PUVA Ή ΦΩΤΟΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η μέθοδος PUVA ονομάστηκε έτσι από τα αρχικά της φωτοευαισθητοποιού ουσίας (Psoralen : ψωραλένιο) και της δραστικής ακτινοβολίας (Ultraviolet Light : υπεριώδους ακτινοβολίας) που εφαρμόζεται σε παράλληλη χρήση.

Η PUVA εφαρμόστηκε για τη θεραπεία της ψωρίασης το έτος 1974 από τον γιατρό Parorish και συνεργάτες.

Θεωρείται σημαντική μέθοδος για τη θεραπεία της ψωρίασης. Συγκεντρώνει βασικά πλεονεκτήματα η μέθοδος αυτή όπως :
1. Ταχύ, Θεαματικό αποτέλεσμα.
2. Η μέθοδος είναι απλή στην εφαρμογή της, εφαρμόζεται σε περιπατητικούς ασθενείς χωρίς να είναι απαραίτητες σταθερές, ημερομηνίες για ραντεβού.
3. Χωρίς περιορισμούς της επαγγελματικής και κοινωνικής δραστηριότητας του ασθενούς ειδικά κατά την φάση συντήρησης.
4. Το συνολικό κόστος της φωτοχημειοθεραπείας αυτής είναι λιγότερο δαπανηρό (σύγκριση με χρήση κορτικοειδών και ρετινοειδών)

Η όλη μέθοδος βασίζεται στον συνδυασμό της τοπικής δράσης των ακτίνων και της χορήγησης του φωτοευαίσθητου φαρμάκου (ψωραλένιο) που διαθέτει μεταλλαξιογενείς ιδιότητες.

Η φωτοευαισθητοποιός ουσία 8 ΜΟΡ (8-methyl-psoralen) χορηγείται per os ανάλογα με το βάρος του σώματος (5mg/Kgr).

Τα μόρια του διασπείρονται σε όλα τα όργανα του ασθενούς με εκλεκτική προτίμηση στο δέρμα αλλά και στο ήπαρ.

Επίσης, λιγότερο στον εγκέφαλο, νεφρούς, σπλήνα, πνεύμονες.

Το 8ΜΟΡ μεταβολίζεται στο ήπαρ, εκκρίνεται από τα ούρα.

Τα ψωρολένια παρουσιάζουν εξαιρετική φωτοευαισθητοποιό ιδιότητα, η οποία ενεργοποιείται με χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας υψηλής έντασης με maximum εκπομπής το μήκος κύματος (x) 365mm.

Η ζώνη των ακτίνων ονομάζεται black light.

Στην εφαρμογή φωτοχημειοθεραπείας η σύνθεση και οι μιτώσεις αναστέλλονται και με τον τρόπο αυτό επιβραδύνεται ο ταχύτατος πολλαπλασιασμός των κερατινοκυττάρων (7 – 8 φορές μεγαλύτερος, ταχύτερος από των φυσιολογικών κυττάρων) που χαρακτηρίζει την ψωρίαση.

Τα θεραπευτικά αποτελέσματα αγγίζουν το 90 – 95% των περιπτώσεων ψωρίασης (βελτίωση, λεύκανση των βλαβών) κατά την διάρκεια της θεραπείας γίνονται κάθε 7 μέρες οι παρακάτω εξετάσεις:

Γενική αίματος (αρίθμηση λευκών, αιμοπεταλίων)
Σάκχαρο αίματος
Γενική ούρων
Ηπατικός κύκλος (SGoT – SGpT – γGT – LDH – SAP – χολερυθρίνη – Λευκώματα ορού)
Νεφρικός κύκλος (κρεατινίνη – ουρικό οξύ).

Η εφαρμογή της φωτοχημειοθεραπείας (PUVA) περιλαμβάνει 3 φάσεις.

1η ΦΑΣΗ : Φάση δοκιμασίας (Photo-test)

Υπολογισμός δόσης ειδικής ακτινοβολίας (εξατομήκευση της δόσης αφού προηγηθεί ειδική δοκιμασία με προοδιορισμό της ανεκτικότητας του δέρματος του αρρώστου).

Η δοκιμασία γίνεται στο υγιές δέρμα (άνευ ψωριασικών αλλοιώσεων) του ατόμου και εκτιμάται βάση ειδικών κριτηρίων (τοπικό ερήθυμα, μελόγχρωση) μετά 72 – 120 ώρες.
Έτσι προσδιορίζεται η ελάχιστη φωτοτοξική δόση (ουδός ανοχής του δέρματος τους ασθενούς).

Έχουν με τον τρόπο αυτό καθιερωθεί 6 τύποι δέρματος (βλέπε πίνακα).

ΤΥΠΟΣ ΔΕΡΜΑΤΟΣ	ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ
Ι	Συνεχές ηλιακό ερύθημα – όχι μαύρισμα
ΙΙ	Συνεχές ηλιακό ερύθημα – ελαφρό μαύρισμα
III	Ασταθές ηλιακό ερύθημα – μαύρισμα σταθερό
IV	Όχι ηλιακό ερύθημα – σταθερό μαύρισμα
V	Φυλετικοί ασθενείς μελαψοί
VI	Νέγροι

Σημείωση : Συνάρτηση της φωτοευαισθησίας είναι η προκύπτουσα μελάγχρωση και ο βαθμός αυτής αξιολογείται.

2η ΦΑΣΗ : Αποκατάστασης

Σημαίνει πλήρη εξάλειψη των βλαβών της ψωρίασης από το δέρμα.

Η φάση αυτή γίνεται 3 μέρες μετά την 1η φάση.

Η χορήγηση ακτινοβολίας γίνεται 2 ώρες μετά την από του στόματος (per os) χορήγηση του φαρμάκου (χρονικό όριο επίτευξης της υψηλότερης στάθμης του στο δέρμα).

Η δόση της ακτινοβολίας αυξάνεται προοδευτικά ανάλογα με τις αντιδράσεις του υγιούς δέρματος (παράταση χρόνου ακτινοβολίας).

Για την επίτευξη πλήρους λεύκανσης του πάσχοντος δέρματος χρειάζονται 12-20 συνεδρίες (συνήθως 4 φορές την εβδομάδα).

3η ΦΑΣΗ : Συντήρησης

Δεν έχει χρονικό όριο, στοχεύει στην εξουδετέρωση των υποτροπών της νόσου, με την εφαρμογή διαφόρων σχημάτων.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ – ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΦΩΤΟ-ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

1. Η Φωτο-χημειοθεραπεία αποτελεί εκλογή θεραπείας για την ψωρίαση.
2. Η προσεκτική επιλογή και εκτίμηση των περιστατικών επιβάλλεται όπως και η σχολαστική δοκιμασία ελέγχου και δοσιμετρήσεως του κάθε ασθενούς.
3. Μορφές ψωρίασης όπως η αρθροπαθητική μορφή, η ερυθροδερμική μορφή ψωρίασης, η φιλυκτανώδη ψωρίαση αποκλείονται για την θεραπεία με PUVA.
4. Ασθενείς με φωτοευαισθησία (πελάγρα, πορφύρα) αποκλείονται από την θεραπεία με PUVA όπως και έγκυες γυναίκες και άτομα νεαράς ηλικίας (κάτω 12 ετών).
5. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, καταρράκτη κακοήθη μελανώματα δεν πρέπει να θεραπεύονται με PUVA.
6. Επίσης ασθενείς που ήδη λαμβάνουν φάρμακα κυτταροστατικά ή άλλα φάρμακα με φωτοευαισθητοποιές ιδιότητες (φαινοθειοζίδη – χλωροπρομαζίνη) αποκλείονται της θεραπείας με PUVA.
7. Συνήθως η PUVA εφαρμόζεται 2 φορές την εβδομάδα (δύο συνεχείς ημέρες, μία ημέρα  διακοπή κ.ο.κ.)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΨΩΡΙΑΣΗΣ

Η χορήγηση ετρεπινάτης* προκαλεί ανωμαλίες στο έμβρυο και δεν χορηγείται σε γυναίκες παραγωγικής ηλικίας.

Η φωτοθεραπεία με υπεριώδη ακτινοβολία αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου δέρματος.

Η χορήγηση μεθοτρεξάτης απαιτεί τακτική παρακολούθηση της λειτουργίας του ήπατος, των νεφρών, του ουροποιητικού συστήματος, της λειτουργίας των πνευμόνων.

*ΕΤΡΕΠΙΝΑΤΗ: Ετρετινοϊκό οξύ. Χορηγείται για τη θεραπεία βαριάς ανθεκτικής σε θεραπεία ψωρίασης.

 

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ