Ο Κ.Π. αποτελεί κατά ποσοστό το 2% του συνόλου των νεοπλασιών και το 5% των θανάτων που προκαλούνται από νεοπλασίες. Εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες σε όλες τις χώρες του κόσμου (άνδρες 1,5, γυναίκες 1). Στην Ελλάδα εμφανίζει χαμηλή συχνότητα (βλ. πίν. 1)
(Πίνακας 1.)
Συνήθως ο Κ.Π. εμφανίζεται μετά την ηλικία των 50 ετών, μεγαλύτερη επίπτωση Κ.Π. εμφανίζεται σε ηλικίες 65-79 ετών. Σπάνια εμφανίζεται πριν την ηλικία των 45 ετών. Το πάγκρεας είναι ένας οργανο-αδένας του πεπτικού συστήματος του ανθρώπου. Βρίσκεται σε στενή λειτουργική και ανατομική σχέση με το στομάχι και τη χοληδόχο κύστη (βλ. Σχ. 1) Σχήμα 1 Ανατομικά το πάγκρεας διακρίνεται σε κεφαλή – σώμα – ουρά. Η κεφαλή βρίσκεται σε επαφή με το έντερο, το 12δάκτυλο. Το 75% των Κ.Π. εντοπίζονται στην κεφαλή και το 25% στην ουρά και σώμα του οργάνου. Ιστολογικά ο Κ.Π. ξεχωρίζει σε αδενοκαρκίνωμα (90%) και κυσταδενοκαρκίνωμα και νευροενδοκρινικοί όγκοι (10%). Το αδενοκαρκίνωμα έχει τη χειρότερη πρόγνωση. Η 5ετής επιβίωση σε ασθενείς με μικρό όγκο και χωρίς διήθηση επιτοπίων λεμφαδένων είναι δυνατή. Ασθενής με προχωρημένη νόσο (πολύ συνηθισμένη κατάσταση κατά τη φάση της κλινικής και εργαστηριακής διάγνωσης) έχουν χρόνο επιβίωσης 2-6 μήνες.
(Σχ.1)
Προδιαθεσικοί παράγοντες Κ.Π.
1. Κάπνισμα Οι νιτροζαμίνες που περιέχει ο καπνός των τσιγάρων αυξάνουν κατά διπλάσιο τον κίνδυνο για Κ.Π. Ο κίνδυνος ανάπτυξης Κ.Π. βρίσκεται σε γραμμική συσχέτιση με τη χρονική διάρκεια του καπνίσματος σε χρόνια και την ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων. Επίσης παράγοντας κινδύνου για Κ.Π. θεωρείται το παθητικό κάπνισμα.
2. Διατροφή Η μεγάλη κατανάλωση κρεάτος και λίπους με μειωμένη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών (μοντέλο φαγητού της σημερινής κοινωνίας) συνοδεύονται με αυξημένη συχνότητα Κ.Π.
3. Μερική γαστρεκτομή Αφαίρεση μέρους στομάχου, συνδέεται με αυξημένη συχνότητα Κ.Π.
4. Σακχαρώδης διαβήτης Λέγεται ότι η ύπαρξη Σ.Δ. προδιαθέτει προς Κ.Π. Πρέπει να σημειωθεί ότι κύρια εκδήλωση του Κ.Π. είναι η ανάπτυξη Σ.Δ.
5. Χρόνια παγκρεατίτιδα (Χ.Π.) Η Χ.Π. αυξάνει την συχνότητα προσβολής Κ.Π. κατά 15 φορές.
6. Καφεΐνη Περιέχεται στον καφέ. Ο ρόλος της για ανάπτυξη Κ.Π. δεν έχει διευκρινισθεί.
7. Χημικές ουσίες Νικέλιο και Χρώμιο θεωρούνται ότι αυξάνουν τη συχνότητα Κ.Π.
8. Παχυσαρκία Ενοχοποιούνται κατά 60% στην ανάπτυξη Κ.Π.
9. Κληρονομικότητα Ποσοστό 70-80% με Κ.Π. έχουν οικογενειακό ιστορικό Κ.Π. σε συγγενείς πρώτου βαθμού.
Επίσης Κ.Π. εμφανίζεται σε κληρονομικές νόσους όπως:
- Κληρονομική παγκρεατίτιδα
- Σύνδρομο Peutz – Jeghers1
- Ataxia – Telangiectasia2
- Κληρονομικό αναμνηστικό καρκίνου του ορθού εντέρου – καρκίνου μαστού – ωοθηκών - παγκρεατίτιδας
- Ανορεξία
- Απώλεια σωματικού βάρους
- Άλγος στο δεξιό υποχόνδριο
- Πεπτικά ενοχλήματα (έμετος, ναυτία, διάρροιες, εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη (ποσοστό 10-20%)
- Ίκτερος ανώδυνος
- Αναιμία
- Αύξηση σακχάρου αίματος
- Αύξηση ηπατικών ενζύμων (SGOT – SGOT – γGT)
- Υπερηχοτομογράφημα
- Αξονική τομογραφία κοιλίας
- Μαγνητική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP)
- Ενδοσκοπική ανάστροφη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (E.R.C.R.)
α) ERCP
β) Λεπτή βελόνα γαστροσκοπικά
γ) Λήψη αφαίρεση ασκιτικού υγρού (αν υπάρχει)
δ) Χειρουργικά
ε) Λαπαροσκοπικά.
Η δια του δέρματος παρακέντηση ύποπτης βλάβης υπό έλεγχο αξονικού τομογράφου ή υπερήχων αντενδείκνυται σε όγκους που είναι δυνατόν να εξαιρεθούν χειρουργικά και τούτο διότι υπάρχει κίνδυνος εμφύτευσης καρκινικών κυττάρων στη διαδρομή της βελόνας. Η παρακέντηση αυτή απόλυτα συνίσταται σε περίπτωση ύπαρξης μεταστάσεων (π.χ. ήπατος) προκειμένου να εξακριβωθεί η ιστολογική φύση και η τελική διάγνωση. Συνήθως το 50% των Κ.Π. έχει διασπαρεί την στιγμή της διάγνωσης. Η διασπορά, μετάσταση γίνεται σε συνέχεια ιστού (ήπαρ, μεγάλα αγγεία, νεύρα). Μεταστάσεις σημειώνονται επίσης σε τοπικούς λεμφαδένες, ήπαρ, πνεύμονες, περιτόναιο.Η θεραπεία μεταστατικής νόσου Κ.Π. αντιμετωπίζεται με χορήγηση χημειοθεραπείας και διπλασιάζει τον χρόνο επιβίωσης των ασθενών με Κ.Π. αλλά και των ποιότητα της ζωής τους.
Σύγχρονα μονοκλωνικά αντισώματα – αντιαγγειογενετικά φάρμακα (Avastix – Erbitux – Tarceva) έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Πρακτική Προσέγγιση στην κλινική ογκολογία, Cur. Their and Diag. Ed. 2004 48 ed.
