ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑ

Τα θρομβοεμβολικά επεισόδια με κυριότερη εκδήλωση την πνευμονική εμβολή οφείλονται και έχουν σε μεγάλο ποσοστό σαν αιτιοπαθολογενετικό υπόστρωμα την ΘΡΟΜΒΟΦΙΛΙΑ.

Η θρομβοφιλία ορίζεται σαν σύνολο διαταραχών των φυσιολογικών παραγόντων της φυσιολογικής λειτουργίας πήξεως του αίματος.

Περίπου 1 στους 7 Έλληνες πάσχει από θρομβοφιλία ή απλώς έχει θρομβοφιλική διάθεση, η οποία προκαλείται συνήθως : 1) από γενετική μετάλλαξη του γονιδίου του παράγοντα Leiden (παράγοντας στις φυσιολογικές αντιδράσεις μηχανισμού πήξεως του αίματος) - Factor V -, 2) μετάλλαξη του γονιδίου της προθομβίνης, 3) ομόζυγη (δηλαδή κληρονομικότητα από αμφότερους τους γονείς), μετάλλαξη του γονιδίου MTHFR που προκαλεί ήπια υπερομοκυστεϊναιμία.

Η ύπαρξη θρομβοφιλίας πολλαπλασιάζει τους κινδύνους φλεβικής θρόμβωσης, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακών επεισοδίων, στον γενικό πληθυσμό.

Η θρομβοφιλία επίσης προκαλεί επιπλοκές στην φυσιολογική κύηση όπως - αποκόλληση πλακούντα - τοξιναιμία κύησης - διάχυτη ενδαγγειακή πήξη - πρώϊμες αποβολές του εμβρύου - θάνατο του εμβρύου μέσα στη μήτρα - γέννηση ελλιποβαρών νεογνών.

Οι παραπάνω σοβαρές επιπλοκές της φυσιολογικής κύησης όταν υπάρχει θρομβοφιλία ενισχύονται x10 ή x100 φορές όταν συνυπάρχουν και άλλοι εξωτερικοί επιβαρυντικοί παράγοντες όπως - παχυσαρκία - λήψη ορμονών - κάπνισμα - ακινησία της εγκύου γυναίκας.

Στην περίπτωση εμφάνισης των επιπλοκών αυτών και με την προσεκτική λήψη ιστορικού του ασθενούς (παρελθόν θρομβώσεων - πνευμονικών εμβολών), συνιστάται θεραπεία (συνήθως χρήση αντιπηκτικής αγωγής - συμβουλή αιματολόγου) προς αποφυγή των εκδηλώσεων της θρομβοφιλίας.

• Ο παράγοντας V (παράγοντας 5) είναι πρωτεΐνη του συστήματος πήξεως του αίματος, σπάνια αναφερόμενος σαν poraccelerin ή ασταθής παράγοντας (είχε θεωρηθεί από τον Owren ότι επιτάχυνε την μετατροπή προθομβίνης → θρομβίνη).

Ο παράγοντας αυτός δρα σαν συμπαράγοντας.

Ο γιός του παράγοντα αυτού εδράζεται στο 1^ο χρωμόσωμα (1q23).

Ημίσεως χρόνος ζωής του παράγοντα V είναι 12 ώρες αλλά μπορεί και 36 ώρες.

Ο παράγοντας V συνδέεται με τα ενεργοποιημένα αιμοπετάλια και ενεργοποιείται από τη θρομβίνη.

Ο ενεργοποιημένος παράγοντας V χρειάζεται ιόντα Ca για την μετατροπή της προθομβίνης → θρομβίνη, στην μεμβράνη του κυττάρου.

Ο παράγοντας V βρίσκεται υπό τον έλεγχο της ενεργοποιημένης Protein C η οποία σε συνεργασία με την πρωτεΐνη S, ελέγχει την υπερπηκτικότητα του αίματος.

Γενικά ο παράγοντας V αντιστέκεται στην απενεργοποίησή του από την φυσιολογικά ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C και S.

 

Επί ελλείψεως πρωτεΐνης C και πρωτεΐνης S ή σε γενετική μετάλλαξη του γονιδίου παράγοντα V, ο παράγοντας V παραμένει στην κυκλοφορία με αποτέλεσμα υπερπηκτικότητα του κυκλοφορούντος αίματος.

Κληρονομικές παθήσεις που αναφέρονται στον παράγοντα V είναι :

1. Ανεπάρκεια αυτού, η οποία προκαλεί μία σπάνια ελαφράς μορφής αιμοφιλίας (παρααιμοφιλία ή Owren Παρααιμοφιλία) με συχνότητα 1:1.000.000, κληρονομείται με τον αυτοσωματικό υπολειπόμενο χαρακτήρα.

2. Η παραμονή του παράγοντα Leiden (λόγω αδυναμίας, από την ενεργοποιημένη protein C) δημιουργεί :

   • Θρομβώσεις (φλεβικές και αρτηριακές).

   • Πνευμονική εμβολή - θρόμβωση ηπατικών φλεβών.

   • Θρόμβωση κεντρικής φλέβας αμφιβληστροειδούς.

Κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης 4 - 8 αυξημένος σε ετερόζυγους ασθενείς ποσοστά 3% - 8& του πληθυσμού των ΗΠΑ και του Ευρωπαϊκού είναι ετερόζυγοι.

Ο κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης αυξάνεται σε άτομα με παράγοντες κινδύνου όπως, μεγάλη ηλικία - εγχείρηση - χρήση αντισυλληπτικών χαπιών - αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης - μετάλλαξη του Factor 11 / προθομβίνη G20210A.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΟΥ FACTOR V ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ PCR (Polymerase Chain Reaction) και ηλεκτροφόρηση. Διαγνωστική ευαισθησία και των δύο μεθόδων είναι πάνω από 99%.

 

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΠΑΝΤΟΤΕ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Παράγοντας ΙΙ (ή Prothombin = προθομβίνη) και η μετάλλαξη του (prothombin G20210A μετάλλαξη) είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία κληρονομικής θρομβώσης μετά τον παράγοντα V και ευθύνεται για ποσοστό 20% της κληρονομούμενης θρομβοφιλίας.

Στους φορείς της μετάλλαξης αυτής τα επίπεδα προθομβίνης είναι κατά 30% υψηλότερα από το φυσιολογικό.

Το παραπάνω προκαλεί τριπλάσια αύξηση της πιθανότητας θρομβωτικών επεισοδίων, όπως :

1. Σε ιδιοπαθή (;) Θρόμβωση Πυλαίας.

2. Θρόμβωση εγκεφαλικών αγγείων.

3. Σε χρήση αντισυλληπτικών χαπιών.

4. Σε εγκύους που εμφανίζουν πτώση πλακούντα.

5. Περιορισμένη ανάπτυξη του εμβρύου.

Πολλές φορές συνυπάρχει συνδυασμός μετάλλαξης Factor II και Factor V. Ο συνδυασμός αυτός οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερες πιθανότητες θρόμβωσης.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΠΗΞΕΩΣ V

Μέχρι να ανακαλυφτεί ο παράγοντας V, η πήξη του αίματος εθεωρείτο ότι εξαρτάτο από 4 παράγοντες : α) Ca (IV), β) θρομβομινάση (ΙΙΙ) με ταυτόχρονη δράση στην προθομβίνη (ΙΙ) προς παραγωγή ινώδους (Ι).

Το παραπάνω «μοντέλο πήξεως» έγινε από τον Paul Morawitz το έτος 1905.

Η ύπαρξη ενός άλλου παράγοντα ετέθη από τον Dr. Paul Owren (1905-1990) Νορβηγό γιατρό σε εξετάσεις ερευνητικές στη Κα Mary, η οποία υπέφερε από ρινορραγίες και μηνομητρορραγίες με ευρήματα παρατεταμένο χρόνο προθομβίνης (ανεπάρκεια Βιτ.-K - χρόνια ηπατική ανεπάρκεια) που οδήγησε σε ποσοτική ανεπάρκεια προθομβίνης.

Με οδηγό τον αίματος της αρρώστου, βρήκε τον παράγοντα V και τα ειδικά χαρακτηριστικά του.

Η πλήρης δημοσίευση των αποτελεσμάτων του έγινε στο περιοδικό «Lancet» το έτος 1947.

Ο γιατρός Owren θεώρησε ότι ο παράγοντας V (ασταθής παράγοντας ή προαξελερίνη), επιδρούσε στην μετατροπή προθομβίνης προς θρομβίνη.

Αργότερα αναλήφθηκε ότι ο παράγοντας V ενεργοποιείτο από την ίδια την θρομβίνη και ότι ο παράγοντας VI αποτελεί τον ενεργοποιηθέντα παράγοντα του παράγοντα V.

Η πλήρης δομή του πρωτεϊνικού μέρους έγινε το 1987.

Το έτος 1994 ο παράγοντας V Leiden ανθεκτικός στην αδρανοποίηση από την πρωτεΐνη C περιγράφεται.

Η παραπάνω ανωμαλία θεωρείται σήμερα η πιο κοινή γενετική βάση για θρόμβωση.

 

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΗΞΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΩΝ
ΝΟΣΟΣ	ΧΡΟΝΟΣ ΠΡΟΘΟΜΒΙΝΗΣ	ΧΡΟΝΟΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΘΡΟΜΒΟΠΛΑΤΙΝΗΣ	ΧΡΟΝΟΣ ΡΟΗΣ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΩΝ
Λήψη Βιτ. Κ ή Warfarin - Sintrom	Παρατεταμένος	Κ.Φ. - μικρή παράταση	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος
Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Ελαττωμένος
Von Willebrand νόσος	Ανεπηρέαστος	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος
Αιμοφιλία	Ανεπηρέαστος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος
Λήψη ασπιρίνης	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος
Θρομβοπενία	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος	Παρατεταμένος
Πρόωρη ανεπάρκεια ήπατος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος
Ηπατική ανεπάρκεια τελικά στάδια	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Ελαττωμένος
Ουραιμία	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος
Συγγενής ινωδογοπενία	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος
Ανεπάρκεια παράγοντα V	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος
Ανεπάρκεια παράγοντα X (αμυλοειδής πορφύρα)	Παρατεταμένος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος
Clanzmanns θρομβασθένεια	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος	Παρατεταμένος	Ανεπηρέαστος
Bernard - Souler σύνδρομο	Ανεπηρέαστος	Ανεπηρέαστος	Παρατεταμένος	Ελαττωμένος ή Κ.Φ.