ΛΕΠΤΟΣΠΕΙΡΩΣΗ (ΛΠΣΤ)
Η ΛΠΣΣ είναι ζωονόσος, οφείλεται σε σπειροχαίτη leptosmira interrogans.
Η λεπτοσπείρωση φέρει και άλλες ονομασίες όπως :
Ικτεροαιμμοραγική σπειροχετίαση.
Νόσος Weil.
Πυρετός σκύλων (L. canicola).
7 ημερών πυρετός.
Μαύρος ίκτερος.
Η λεπτοσπείρωση είναι από τις πιο κοινές νόσους που μεταδίδονται στον άνθρωπο από τα ζώα.
Οι λεπτοσπείρες έχουν απομονωθεί σε πουλία, αμφίβια, ψάρια, ερπετά, βοοειδή, χοιρινά, τρωκτικά, κατοικίδια ζώα (γάτες, σκύλοι), άγρια θηλαστικά.
Η λοίμωξη εμφανίζεται πιο συχνά σε τροπικές περιοχές, κατά την διάρκεια όλου τους έτους, όπως επίσης και σε εύκρατες ζώνες κατά τη διάρκεια υγρών και ζεστών περιόδων (κυρίως σε υγρό και ζεστό περιβάλλον). Υπάρχει άμεση σχέση εμφάνισης ΛΠΣΤ και συχνότητας βροχοπτώσεων στα εύκρατα και τροπικά κλίματα (εποχιακή ΛΠΣΤ).
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ
Η νόσος μεταδίδεται από τα ούρα των ζώων που προσβάλλονται και απεκκρίνουν στα ούρα τους τα μικρόβια.
Οι ιδανικές συνθήκες επιβίωσης της λεπτοσπείρας είναι το ζεστό και υγρό περιβάλλον.
Η λεπτοσπείρα εισέρχεται στον άνθρωπο ξενιστή από λύση της συνέχειας του δέρματος και των βλεννογόνων ή από τους επιπεφυκότες των οφθαλμών και από την μύτη ή το στόμα (βλέπε σχήμα).
Επαγγέλματα με μεγάλο κίνδυνο μόλυνσης με λεπτοσπείρα είναι – γεωργοί – κτηνοτρόφοι – κτηνίατροι – ξυλοκόποι – εργάτες υπονόμων – εργάτες ορυζώνων – αποκομιδής απορριμμάτων.
Οι άνθρωποι μολύνονται με επαφή – τροφών – νερού – προϊόντων γης – χορτοφάγοι – τα οποία έχουν μολυνθεί με ούρα ζώων που νοσούν.
Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις όπου η νόσος μεταδόθηκε στου κατόχους σκυλιών, τα οποία μύρισαν και έγλειψαν ούρα μολυσμένων ποντικιών που από τον κήπο μπήκαν στο σπίτι.
Η λεπτοσπείρωση μεταδίδεται επίσης από το σπέρμα μολυσμένων ζώων.
Η νόσος δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Οι αθλητές ή άτομα που αγαπούν τα θαλάσσια σπορ (ιστιοσανίδα – υποβρύχιο ψάρεμα – κωπηλάτες) όπως και οι κυνηγοί, διατρέχουν κίνδυνο μόλυνσης με λεπτοσπείρα.
Οι λεπτοσπείρες εισέρχονται γρήγορα στην κυκλοφορία του αίματος αφού διεισδύσουν από λύσεις του δέρματος και των βλεννογόνων.
Οι μικροοργανισμοί εξαπλώνονται σε όλο τον οργανισμό όπως και στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και στο υαλοειδές σώμα των οφθαλμών.
ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Η ΛΠΣΤ προκαλεί πλειάδα συμπτωμάτων (πολλά άτομα με ΛΠΣΤ δεν εμφανίζουν συμπτώματα).
Η νόσος εμφανίζεται κλινικά διφασική. Η μία (πρώτη φάση) εμφανίζεται με συμπτώματα γρίππης (ρίγη, πυρετός, μυαλγίες, πονοκέφαλο) ή με πνευμονική λοίμωξη.
Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν και ο άρρωστος παραμένει χωρίς συμπτώματα μέχρι την εκδήλωση της δεύτερης φάσης η οποία εκδηλώνεται με μηνιγγίτιδα – ηπατική ανεπάρκεια (εμφάνιση ίκτερου) – νεφρική ανεπάρκεια.
Γενικά η λεπτοσπείρωση εμφανίζει δύο διακριτά κλινικά σύνδρομα την ανικτερική και ικτερική λεπτοσπείρωση.
Τα πιο συχνά εμφανιζόμενο σύνδρομο είναι η ανικτερική λεπτοσπείρωση (85% - 90% περιπτώσεις) ενώ η ικτερική μορφή της νόσου ή σύνδρομο Weil είναι θανατηφόρα νόσος και καλύπτει 5% -10% του συνόλου των περιπτώσεων και χαρακτηρίζεται από ηπατική – νεφρική – αγγειακή εντόπιση της νόσου.
Η περίοδος επώασης της λεπτοσπείρωσης είναι συνήθως 7 – 10 ημέρες μέχρι 2 – 20 ημέρες.
Ο πυρετός της περιόδου αυτής (ανικτερική περίοδος) είναι υψηλός (38οC – 39οC), ενώ έντονη επιμένουσα κεφαλαλγία, κοιλιακά άλγη, εμετοί και χαρακτηριστική ένεση (υπεραιμία) των επιπεφυκότων, συνοδεύουν τον πυρετό.
Άλλα σημεία είναι η εμφάνιση κηλιδοβλαστοιώδους εξανθήματος, υπεραιμίας φάρυγγα, διόγκωση λεμφαδένων, σπληνομεγαλίας.
Στην φάση αυτή (την ανικτερική) οι λεπτοσπείρες μπορούν να απομονωθούν από το αίμα και το Ε.Ν.Υ (Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό).
Πριν από την έναρξη της δεύτερης (άνοσης) φάσης της λεπροσπείρωσης, προηγείται μία χρονική περίοδος χωρίς συμπτώματα διάρκειας 1 – 3 ημερών.
Η έναρξη της άνοσης φάσης συμπίπτει με την εμφάνιση IgM αντισωμάτων.
Η συμπτωματολογία του σταδίου αυτού ποικίλλει (πυρετός, κεφαλαλγία, εμετοί, γαστρεντερικές εκδηλώσεις) είναι σε μικρότερη ένταση.
Διάρκεια της φάσης αυτής είναι 4 – 20 ημέρες ενώ οι λεπτοσπείρες εξαφανίζονται από το αίμα και το Ε.Ν.Υ. μετά από τις πρώτες 1 – 2 ημέρες της φάσης αυτής.
Παράλληλα εμφανίζονται λεπτοσπείρες στα ούρα. Η παρουσία τους διαρκεί 1 – 3 εβδομάδες (σπάνια 3 μήνες).
Η ΑΣΗΠΤΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟ ΑΝΟΣΟ ΣΤΑΔΙΟ ΙΚΤΕΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΛΕΠΤΟΣΠΕΙΡΩΣΗΣ
Η ικτερική μορφή της λεπτοσπείρωσης χαρακτηρίζεται από ΗΠΑΤΙΚΗ – ΝΕΦΡΙΚΗ – ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΒΛΑΒΗ.
Τα κλινικά συμπτώματα του ικτερικού σταδίου της λεπτοσπείρωσης ποικίλλουν σε βαρύτητα.
Μερικοί ασθενείς δεν εμφανίζουν νεφρική προσβολή.
ΓΕΝΙΚΑ Η ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΕΧΕΙ ΕΛΑΤΤΩΣΕΙ ΤΗΝ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ σε ποσοστό 5% - 10%.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΟΡΟΤΥΠΟΙ ΤΗΣ leptospira Interrogans
μπορεί να προκαλέσουν ικτερική λεπτοσπείρα.
Τα συμπτώματα της ικτερικής φάσης εμφανίζονται μετά την 4η ημέρα με εμφάνιση ίκτερου και αζωθαιμίας.
Η προσβολή των νεφρών εμφανίζεται μόνον στην ικτερική μορφή της λεπτοσπείρωσης με συμπτώματα αζωθαιμίας, ολιγουρίας, ανουρίας (δεύτερη εβδομάδα της νόσου αλλά και 3 – 4 ημέρες μετά την έναρξη της νόσου).
Μικροσκοπική εξέταση ούρων εμφανίζει (70% - 80%) – πρωτεϊνουρία – κυλίνδρους υαλώδεις ή κοκκώδεις – αιματουρία – πυουρία.
Η νεφρική ανεπάρκεια οφείλεται σε βλάβη των σωληναρίων του νεφρού χωρίς την ύπαρξη διάμεσης φλεγμονής.
Ιστολογικά ευρήματα : λεμφοκυτταρικές διηθήσεις, νέκρωση επιθηλιακών κυττάρων των σωληναρίων (άπω εσπειρωμένα, ανιόν σκέλος αγκύλης Heule) εστίες αγγειΐτιδας.
Γενεσιουργά αιτία της βλάβης των νεφρών στη λεπτοσπείρωση, είναι :
1. Υποξία των νεφρών.
2. Υποογκαιμία (Βαριές περιπτώσεις λεπτοσπείρωσης).
3. Υπόταση (αφυδάτωση).
4. Μαζική αιμορραγία.
5. Διαταραχές διαπερατότητας τριχοειδών (αγγειΐτιδα).
Επίσης, η δυσλειτουργία του μυοκαρδίου μπορεί να οδηγήσει σε ελάττωση της καρδιακής παροχής και περιφερικής αιμάτωσης των ιστών και του νεφρού.
Μυοκαρδίτιδα – περικαρδίτιδα – καρδιακές αρρυθμίες, αποτελούν συχνές επιπλοκές της ΛΠΣΤ και συντείνουν στην εμφάνιση και επιδείνωση της λειτουργίας των νεφρών.
ΤΟ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΕΥΡΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ ΣΤΗ ΛΕΠΤΟΣΠΕΙΡΩΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΑΠΠΕΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΙΟΥ, Η ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΜΕΙΩΣΗ ΚΑΛΙΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ (υποκαλιαιμία).
Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ ΣΕ ΚΑΘΕ
ΕΜΠΥΡΕΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗΣ
ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΑΠΑΙΤΕΙ ΤΟΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ
ΤΗΣ ΛΕΠΤΟΣΠΕΙΡΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑΣ
(Βλάβη στο εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο ή
στο ανιόν σκέλος της αγκύλης Heule).
Η προσβολή του Κ.Ν.Σ. στους ασθενείς με λεπτοσπείρωση είναι συχνη, με παθογένεια άγνωστη.
Οι λεπτοσπείρες ανευρίσκονται στο Ε.Ν.Υ. στην πρώϊμη σηψαιμική φάση της νόσου.
Η προσβολή των μηνιγγών (μηνιγγίτιδα) οφείλεται σε παρουσία ανοσοσυμπλεγμάτων.
Οι λεπτοσπείρες που προσβάλλουν το υαλοειδές σώμα του οφθαλμού μπορεί να παραμείνουν εκεί επί μήνες.
Μπορεί να εμφανισθεί ραγοειδίτιδα κατά τη δεύτερη εβδομάδα της νόσου η οποία να χρονίσει (χρόνια λανθάνουσα υποτροπιάζουσα ραγοειδίτιδα).
Η αιμορραγική διάθεση η οποία συνοδεύει βαριές μορφές λεπτοσπείρωσης, οφείλεται σε σοβαρή αγγειΐτιδα με βλάβη του ενδοθηλιακών κυττάρων.
Επίσης, ο ίκτερος με την ηπατική δυσλειτουργία που προκαλεί η νόσος εμφανίζει μείωση επιπέδων της αλβουμίνης, αύξηση των γ-σφαιρίνων – διαταραχές παραγόντών πήξης αίματος που εξαρτώνται από την Βιταμίνη Κ.
Η βασική ηπατική βλάβη οφείλεται σε τοξική
δράση της λεπτοσπείρωσης (παρουσία ενδοτοξίνης;)
στα ενζυμικά συστήματα των ηπατικών κυττάρων.
Οι βλάβες που προκαλεί η ΛΠΣΤ στους πνεύμονες εμφανίζονται στη ακτινογραφία θώρακα σαν → οζώδεις σκιάσεις → συρρέουσες ατελεκτασίες → σκιάσεις «δίκην υάλου».
Οι βλάβες που προκαλεί η λεπτοσπείρωση στους πνεύμονες είναι κυρίως αιμορραγικές και όχι φλεγμονώδεις.
Παθολοανατομικά ευρήματα πνευμόνων : πετέχειες – αιμορραγίες – κατά τόπους αιμορραγικη πνευμονίτιδα.
Μη ειδικές αλλοιώσεις προκαλεί η ΛΠΣΤ στο Η.Κ.Γ.
Άλλα συμπτώματα ΛΠΣΤ, είναι :
Πτώση της αρτηριακής πίεσης (υπόταση) που οφείλεται σε κυκλοφορική καταπληξία, εμφανίζεται μόνο σε ασθενείς με ικτερική λεπτοσπείρωση.
Βαριές μορφές ΛΠΣΤ εμφανίζουν αιμορραγική διάθεση (επιστάξεις, αιμοπτύσεις, αιμορραγία πεπτικού, αιμορραγία στα επινεφρίδια, υπαραχνοειδής αιμορραγία, αιμορραγική πνευμονίτιδα).
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΛΠΣΤ
Αναιμία.
Θρομβοπενία.
Αυξημένα επίπεδα κρεατινοφωσφοκινάσης (CPK – κλάσμαΜΜ).
Λευκά αυξημένα (ακόμα και 60.000mm3).
Αύξηση χολεριθρίνης (ικτερική μορφή).
Αύξηση SGOT – SGPT – γGT.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΠΣΤ
Απομόνωση μικροοργανισμού από δείγμα αίματος :
E.N.Y. (πρώτες 10 μέρες της νόσου).
Ούρα (2η εβδομάδα της νόσου και 30 μέρες μετά την έναρξή της).
Επίσης, λεπτοσπείρες ανευρίσκονται και σε δείγματα ιστών ανίχνευση αντισωμάτων έναντι λεπτοσπείρας, γίνεται : α) με την ανοσοενζημική μέθοδο ELISA, β) με την μέθοδο της αλυσιδωτής πολυμεράσης (P.C.R.) για την ανίχνευση DNA της λεπτοσπείρας στο αίμα, ούρα, Ε.Ν.Υ., ορό.
Συχνότερες διαφοροδιαγνωστικές σκέψεις,
είναι : - μηνιγγίτιδα – νεφρίτιδα – ηπατίτιδα –
σύνδρομο Kawasaki – νόσος λεγεωναρίων –
πυρετός αγνώστου αιτιολογίας.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Συμπτωματική θεραπεία.
Χορήγηση – doxycycline – penicillin 6Χ106IV, διάρκεια θεραπείας τουλάχιστον 7 ημέρες.
ΠΡΟΓΝΩΣΗ
Θνητότητα νόσου 15% - 48%.
Πρόγνωση : εξαρτάται από ηλικία ασθενούς, προϋπάρχουσες ασθένειες, ανοσολογική κατάσταση ασθενούς.
Η οξεία νεφρική ανεπάρκεια της ΛΠΣΤ αποκαθίσταται σε 2 μήνες περίπου.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Εμβολιασμός των ζωνών – ειδικά μέτρα προστασίας σε ομάδες υψηλού κινδύνου (χρήση γαντιών – προφυλακτικών γυαλιών)
Επιδημιολογικές μελέτες σε ύποπτες περιοχές.
Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ
