ΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΜΕ ΛΕΠΤΗ ΒΕΛΟΝΗ ΛΕΜΦΑΝΕΝΙΚΗΣ ΔΙΟΓΚΩΣΗΣ - ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΜΟΡΦΩΜΑΤΩΝ

Η Fine Needle Aspiration (F.N.A.) = Βιοψία δια λεπτής βελόνας, αποτελεί χρήσιμη ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ. Αυτό σημαίνει όμως ότι ο γιατρός πριν εκτελέσει την FNA πρέπει να έχει στη διάθεσή του το πλήρες ατομικό, κληρονομικό ιστορικό και την φαρμακευτική αγωγή του ασθενούς στο οποίο θα κάνει την εξέταση, και αυτό γιατί η FNA σαν μέθοδο χρησιμοποιείται συμπληρωματικά και σαν προέκταση της διαγνωστικής σκέψης του κλινικού γιατρού. Δηλαδή είναι ένα παραπάνω όπλο, μέσον για την τελική διάγνωση.

Η διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου φτάνει σε ποσοστό 95% σε κακοήθη νεοπλασία.

Βέβαια, το παραπάνω ποσοστό εξαρτάται από θέση, μέγεθος, υφή του υπό παρακέντηση λεμφαδένα ή του μορφώματος που ψηλαφάτε στο μαστό (π.χ. προηγηθείσα ακτινοβολία - αναπτυχθείσα ίνωση) όπως και τον αριθμό των προς λήψη δειγμάτων.

Δηλαδή η ακρίβεια τυποποίησης της διάγνωσης της νεοπλασίας αυξάνεται σημαντικά : α) αν υπάρχει πλήρες ιατρικό ιστορικό, β) από την δυνατότητα επιτέλεσης ανοσοϊστοχημικών χρώσεων σε τιμές ή cell block (κυτταρικά έγκλειστα).

Cell block : Block παραφίνης κατάλληλο για εκτέλεση τομών για μικροσκόπιο, χρώσεις διάφορες. Που αποτελείται από εναιώρημα κυττάρων. Με την παραφίνη προκύπτει στερεά μορφή ιστών.

Πολλές φορές ο συνδυασμός των παραπάνω FNA και Cell Block είναι τόσο αποτελεσματικός που απομακρύνει και καθιστά όχι υποχρεωτική τη διεγχειρητική βιοψία.

Έτσι στην παράδειγμα περίπτωση της διάγνωσης : νεκρωτικής κοκκιωματώδους λεμφαδενίτιδας (αποτέλεσμα FNA) και εφόσον η διάγνωση αυτή ενισχυθεί με ειδικές ιστοχημικές χρώσεις, θετικές καλλιέργειες και με θετικότητα PCR (πολυμεράσης αλυσωτή αντίδραση) για την τελική διάγνωση της φυματίωσης, η FNA είναι απόλυτη διαγνωστική.

Η εφαρμογή της FNA για την τεκμηρίωση της διάγνωσης των λεμφωμάτων είναι επίσης επικουρικός χειρισμός δηλαδή πρέπει να συγκρίνεται με την εγχειρητική βιοψία και αφαίρεση του υπόπτου λεμφαδένα και με παράλληλη ανοϊστοχημική εξέταση, προς τυποποίηση του λεμφώματος.

Τα τελευταία χρόνια για την διάγνωση και τυποποίηση των λεμφωμάτων γίνεται συνδυασμός : α) κυτταρικής μορφολογίας, β) κυτταρομετρίας ροής σε υλικό FNA.

Κυτταρομετρία ροής (flow cytometry) = Καταμέτρηση, τεχνική ανάλυση μεγέθους, πληθυσμού, δομής, σύστασης κυττάρων τα οποία διέρχονται μέσω ανιχνευτικού συστήματος.

Γενικά πάντως όταν υπάρχει η κλινική διαγνωστική υποψία του λεμφώματος η FNA συμβάλλει : α) στην έγκαιρη παραπομπή του ασθενούς για εγχειρητική βιοψία, β) στην καλύτερη επιλογή του αδένος που θα αφαιρεθεί χειρουργικά, γ) μπορεί να γίνουν πολλές δειγματοληψίες, δ) μπορεί να βοηθήσει στη σταδιοποίηση του λεμφώματος, ε) βοηθάει στην παρακολούθηση διαγνωσμένη λεμφώματος και την πορεία της θεραπείας του.

ΜΕΙΩΝΕΚΤΗΜΑΤΑ FNA

α) Η FNA μπορεί να λάβει δείγμα φυσιολογικών κυττάρων ενώ το υπό παρακέντηση μόρφωμα, λεμφαδένας μπορεί να είναι κακοήθες (ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα το οποίο επιβραδύνει τη σωστή διάγνωση). Στην περίπτωση αυτή συνιστάται η χειρουργική βιοψία. Όταν συνδυάζεται και προϋπάρχει η κλινική εξέταση και το ιστορικό (π.χ. στην περίπτωση του πιθανού καρκίνου στήθους, το σφάλμα που προκύπτει από την FNA μειώνεται περίπου στο 5%.

β) Το δεύτερο μειονέκτημα της FNA είναι η μη λήψη ικανού αριθμού αντιπροσωπευτικού για τη νόσο κυττάρων (π.χ. καρκίνος μαστού, θυρεοειδή). Έτσι δεν είναι ικανή η διάγνωση και ταυτοποίηση της νεοπλασίας.

γ) Πολλές φορές επίσης ενώ είναι επιτυχής η λήψη όσον αφορά τον αριθμό και τον χαρακτήρα των κυττάρων δεν διακρίνεται το σαφές ιστολογικό υπόστρωμα και κατάταξη της νεοπλασίας που υπάρχει (π.χ. είναι ένα σωληνώδες καρκίνωμα in situ του μαστού, ή διηθητικού τύπου νεοπλασία).

Συμπέρασμα : Η αξιολόγηση και κατάταξη της κυτταρολογικής αναρρόφησης με FNA πρέπει να γίνεται από ειδικό με μεγάλη εμπειρία παθολοανατόμο!!!

 

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ FNA

Η αναρροφητική βιοψία με λεπτή βελόνα (Fine Nneedle Aspiration Biopsy - FNAB)

Η παρακέντηση λεμφαδένος με FNA, έχει τις ίδιες ενδείξεις με την εγχειρητική βιοψία.

Το FNA αποτελεί κλινικοεργαστηριακή μέθοδο κυτταρολογικής-ιστολογικής διάγνωσης υλικού το οποίο αναρροφάται με την βοήθεια λεπτής βελόνας (Διαμέτρου < 1 χιλ.).

Η FNA παρέχει μείωση του γενικού χρόνου και των συνολικών εξετάσεων με τελικό σκοπό μείωση του νοσηλευτικού κόστους (περιορισμός χειρουργικών βιοψιών οι οποίες απαιτούν γενική αναισθησία τις περισσότερες φορές, εμφάνιση επιπλοκών, μεγαλύτερο κόστος).

Ειδικά το FNA είναι εξαιρετικά χρήσιμο για τους οροθετικούς HIV ασθενείς, οι οποίοι συχνά παρουσιάζουν επανειλημένες λεμφαδενικές διογκώσεις, που εμφανίζουν ευρύ φάσμα διαφορικής διάγνωσης (κοκκιωματώδης λεμφαδενίτιδα - λεμφοεπιθηλιακή κύστη - σάρκωμα Kaposi).

Επίσης από πρακτική άποψη η FNA εξασφαλίζει απόλυτα και απαντά στο ερώτημα αν το ληφθέν δια FNA υλικό : α) είναι λεμφαδένας και β) αν χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση και βιοψία.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ FNA

Μέθοδος εύκολη, γρήγορη, ασφαλής, ανώδυνη, επαναλήψιμη εξέταση καλά ανεκτή από τους ασθενείς, μέθοδος με χαμηλό χρηματικό κόστος «γίνεται ακόμα και σε δωμάτιο ξενοδοχείο» (T. Lowhagen).

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ FNA

Ελάχιστες και όχι σοβαρές.

Ο σχηματισμός αιματώματος τοπικά στο σημείο εισόδου παρατηρείται συνήθως σε άτομα υπό αντιπηκτική αγωγή.

Σκόπιμη είναι η διακοπή κάθε φαρμάκου που επηρεάζει την πηκτικότητα του αίματος (ασπιρίνη, ασενοκουμαρίλης - sintron), (κλυπιδογλέλης - Iscover - Plavix) μία εβδομάδα πριν την παρακέντηση.

ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ FNA

Αν η αδενική διόγκωση είναι επιφανειακή και ψηλαφητή μπορεί να γίνει άμεσα από ειδικευμένο κλινικό γιατρό

Σε αδένες που βρίσκονται όχι επιφανειακά και δεν ψηλαφίζονται π.χ. στην τραχηλική, μασχαλιαία, βουβωνική χώρα ή κατά σε αγγειακούς σχηματισμούς η παρακέντηση FNA γίνεται με προσέγγιση υπερηχογραφικής εικόνας ή αξονικού τομογράφου.

Επίσης FNA γίνεται και κατά την διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων (FNA λεμφαδένων μεσοθωρακίου για σταδιοποίηση του καρκίνου των πνευμόνων με ενδοβρογχική και ενδοσκοπική υπερηχογραφία).

Ένα σημαντικό στοιχείο για την καλύτερη διάγνωση και ποιότητα του υλικού ο γιατρός που εκτελεί το FNA να διαθέτει επαρκή εμπειρία και τούτο διότι η διάγνωση του υλικού του FNA είναι κυρίως ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Στις διογκώσεις των λεμφαδένων η εκτέλεση FNA, αποτελεί μία απλή ευέλικτη, άμεσα εφαρμοζόμενη μέθοδο, η οποία συνεπικουρεί στους διαγνωστικούς και θεραπευτικούς στόχους, ενώ πολλές φορές οδηγεί στην τελική διάγνωση μειώνοντας κατά μεγάλο βαθμό τις περιπτώσεις εγχειρητικής προσέγγισης των λεμφαδενικών διογκώσεων και διαφόρων μορφωμάτων.

 

 

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

 

 

 

Ref. : - Merck Man 18^th ed.

- J Clin. Pathol 53:451-57

- Cancer 105;432-42

- Διαφορική Διάγνωση Θ. Μουντουκολάκη