ΔΥΣ-ΚΑΤΑΠΟΣΙΑ

Κατάποση ονομάζεται το σύνολο των λειτουργιών του ανθρώπινου οργανισμού για την μεταφορά τροφής (στερεάς και υγρής μορφής) στο στομάχι για την εκτέλεση της λειτουργίας της πέψης.

Η όλη διαδικασία αποτελεί μία από τις συχνότερες λειτουργίες του οργανισμού.

Ένα παιδί καταπίνει 1000 φορές κάθε μέρα.

Ένας ενήλικας 600-2.000 φορές ημερησίως.

Πριν από την κατάποση ο οργανισμός του ανθρώπου έχει προετοιμαστεί με την επίδραση οσφρητικών και οπτικών ερεθισμάτων.

Στη φυσιολογική κατάποση με την υποδοχή της τροφής στην στοματική κοιλότητα ένα πολύπλοκο δίκτυο νεύρων 5 κρανιακά νεύρα και μυών (50 μυϊκές ομάδες) αναλαμβάνει την επεξεργασία της και προώθησή της στο γαστρεντερικό σύστημα.

Η διαταραχή της κατάποσης για στερεά ή υγρά ονομάζεται δυσφαγία και αν αυτή η δυσφαγία συνοδεύεται από άλγος ορίζεται σαν οδυνοφαγία, ενώ η ψυχογενής δυσφαγία αναφέρεται σαν φαγοφοβία.

Η κατάποση αποτελεί σύνθετη λειτουργία του οργανισμού.

Η λειτουργία της κατάποσης περιλαμβάνει 3 στάδια :

1 ΣΤΑΔΙΟ	ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΦΑΣΗ	: Μάσηση της στερεάς τροφής, ανάμειξη με σίελο προς σχηματισμό του Βλωμού (τροφή που έχει μασηθεί και αναμιχθεί στην κοιλότητα του στόματος με σάλιο). Η τροφή γίνεται υγρή και μαλακή.
2 ΣΤΑΔΙΟ	ΦΑΡΥΓΓΙΚΗ ΦΑΣΗ	: Η γλώσσα ωθεί το περιεχόμενο της στοματικής κοιλότητας προς τον φάρυγγα και στον ίδιο χρόνο επέρχεται ερμητική σύγκλειση του λάρυγγα με αναστολή της αναπνοής, ώστε να μη συμβεί είσοδος τροφής στην αναπνευστική οδό και τους πνεύμονες.
3 ΣΤΑΔΙΟ	ΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΦΑΣΗ	: Τροφή, υγρά διελαύνουν προς τον οισοφάγο με κατάληξη το στομάχι.

Ο οισοφάγος διαθέτει γραμμωτούς μυς στο ανώτερο τριτημόριό του και λείους και γραμμωτούς μυς στο μέσο τριτημόριο αυτού και λείους μυϊκούς μυς στο κατώτερο τμήμα του.

Ο φαρυγγοοισοφαγικός σφιγκτήρας χαλαρώνει, δημιουργείται έτσι διαφορά πίεσης που ευνοεί την προώθηση του βλωμού από τον φάρυγγα à οισοφάγο.

Η προώθηση της τροφής γίνεται με περισταλτική κίνηση του οισοφάγου.

Το συνολικό μήκος του οισοφάγου είναι 25cm. Αρχίζει από το ύψος του 6^ου – 7^ου αυχενικού σπονδύλου.

Αποτελείται από 3 μέρη – αυχενική μοίρα – θωρακική – κοιλιακή μοίρα.

Οι περισταλτικές κινήσεις του οισοφάγου προωθούν την κατάποση (την οργανωμένη προοδευτική μετακίνηση των τροφών προς το καρδιακό στόμιο του στομάχου).

Ο περισταλτικός αυτός του οισοφάγου ονομάζεται ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ με διάρκεια 8”-10” (χρόνος που αυξάνεται με την επίδραση της φυσιολογικής βαρύτητας).

Ο ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ περισταλτικός του οισοφάγου προκαλείται από την διάταση του οισοφάγου από τον βλωμό που διέρχεται.

Τα δευτερογενή περισταλτικά κύματα παράγονται από ενδογενή κυκλώματα του νευρικού συστήματος του οισοφάγου και από τις ίνες του ΠΝΕΥΜΟΝΟΓΑΣΤΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (απαγωγές, προσαγωγές) που συνδέονται με τον προμήκη μυελό.

ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΚΑΤΑΠΟΣΙΑΣ – ΔΥΣΦΑΓΙΑΣ

• ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
  • Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
  • Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
  • Εγκεφαλική παράλυση : πάρεση εγκεφαλικών συζυγιών που μετέχουν στην κατάποση
  • Νόσος Parkinson – παρκισονισμός
  • Σκλήρυνση κατά πλάκας (ποσοστό 34,3%)

• ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
  • Πολυμυοσίτις-Δερματομυοσίτις
  • Βαρεία Μυασθένεια (ποσοστό 15%-40%)
  • Μυϊκές Δυστροφίες
  • Νόσος κινητικού νεύρωνα

• ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ
• Κακοήθειες γλώσσας – χειλιών – κάτω γνάθου – υπερώας – φάρυγγα – λάρυγγα – βάσης κρανίου
• Ακτινοθεραπεία βάσης κρανίου
• Χειρουργικές επεμβάσεις (φαρύγγο – λαρυγγοεκτομή)
• Τραυματικές κακώσεις.

βλέπε αλγόριθμο διαφορική διάγνωση

 

 

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

ΗΛΙΚΙΑ: Η φυσιολογική γήρανση του ατόμου προκαλεί μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ορισμένων νόσων όπως: νόσος Parkinson – αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια – άλλες νευρολογικές νόσους και νεοπλασίες που ευνοούν την δυσκαταποσία.

Υπολογίζεται (στατιστική ΗΠΑ) ότι 10.000.000 Αμερικάνοι εμφανίζουν προβλήματα δυσκατοποσίας – δυσφαγίας (1 στους 25 ενήλικες εμφανίζουν δυσφαγία / ετησίως).

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

1. Μεταβολές στη χροιά της φωνής και ομιλίας (υγρή φωνή).
2. Βήχας κατά την σίτιση, σιελόρροια.
3. Απώλεια σωματικού βάρους.
4. Αδιευκρίνιστος πυρετός.
5. Επαναλαμβανόμενη βρογχίτιδα ή πνευμονίες.

Τα 4, 5 συμπτώματα οφείλονται σε χρόνιες μικροεισροφήσεις που μπορεί να προκαλέσουν πνευμονία εισρόφησης, χρόνια αφυδάτωση, διαταραχές θρέψης.

6. Αναγωγή τροφών
7. Ξηροστομία.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΥΣΦΑΓΙΑΣ

Η δυσκολία κατάποσης, προκαλεί:

1. Κακή θρέψη, απώλεια βάρους σώματος, αφυδάτωση.
2. Πνευμονία από εισρόφηση τροφών
3. Συμπτώματα πνιγμονής: Απόφραξη αεροφόρου οδού (εφαρμογή Heimlich maneuvers).

Heimlich maneuver = Χειρισμός Heimlich H. J. Heimlich: Αμερικανός φυσικός γεννηθής το 1920. Χειρισμός κοιλιακής ώθησης: εφαρμογή υποδιαφραγματικής πίεσης με σκοπό την άρση της απόφραξης σπρώχνοντας αέρα προς την μάζα που αποφράσει την αναπνοή. Μέση ροή του αέρα που παράγεται τεχνητά 225l/min.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

ΣΙΝΕΡΑΔΙΟΓΡΑΦΙΑ: Με τη χρήση ειδικής κάμερας παρακολουθούμε την πορεία βαριούχου γεύματος στο υπό εξέταση άτομο.

ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ: Με μικρή διαμέτρου εύκαμπτο ενδοσκόπιο εξετάζεται ο φάρυγγας και οισοφάγος.

ΜΑΝΟΜΕΤΡΙΑ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ: Εκτίμηση χρονικής διάρκειας, έντασης, συσπάσεων του οισοφάγου, λειτουργία της βαλβίδας οισοφάγου, στομάχου.

pH TEST - ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΔΙΕΥΛΕΥΣΗ ΤΡΟΦΗΣ: Η εξέταση αυτή γίνεται αν υπάρχει υποψία γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αφορά ο υποκείμενο νόσημα που προκαλεί την δυσκαταποσία, δυσφαγία. Σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η σίτιση του ασθενή, τότε η τοποθέτηση ρινογαστρικού καθετήρα γίνεται είτε και γαστροστομίας.

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref.: - Βικιπαίδεια

• Taber’s λεξ.
• Merck Man 19^t