Pruritus : λατινικά κνησμός.

Αίσθημα νυγμού ή ελαφρύ καυστικό δερματικό αίσθημα το οποίο αναγκάζει το άτομο, να τρίψει, να ξύσει το δέρμα του.

Αποτελεί σύμπτωμα πολλών νόσων, όπως π.χ. αλλεργικής αντίδρασης ίκτερου (αύξησης της χολερυθρίνης) και σπάνια αποδίδεται σε ψυχολογικούς Παράγοντες. Σαν ΧΡΟΝΙΟΣ ΚΝΗΣΜΟΣ ορίζεται η κνησμός με διάρκεια άνω των 6 εβδομάδων.

Ο κνησμός εμφανίζεται σαν ΤΟΠΙΚΟΣ ΚΝΗΣΜΟΣ (πλάτη, χέρια, κεφαλή) και ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟΣ ΚΝΗΣΜΟΣ.

Ο Χρόνιος Κνησμός (Χ.Κ.) εμφανίζει αύξηση παράλληλα με την ηλικία του ατόμου. Οι άνδρες στατιστικά εμφανίζουν (Χ.Κ.) περισσότερο από τις γυναίκες. Ο κνησμός εμφανίζεται περισσότερο σε ασιατικές φυλές, παρά στους Ευρωπαίους.

Η παρουσία του Χ.Κ. δημιουργεί προβλήματα καθημερινότητας όπως ο χρόνιος πόνος ενώ διαταραχές θυμικού του ατόμου- κατάθλιψη επιτείνουν τον κνησμό.

Επίσης Χ.Κ. ανεξάρτητα του αιτίου που προκαλεί αυτόν δημιουργεί δευτεροπαθείς αλλοιώσεις - δέρματος - εκδορές - ερυθρότητα - ερεθισμούς - απολέπιση δέρματος (μη ειδικές δερματίτιδες).

ΧΡΟΝΙΟΣ ΚΝΗΣΜΟΣ διαιρείται γενικά σε 4 κατηγορίες και προκαλείται :

• 1^η ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ

• 2^η ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ (ΧΝΑ, Χολόσταση, μυελοπαραγωγικές νόσους)

• 3^η ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ (βλάβη ΚΝΣ - όγκοι εγκεφάλου- κατά πλάκας σκλήρυνση)

• 4^η ΨΥΧΟΓΕΝΗ ΑΙΤΙΑ.

Πρόκληση και εμφάνιση του κνησμού προκαλείται από :

- Υπεριώδεις ακτινοβολίες - θαλιδομίδη (φάρμακο)- Tactolimus (φάρμακο) αποτελούν τους «διαβιβαστές» του κνησμού ενώ αυξημένες τιμές φερριτίνης - χαμηλής τρανσφερίνης - αλβουμίνης έχουν συνδεθεί με τη σφοδρότητα του κνησμού (συστατικά αίματος).

Η αίσθηση του κνησμού στο ανθρώπινο οργανισμό μεταβιβάζεται με χαμηλής αγωγιμότητας νευρώνες (C.Δ.) με ελεύθερες νευρικές απολήξεις οι οποίες εδράζονται στο δέρμα και επιδερμίδα. Οι παραπάνω νευρώνες βρίσκονται στην επιφάνεια του δέρματος και είναι περισσότερο ευαίσθητο στα ερεθίσματα που προκαλούν κνησμό παρά πόνο (αλγεινά ερεθίσματα).

Ενεργοποιητές των απολήξεων αυτών είναι ισταμίνη, νευροπεπτιδικό συστατικό Ρ, Βραδυκινίνη, πρωτεάσες, ενδοθηλίνη (ενεργοποιεί την έκκριση nitric oxide).

Αντίδοτο του κνησμού είναι τα οπιοειδή σκευάσματα τα οποία ρυθμίζουν τον περιφερικό και κεντρικό κνησμό, ενώ ερεθισμός γενικά των inn υποδοχέων προάγει τον κνησμό, ενώ ερεθισμός kappa υποδοχέων καταστέλλουν τον κνησμό.

Ο ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟΣ ΚΝΗΣΜΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΖΕΤΑΙ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΑΙΤΙΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΕ :

• Κνησμό χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

• Κνησμός από παθήσεις ήπατος (ηπατική χολόσταση)

• Κνησμός από αιματολογικά νοσήματα

• Κνησμός από ενδοκρινολογικά νοσήματα

• Κνησμός που συνοδεύει νεοπλασίες

• Ιδιοπαθής γενικευμένος κνησμός

• Παρασιτικά νοσήματα (ασκαριδιάση - Λεπτοσπείρωση - Τριχίνωση)

ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΥΝΟΔΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΚΝΗΣΜΟ

• Έλλειψη Fe (σιδηροπενική αναιμία

• Αληθής πολυερυθραιμία

• Υπερηωσινοφιλικό σύνδρομο

• Μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα

• Νόσος Hodgkin

• Νόσος Non Hodgkin

• Λευχαιμίες

• Πολλαπλό Μυέλωμα

• Παραπρωτεϊναιμία

• Πολλαπλή ενδοκρινολογική νεοπλασία

ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ - ΚΝΗΣΜΟΣ ΧΡΟΝΙΟΣ

• Υπολειτουργία θυρεοειδή αδένα

• Σακχαρώδης Διαβήτης

• Υπό - Υπερλειτουργία Παραθυρεοειδών αδένων

• Νεοπλασίες ενδοκρινών αδένων

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΟΥΝ Χ.Κ.

• Μαστοκύττωση

• HIV λοίμωξη

• Σαρκοείδωση

• Δερματομυοσίτιδα

• Σκληρόδερμα

• Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος

• Σύνδρομο Sjögren

• Αιμοχρωμάτωση

• Σκλήρυνση κατά πλάκας

• Απόστημα εγκεφάλου

• Νευρίνωμα

• Σακχαρώδης Διαβήτης

• Ηπατική χολόσταση

• Εμμηνόπαυση

ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΣΑΝ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΝΗΣΜΟΥ

• Χλωροπροταμίδη

• Τολβουταμίδη

• Φαινοθειαζίδες

• Ερυθρομυκίνη

• Αναβολικά στεροειδή

• Αντισυλληπτικά φάρμακα

Ειδική μνεία πρέπει να γίνει για το κνησμό ο οποίος εντοπίζεται στην έδρα, πρωκτό, δακτύλιο.

Ο κνησμός του δακτυλίου έχει σαν :

ΑΙΤΙΑ

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Merck Man 18^th ed.

- Med. Parent Bact guide 7^th ed.