Η κύστη θυρεογλωσσικού πόρου αποτελεί ινώδη κύστη η οποία δημιουργείται από παραμένοντα κατά την εμβρυολογική εξέλιξη στοιχεία του θυρεογλωσσικού πόρου.
Συνήθως η ΚΘΠ εμφανίζεται σαν μάζα (στην περιοχή του νιειδούς οστού) και είναι μάζα ανώδυνη, μαλακή, με κυστική μορφή (βλέπε σχήμα 1).
Σχήμα 1
Μπορεί η ΚΘΠ να προκαλέσει δυσκολία αναπνοής, δυσφαγίας (δυσκολία κατάποσης), δυσπεψίας (δυσφορία στην άνω κοιλία) ειδικά όταν μεγαλώνει.
Η πιο συχνή εντόπιση της ΚΘΠ είναι στη μέση γραμμή (ποσοστό 75%) μεταξύ του ισθμού του θυρεοειδή αδένα και του νιοειδούς οστού ή πάνω από το ιδίο οστό.
Γενικά ΚΘΠ μπορεί να εμφανιστεί και άλλα μέρη που υπάρχει ανατομικά ο θυρεογλωσσικός πόρος (έχουν αναφερθεί ΚΘΠ μέσα στη γλώσσα ή στο έδαφος του στόματος).
Μία κύστη θυρεογλωσσικού πόρου μπορεί να κινείται προς τα πάνω όταν προβάλλεται η γλώσσα προς τα έξω και τούτο διότι η ΚΘΠ εφάπτεται του λάρυγγα με την περιτραχειακή περιτονία.
Οι ΚΘΠ συνυπάρχουν με έκτοπες εστίες θυρεοειδή αδένα (έχει αναφερθεί θυρεοειδής αδένας με μορφή μάζας και εμφάνιση μακροσκοπική «φράουλας» στη βάση της γλώσσας (ποσοστό έκτοπων θυρεοειδών αδένων ~ 40%.
Οι συγγενείς κύστες του θυρεογλωσσικού πόρου οι οποίες εμφανίζονται σαν μορφώματα («πρήξιμο») στην περιοχή του λαιμού αποτελούν το 53% του συνόλου των «μορφωμάτων» του λαιμού.
Η συχνότητα ΚΘΠ είναι 7% στο γενικό πληθυσμό.
Συνήθως εμφανίζονται την πρώτη δεκαετία της ζωής (90% πριν από τα 10 χρόνια).
Κατά την 3η εβδομάδα ζωής εμβρύου ο θυρεοειδής αδένας δημιουργείται από το έδαφος του φάρυγγα στη θέση όπου θα γίνει ο τυφλός πόρος. Στη διάρκεια των επόμενων ολίγων εβδομάδων ο αδένας μετακινείται σε κατώτερο επίπεδο διασχίζει το νιοειδές οστούν και τοποθετείται στην φυσική του θέση μπροστά από την τραχεία.
Η επιθηλιακή επικοινωνία μεταξύ του αδένα και τυφλού πόρου καλείται θυρεογλωσσικός πόρος.
Ο πόρος φυσιολογικά απορροφάται κατά την 6 – 10η εβδομάδα της συνολικής εμβρυολογικής ανάπτυξης.
Αν ο πόρος δεν υποστρέψει ολοκληρωτικά, το υπόλοιπο τμήμα με το εκκρίνον επιθήλιο δημιουργεί κύστη, κόλπους, συρίγγια.
Συνήθως γίνεται εμφάνιση κύστης στην ηλικία 6 ετών με ίση αναλογία ανδρών:γυναικών.
Γενικά οι κύστες θυρεογλωσσικού πόρου εμφανίζουν 6 διαιρέσεις ανάλογα με την εντόπισή τους :
1. ΚΑΤΩΘΕΝ ΤΟΥ ΥΟΕΙΔΟΥΣ ΟΣΤΟΥ
Ποσοστό 65% εντόπιση παρά τη μέση γραμμη.
2. ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΟ ΥΟΕΙΔΕΣ ΟΣΤΟΥΝ
Ποσοστό λιγότερο του 20% του συνόλου των ΚΘΠ επί της μέσης γραμμής.
3. ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΥΟΕΙΔΕΣ ΟΣΤΟΥΝ (ΥΟΕΙΔΕΙΣ ΚΥΣΤΕΙΣ)
Ποσοστό 15% εμφανίζεται πολύ κοντά σο υοειδές οστούν.
4. ΕΝΔΟΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
Ποσοστό 5% του συνόλου των ΚΘΠ βρίσκονται εντός της γλώσσας.
5. ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΕΡΝΟ
Λιγότερο ποσοστό τα 10% του συνόλου των κύστεων ΚΘΠ.
6. ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΟΣ ΚΥΣΤΕΙΣ
Σπάνειες ΔΔ από άλλες παθήσεις γλώσσας.
Οι ΚΘΠ συνήθως εμφανίζονται σαν μορφώματα («πρήξιμο») στη μεσότητα του λαιμού.
Οι ΚΘΠ είναι συνήθως μη κινητές, ανώδυνες.
Αν επιμολυνθεί η κύστη μπορεί να εμφανίσει σαν επώδυνη μάζα και επίσης η μόλυνση της κύστης του θυρεογλωσσικού πόρου μπορεί να συνοδεύεται από δυσφαγία, δυσφορία, πυρετό, αύξηση του αρχικού μεγέθους της.
Η επιμολυνθείσα ΚΘΠ μπορεί να υποδοθεί λοίμωξη ανωτέρου αναπνευστικού οιδήματος.
Απόφραξη της αναπνευστικής οδού μπορεί να συμβεί με κύστεις εντός της γλώσσας που γειτνιάζουν με αναπνευστικό σύστημα.
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ (ΔΔ)
Η βασική εμβρυολογική παιδεία χρειάζεται για να διαγνωστούν οι μάζες του λαιμού (οι περισσότερες από αυτές εντοπίζονται στις πλάγιες επιφάνειες του λαιμού), παρά στην μέση γραμμή της εμβρυολογικής εξέλιξης του θυρεοειδή αδένα.
ΔΔ γίνεται από :
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Στην τελική διάγνωση θα οδηγηθούμε : 1) από την λήψη ατομικού, οικογενειακού ιστορικού, 2) σχολαστικής φυσικής εξέτασης στην οποία περιλαμβάνεται η ψηλάφηση του θυρεοειδή αδένα. Στην περίπτωση που η ψηλάφηση του θυρεοειδή αδένα δεν προσφέρει πληροφορία τότε : α) υπερηχογράφημα θυρεοειδή, β) σπινθηρογράφημα γίνεται (το πρώτο θα ξεχωρίσει κυστικά από στερεά μορφώματα, δηλαδή τη σύσταση της βλάβης, το δεύτερο το μέγεθος του μορφώματος όπως και την παρουσία αδενικού ιστού).
Επίσης η μέτρηση επιπέδων TSH (θυρεοειδοτρόπων ορμόνης στο αίμα προσδιορίζει την ομαλή λειτουργία θυρεοειδή αδένα).
Στις περιπτώσεις ιστορικού συχνής εμφάνισης αποστημάτων στην περιοχή του λαιμού, τίθενται η υποψία ύπαρξης ανωμαλίας βραγχιακής κύστης με δημιουργία συριγγίου ή κόλπου ο ασθενής λαμβάνει : α) βαρυούχο πόμα, β) λαρυγγοσποπήται για τον έλεγχο επικοινωνίας (συριγγίου) της κύστης με τον λάρυγγα.
ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΝΤΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΜΕ ΚΘΠ
Παθήσεις θυρεοειδή αδένα (μυξοίδημα, καρκίνωμα).
Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις θυρεογλωσσικού συριγγίου.
Έκτοποι θυρεοειδείς αδένες.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι ΚΘΠ χειρουργούνται διότι :
α) Η χειρουργική αφαίρεση τους παρέχει παθολοανατομική διάγνωση.
β) Η επιμόλυνση της ΚΘΠ προκαλεί οξύ πόνο με εμφάνιση δυσφαγίας – απόφραξης αεραγωγών οδών.
γ) Δια κοσμητικούς λόγους.
δ) Για την σπάνια εξαλλαγή τους.
Η συνηθισμένη επέμβαση είναι η μέθοδος Sistrunk όπου αφαιρείται χειρουργικά ο πόρος στη βάση της γλώσσας και συγχρόνως αφαιρείται μέσο τμήμα του υοειδούς οστού.
Η συχνότητα της υποτροπής φτάνει το 50% όταν γίνεται χειρουργικά απλή αφαίρεση μόνον της θυρεογλωσσικής κύστης, ενώ μετά την εγχείρηση κατά Sisrunk μειώνεται στο 5%.
Οι υποτροπές ευννούνται σε ποσοστό 3% - 5% από την απλή αφαίρεση και από προηγούμενες λοιμώξεις ΚΘΠ.
ΕΛΕΓΧΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΗ ΑΔΕΝΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΧΕΙΡΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ
