Το εμβόλιο BCG ή Βάκιλλος Calmette – Guerin είναι εμβόλιο κατά της φυματίωσης (Tbc).

Οι γιατροί Άλμπερτ Καλμερ (Albert Calmet) και Καμίλ Γκέρεν (Camille Guerin) το έτος 1906 το ανακαλύπτουν και το εφαρμόζουν για πρώτη φορά το έτος 1921 στη Γαλλία.

Στις άλλες χώρες Ηνωμένο Βασίλειο – ΗΠΑ – Γερμανία εφαρμόστηκε μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κυρίως η εφαρμογή του γίνεται σε χώρες υψηλής συχνότητας Tbc ώστε να προληφθεί η φυματιώδη μηνιγγίτιδα των παιδιών και η κεγχροειδής μορφή της φυματίωσης.

Σε χώρες όπου η συχνότητα εμφάνισης Tbc είναι περιορισμένη δεν εφαρμόζεται και αυτό γιατί δεν προσφέρει σημαντική προστασία κατά της πνευμονικής εντόπισης της Tbc, όπως και για την ενισχυτική παρεμβολή του με την δερμοαντίδραση Mantoux.

Σήμερα το εμβόλιο BCG πρέπει να χορηγείται επιλεκτικά σε ορισμένες ομάδες ατόμων με ειδικά κριτήρια και μετά από συνεννόηση με φυματιολόγο.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΕΜΒΟΛΙΟΥ BCG

1. Σε παιδιά που έχουν αρνητική αντίδραση Mantoux και έχουν συνεχώς κίνδυνο νόσησης από συγχρωτισμό με ενήλικα πληθυσμό, ο οποίος :
α) Δεν έχει θεραπευτεί ή έχει απλώς θεραπευτεί για Tbc.
β) Έχει Tbc που οφείλεται σε ανθεκτικά στελέχη μικροβίου για τα φάρμακα κατά Tbc (isonazid – rifampicin)
2. Σε ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό το οποίο περιθάλπει ασθενείς με Tbc με πιθανά στελέχη Mycohacterium Tuberuilosis ανθεκτικά στα φάρμακα (isonazid, rifampin) όπου τα συνήθη μέτρα προφύλαξης είναι ανενεργά.

Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι η χορήγηση BCG στους πληθυσμούς αυτούς ενέχει τον κίνδυνο αποτυχίας θεραπείας για λανθάνουσα μορφή Tbc.

ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ BCG

Όταν υπάρχει ανοσοκαταστολή (άτομα με HIV λοίμωξη) ή όταν άτομα πρόκειται να υποστούν μεταμόσχευση οργάνων.
Στην κύηση δεν χορηγείται το BCG αν δεν έχουν αποδειχτεί βλαπτικές ενέργειες εμβολιασμού με BCG στο έμβρυο, καλό θα είναι να αποφεύγεται η χορήγησή του στην εγκυμοσύνη.

Η δερμοαντίδραση Mantoux και οι εξετάσεις αίματος για την διάγνωση Tbc δεν αποτελούν αντένδειξη εμβολιασμού με BCG.

Βέβαια ο εμβολιασμός με BCG μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα ψευδώς θετική δερμοαντίδραση, εύρημα που επηρεάζει την απόφαση για θεραπεία.

Η εμφάνιση όπως και το μέγεθος (διάμετρος) της Mantoux στα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με BCG δεν προδικάζει κατά κανένα τρόπο προστασία του ατόμου από φυματιώδη λοίμωξη.

Επίσης το θετικό και το μέγεθος της δερμοαντίδρασης Mantoux σε εμβολιασμένο άτομο με BCG δεν αποτελεί κριτήριο διαφορικής διάγνωσης μεταξύ λανθάνουσας μορφής Tbc ή προηγούμενου εμβολιασμού.

Η λανθάνουσα μορφή της φυματίωσης η οποία στατιστικά 1 προς 10 άτομα εξελίσσεται σε ενεργό νόσο πρέπει να θεραπεύεται διότι αποβαίνει μοιραία σε ποσοστό 50%.

Οι παρακάτω ομάδες υψηλού κινδύνου νόσησης από Tbc πρέπει να θεραπεύονται για πιθανή λανθάνουσα μορφή Tbc αν το μέγεθος (διάμετρος) της Mantoux εμφανίζει 5χιλ. διήθηση.

• Άτομα με HIV.
• Πρόσφατες επαφές με νοσούντα από Tbc άτομα.
• Άτομα με ακτινολογικά στοιχεία στον θώρακα συμβατά με πλάκα Tbc λοίμωξη.
• Άτομα μεταμοσχευμένα.
• Άτομα τα οποία λάμβαναν φάρμακα τα οποία μειώνουν την ανοσολογική κατάσταση του οργανισμού π.χ. λήψη 15mg/ημερησίως πρεγδιζόνης για χρονικό διάστημα 1 μήνα ή μεγαλύτερο – λήψη ανταγωνιστών TNF* (Tumor Necrosis Factor : παράγοντα νέκρωσης όγκου).

TNFa : Κυτταροκίνη που απελευθερώνεται από τα μακροφάγα και Τ λεμφοκύτταρα, συντείνει στην ρύθμιση της ανοσολογικής απάντησης. Υπάρχουν 2 TNF : ο TNFa παράγεται από μακροφάγα. Ο TNFB (λεμφοτοξίνη) παράγεται από CD4+Τ κύτταρα.

Επίσης ομάδες ατόμων υψηλού κινδύνου αποτελούν εκείνες με διάμετρο διήθησης της δερμοαντίδρασης Mantoux 10χιλ. αυτές θεωρούνται υποψήφιες για λανθάνουσα μορφή φυματίωσης και είναι :

• Πρόσφατες αφίξεις (λιγότερο από 5 χρόνια) από περιοχές με μεγάλο ποσοστό Tbc.
• Άτομα με χρήση απαγορευμένων ουσιών.
• Ιατρικό παραϊατρικό προσωπικό.
• Προσωπικό εργαστηρίων όπου εξετάζονται τα δείγματα για Tbc.
• Άτομα με ασθένειες που θίγουν το ανοσολογικό τους σύστημα (Σακχαρώδης Διαβήτης – Νεφρική ανεπάρκεια).
• Παιδιά ηλικίας κάτω των 4 ετών και ενήλικες που συγχρωτίζονται με τις παραπάνω υψηλού κινδύνου ομάδες ατόμων.

Άτομα χωρίς κανένα επικίνδυνο παράγοντα, πρέπει να θεραπεύονται για λανθάνουσα μορφή Tbc όταν η δερμοαντίδραση Mantoux εμφανίζει τουλάχιστο 15χιλ. διηθητική διάμετρο.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - CDC
- Βικιπαιδεια
- Merck Man 18th ed.