδου συνήδησης (συμπτώματα υπογλυκαιμίας).
Η ευρεθήσα τιμή του σακχάρου βάσει του οποίου διαπιστώνεται η υπογλυκαιμία (ψευδή υπογλυκαιμία) δεν αντιστοιχεί στις πραγματικές τιμές σακχάρου στο αίμα.
Ο διαχωρισμός πρέπει να γίνει από τον γιατρό και αναφέρεται σε αληθή υπογλυκαιμία και σε ψευδή υπογλυκαιμία, ώστε να αποφευχθούν εξετάσεις άσκοπες.
Στην υπογλυκαιμία ορίζεται οι τιμές του σακχάρου αίματος εμφανίζουν τις παρακάτω τιμές.
Σακχάρου αίματος ↓ 72mg/dL (4mmol/L) – 60mg/dL στα παιδιά.
Γενικά σαν υπογλυκαιμία ορίζεται η παθογόνα κατάσταση η οποία οφείλεταιστην ελάτωση σακχάρου αίματος, σε επίπεδα τα οποία προκαλούν κλινικές εκδηλώσεις.
Κάθε άτομο διαθέτει «διαφορετική» «ευαισθησία» στην ελάττωση του σακχάρου αίματος με αποτέλεσμα κάθε άτομο να εμφανίζει συμπτώματα υπογλυκαιμίας σε τιμές σακχάρου χαμηλότερες ή υψηλότερες.
Η υπογλυκαιμία αποτελεί σύμπτωμα και όχι πάθηση και έχει διάφορα αίτια παθολογικά και μη π.χ. υπογλυκαιμία της νηστείας) διάφοροι όγκοι που εκκρίνουν ινσουλίνη – ινσουλινώματα παγκρέατος.
Στην καθημερινότητα η υπογλυκαιμία παρουσιάζεται σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και προκαλείται α) υπερβαση της δόσης της ινσουλίνης ή των αντιδιαβητικών δισκίων που λαμβάνουν, β) σε καθυστέρηση της λήψεως γεύματος θερμίδων απαραίτητων για την δράση των φαρμάκων που λαμβάνουν, γ) υφίστανται έντονη σωματική και ψυχική άσκηση και καταπόνηση.
Στοιχεία φυσιολογίας – μεταβολισμού σακχάρου (υδατάνθρακας)
Κατά την διάρκεια της πέψης ο ανθρώπινος οργανισμός μεταβολίζει του υδατάνθρακες της τροφής που λαμβάνει (ψωμί, ρύζι, γάλα) σε μόρια σακχάρου.
Το σάκχαρο αυτό αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας για τον οργανισμό μας και ειδικά για τις λειτουργίες του εγκεφάλου.
Το σάκχαρο, η γλυκόζη με την κυκλοφορία του αίματος εισέρχεται στα κύτταρα και στους ιστούς του σώματος, όπου με την ενέργεια της ορμόνης ινσουλίνης η οποία εκκρίνεται από τα Β κύτταρα των νησιδίων του παγκρέατος (όργανο φοβερά σημαντικό για την ζωή και μεταβολισμού τπου ανθρώπου).
Φυσιολογικά όταν το ποσόν της γλυκόζης αίματος αυξάνεται εκκρίνεται ινσουλίνη η οποία ευοδώνει την εισόδου του σακχάρου που κυκλοφορεί στο αίμα στα κύτταρα, και την περίσσεια της γλυκόζης αν υπάρχει την εναποθέτει, αποθηκεύει στο ήπαρ, μυϊκό ιστό υπό την μορφήτου ΓΛΥΚΟΓΟΝΟΥ.
Με τους φυσιολογικός μηχανισμός αυτούς το επίπεδο του σακχάρου αίματος ρυθμίζεται στα φυσιολογικά επίπεδα αν τώρα ο οργανισμός του ανθρώπου δεν σιτιστεί για πολλές ώρες και εμφανίζεται έλλειψη γλυκόζης στο αίμα του τότε εκκρίνεται από τα α-κύτταρα του παγκρέατος η ορμόνη η ΓΛΥΚΑΓΟΝΗ που διασπά το αποθηκευμένο γλυκογόνο και ελευθερώνει σάκχαρο στα επίπεδα των φυσιολογικών τιμών στο αίμα δίνοντας την χρονική ευκαιρία στο άτομο να λάβει από τις τροφές τους απαραίτητους υδατάνθρακες.
Άλλη παράλληλη ξεχωριστή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού είναι η ικανότητα να παρασκευάζει σάκχαρο, με την ΝΕΟΓΛΥΚΟΓΕΝΕΣΗ που λαμβάνει χώρα στο ήπαρ – νεφρά.
ΝΕΟΓΛΥΚΟΓΕΝΕΣΗ : Σχηματισμός γλυκογόνου από αμινοξέα.
Στην περίπτωση που το άτομο πάσχει από ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ οι φυσιολογικές ενέργειες που ασκεί η ινσουλίνη δραστικά μειώνονται : α) είτε το πάγκρεας του ατόμου με ΣΔ δεν παράγει απαραίτητη για το μεταβολισμό ινσουλίνη (σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1), β) είτε τα κύτταρα και ιστοί εμφανίζονται ανθεκτικοί (εμφανίζουν αντίσταση) στις φυσιολογικές λειτουργίες της ινσουλίνης του οργανισμού τους (σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2).
ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Λήψη από λάθους φαρμάκων (δισκίων) υπογλυκαιμικών.
Παιδιά ή άτομα που πάσχουν από νεφρίκη ανεπάρκεια κυρίως και λαμβάνουν φάρμακα π.χ. κινίνη (Qualaprin) : φάρμακα κατά της ...........
ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ
Β αναστολείς μη εκλεκτικοί (μπορεί να καλύψουν τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας)
Κινίνη
Ασπιρίνη
Παρακεταμόλη σε μεγάλες δόσεις έχουν την ίδια δράση με το οινόπνευμα.
Υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλης. Καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες οινοπνεύματος μπορεί να προκληθεί αναστολή της λειτουργίας του ήπατος (στην απελευθέρωση της αποθηκευμένης γλυκόζης στην κυκλοφορία προς αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας).
Παθήσεις ήπατος (ηπατίτιδα) προκαλούν υπογλυκαιμία.
Παθήσεις Νεφρών (νεφρική ανεπάρκεια) στην οποία επηρεάζεται η φυσιολογική αποβολή και μεταβολισμός των φαρμάκων.
Παρατεταμένη νηστεία (παθολογικό εύρημα στην anorexia nervosa*).
Anorexia Nevrosa Νευρική ανορεξία : Νόσος συνήθως εφηβείας. Συχνότητα στις γυναίκες 10-20 φορές σε σχέση με άνδρες. Απώλεια βάρουν >15% και μεταβολικές διαταραχές (χαμηλά λευκώματα, διαταραχή ηλεκτρολυτών – ενδοκρινών αδένων, αμηνόρροια.
Υπερπαραγωγή ινσουλίνης, όγκοι του παγκρέατος (ινσουλινώματα) που χαρακτηρίζονται από αυξημένη παραγωγή ινσουλίνης προκαλούν υπεργλυκαιμία. Επίσης αύξηση και μεγένθυνση των Β΄-κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη (Νησιοδιοβλάστωση) προκαλεί αύξηση παραγωγής ινσουλίνης και εμφάνιση υπογλυκαιμίας.
Ανεπάρκειες ορμονών. Παθήσει (ειδικά σα παιδιά) επινεφριδίων, υπόφυσης προκαλούν ανεπάρκεια των ορμονών που ρυθμίζουν την παραγωγή γλυκόζης του οργανισμού.
Υπογλυκαιμία μετά από γεύματα (Μεταγευματική Υπογλυκαιμία). Ο τύπος αυτός της υπογλυκαιμίας που καλείται αντιδραστική ή μεταγευματική υπογλυκαιμία συνήθως εμφανίζεται σε άτομα που έχουν υποστεί εγχειρήσεις στομάχου.
Σοβαρές λοιμώξεις.
Η μη διάγνωση και αντιμετώπιση της Υπογλυκαιμίας προκαλεί → σπασμούς → απώλεια συνείδησης → θάνατο.
Τα αίτια της υπογλυκαιμίας πρέπει να βρεθούν οπωσδήποτε και τούτο διότι επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας προκαλούν ανεπάρκεια της αντίδρασης του οργανισμού, δηλαδή ο εγκέφαλος και γενικά ο οργανισμός δεν παράγει συμπτώματα που χαρακτηρίζουν και προειδοποιούν για την υπογλυκαιμία (νευρικότητα, ιδρώτες, έκτακτες συστολές).
Τιμή σακχάρου που ορίζει την υπογλυκαιμία στο ΣΔ είναι 3,9mmol/L/70mg/dL.
Στα άτομα χωρίς ΣΔ τα συμπτώματα έχουν σχέση με :
α) Την ώρα των συμπτωμάτων και πτώση της γλυκόζης αίματος.
β) Βελτίωση κλινικής εικόνας, συμπτωμάτων με επαναφορά σακχάρου αίματος στο φυσιολογικό.
Στα νεογνά παρατηρούνται στην υπογλυκαιμία οι παρακάτω τιμές : 2,2mmol/L (40mg/dL) γλυκόζης τιμή ↓ 60mg/dL αν συνοδεύεται από συμπτώματα υπογλυκαιμίας.
Υγιές άτομο ρυθμίζει το σάκχαρο αίματος του για 24 ώρες σε επίπεδα 48mmol/L (72-144mg/dL). Θεωρείται σαν κατώτερο όριο φυσιολογικού σακχάρου 3, 3 ή 3,9 mmol/L (60-70 mg/dL).
Συμπτώματα υπογλυκαιμίας δεν συμβαίνουν έως η τιμή σακχάρου κατέβει 2.8mmol/L - 1-3.0mmol/L (50 – 54mg/dL).
Τώρα στις περιπτώσεις επαλαμβανόμενης υπογλυκαιμίας καλύτερη μέθοδος για διάγνωση και αποκλεισμό άλλλων νόσων αποτελεί η Διαγνωστική νηστεία στο νοσοκομείο με διάρκεια που εξαρτάται από την ηλικία και απάντηση του κάθε ατόμου στη νηστεία.
Υγιές άτομο διατηρεί τιμή γλυκόζης above 50mg/dL για 72 ώρες.
Παιδί 36 ώρες (Child)
Έφηβος 24 ώρες.
Στο τέλος της νηστείας μπορεί να αποδειχθεί η ρύθμιση και ισορροπία λειτουργία της διατήρησης φυσιολογικής τιμής γλυκόζης αίματος.
Η τιμή ινσουλίνης δεν είναι μετρήσιμη και κέτωση επίσης έχει εγκατασταθεί κατά την διάρκεια της νηστείας.
Η ακριβής τιμή της γλυκόζης εξαρτάται :
Μέθοδος μέτρησης
Ηλικία ατόμου
Παρουσία ή όχι άλλων νόσων
Σκοπός προσδιορισμού (διαγνωστικός – παρακολούθηση)
Γενικά όριο 45-75mg/dL (2.5-4.1mmol/L) εκφράζεται με κλινικά προβληματική υπογλυκαιμία.
Η ενδοκρινολογική πάντως εταιρεία δίνει σαν
Διάγνωση υπογλυκαιμίας συνδυασμό χαμηλή
Τιμή σακχάρου αίματος και εμφάνιση
Κλινικών σημείων (ιδρώτες – ταχυκαρδία κ.α.)
Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας μπορεί να εμφανίζουν ακόμα και σε υψηλές τιμές σακχάρου αίματος (π.χ. 81-99mg/dL).
Πριν προχωρήσουμε όμως και τεθεί η διάγνωση της ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑΣ θα πρέπει να γνωρίζουμε τι ακριβώς μετράει ο μετρητής σακχάρου και ποιες είναι οι δυνατότητές του, που χρησιμοποιούμε κάθε μέρα αρκετές φορές για τον καθημερινό έλεγχο του σακχάρου του αίματος μας.
Η τιμή που σακχάρου που αναγράφεται στον μετρητή αντιστοιχεί στην τιμή γλυκόζης του πλάσματος ή του αίματος; Και αυτό γιατί η τιμή της γλυκόζης πλάσματος είναι φυσιολογική 11% μεγαλύτερη από την τιμή γλυκόζης αίματος π.χ. ένδειξη σακχάρου στον μετρητή 8mg/dL στο πλάσμα, τιμή γλυκόζης αίματος είναι 71,2mg/dL (με εμφάνιση συμπτωμάτων υπογλυκαιμίας)
Οι μετρήσεις των μικροβιολογικών εργαστηρίων αναφέρονται σε τιμές γλυκόζης σακχάρου πλάσματος.
ΣΩΣΤΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ – ΟΔΗΓΙΕΣ
Για τη μέτρηση σακχάρου αίματος χρειάζεται μία σταγόνα αίματος η οποία λαμβάνεταιμε τρύπημα του δακτύλου στην κορυφή ή στα πλαινά μέρη των δακτύλων (περιοχές χωρίς πολλές απολήξεις νεύρων), χρησιμοποιώντας κάθε φορά αποστειρωμένη βελόνα που τοποθέτηση σε ειδικό στυλό που συνοδεύει την μέτρηση.
Πριν από την κάθε μέτρηση προηγείται επιμελές πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι.
Η χρήση οινοπνεύματος προκαλεί ξηρότητα δέρματος και πιθανή αλλοίωση των ενδείξεων του μετρητή σακχάρου.
Η σταγόνα που λαμβάνεται με την δερμοκέντηση πρέπει να καλύπτει τη συνολική ειδική περιοχή της ταινίας μέτρηση και όχι μέρος αυτής (κίνδυνος λανθασμένου αποτελέσματος).
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΘΕ ΜΕΤΡΗΤΗ ΕΙΝΑΙ 10% - 15%
ΑΙΤΙΑ ΣΦΑΛΜΑΤΟΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ
|
ΛΑΘΕΜΕΝΗ ΥΨΗΛΗ ΤΙΜΗ |
ΛΑΘΕΜΕΝΗ ΧΑΜΗΛΗ ΤΙΜΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ |
|
|
Τα τσιμπήματα αυτά που είναι απαραίτητα για έλεγχο και παρακολούθηση του σακχάρου (ειδικά στον ινσουλινοεξαρτώμενο σακχαρώδη Διαβήτη 5 φορές κάθε μέρα), χωρίς αμφιβολία είναι πολύ ενοχλητικά ειδικά στα παιδιά (ΣΔ1).
Για τον λόγο αυτό έχει τεθεί στην κυκλοφορία από την εταιρεία Bayer ειδικό νέο στυλό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκτός από τα δάκτυλα και σε άλλα μέρη στου ανθρώπινου σώματος (εσωτερική επιφάνεια παλάμης, βραχίονας, κοιλιακή χώρα, μικρός λοβός αυτιού, δάκτυλα ποδιών).
Έτσι αποφεύγεται ο ερεθισμός και πιθανή φλεγμονή των δακτύλων γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία για τα άτομα που παίζουν μουσικά όργανα (πιάνο, κιθάρα) και ασχολούνται με αθλοπαιδιές (μπάσκετ, βόλεϊ).
Καινούργοι μετρητές σακχάρου με βελτιώσεις για την υποχρεωτική ρύθμιση σακχάρου με λήψη αίματος έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια όπως :
α) Το «λεγόμενο ρολόϊ» που παρακολουθεί τις τιμές γλυκόζης αίματος με ανώδυνο τρόπο και δυνατότητα μέτρησης ανά 20΄ - 12΄ώρες. Λειτουργεί εκπέμποντας ελάχιστο ηλεκτρικό ρεύμα μέσω του δέρματος και μετράει την γλυκόζη από το διάμεσο υγρό των ιστών κάτω από την επιφάνεια του δέρματος.
Πρακτικά αποτελεί ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο επιπέδων σακχάρου αίματος, με δυνατότητα αποθήκευσης 4.000 μετρήσεων. Η συσκευή διαθέτει ήχο συναγερμού όταν οι τιμές του σακχάρου είναι χαμηλότερη ή υψηλότερη από την προγραμματισμένη τιμή.
Τελευταία έχει κυκλοφορήσει μία νέα συσκευή η οποία τοποθετήται στο δέρμα σαν «αυτοκόλλητο» και μπορεί να μετρήσει τα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης αίματος για διάστημα 14 ημερών) χωρίς ο ασθενής να χρειάζεται να δώσει αίμα (να γίνει αιμοληψία).
Η συσκευή αυτή ονομάζεται Free Style Libre και αποτελείται από στρογγυλό αισθητήρα μεγέθους νομίσματος 2 ευρώ, διαθέτει επίσης μικροσκοπική βελόνα (ινίδιο με διάμετρο τρίχας) με μήκος 5 χιλιοστά και πλάτος 0,4 χιλιοστά.
Ο αισθητήρας της συσκευής τοποθετείται στο μπράτσο η βελόνα εισέρχεται κάτω από το δέρμα και το συνολικό σύστημα στερεώνεται με τη χρήση ενός αυτοκόλλητου. Κάθε φορά που το άτομο επιθυμεί να μετρήσει το σάκχαρό του, περνά από τον αισθητήρα μία συσκευή σάρωσης με οθόνη.
Με τη σάρωση που γίνεται η συσκευή σε διάστημα λιγότερο του 1΄΄ εμφανίζει την ένδειξη και τιμή της γλυκόζης αίματος προβάλλοντας αυτήν στην οθόνη.
Η παραπάνω σάρωση γίνεται και πάνω από τα ρούχα που φοράει ο ασθενής.
Ο αισθητήρας της συσκευής μετράει την γλυκόζη κάθε λεπτό και έτσι με κάθε σάρωση δεν απεικονίζεται μόνον η τρέχουσα τιμή της γλυκόζης αλλά και η διακύμανσή της για διάστημα 8 ωρών.
Εμφανίζεται επίσης ένα βέλος που δείχνει τις μεταβολές επίσης και δυνατότητα των διακυμάνσεων του σακχάρου στο 24ωρο.
Το σύνολο των παραπάνω ευρημάτων καθιστά εύκολη, αξιόπιστη και παρέχει την δυνατότητα εφαρμογής θεραπευτικών χειρισμών (π.χ. δόσεις ινσουλίνης).
Σχήμα 1
Ο αισθητήρας είναι μεν αδιάβροχος (μπορεί να κάνει το άτομο μπάνιο αλλά όχι θαλάσσιο μπάνιο το άτομο που το φοράει), «φοριέται» ο αισθητήρας συνεχώς για διάστημα έως 2 εβδομάδες (μετά πρέπει να αντικατασταθεί). Η εταιρεία Abbott στην οποία ανήκει η παραπάνω συσκευή έχει κάνει αίτηση για ένταξη του μηχανήματος στα αναλώσιμα των διαφόρων ταμείων όπως για την πλήρη χρωματική καλυψή του.
Το σχήμα 1 απεικονίζει μία τέτοια συσκευή.
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ
Ref. : «Νέα» 10/02/2017
Βικιπαιδεια
Διαβητολογικά νέα (....) Ι. Θέμελη
