ΝΟΜΙΜΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΟΥΜΕΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΜΕ ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΝΩΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (Βενζοδιαζεπίνες)

Οι νόμιμες ουσίες κυρίως όποιες χορηγούνται δηλαδή με ιατρική συνταγή δεν είναι πάντα ασφαλείς.

Ειδικά οι Βενζοδιαζεπίνες οι οποίες αποτελούν το πλέον «λαοφιλές» και «πρότυπο» φαρμάκων για κατάλυση των συμπτωμάτων του άγχους, και πρόκληση ηρεμίας προκαλούν εξάρτηση (μεγάλη προσοχή στη δοσολογία και χρονική διάρκεια αυτής!!!) δηλαδή 1 – 6 εβδομάδες έως 4 μήνες.

Τα φάρμακα αυτά βρίσκονται σχεδόν στο φαρμακείο κάθε σπιτιού.

Στατιστικά επίσημα στοιχεία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για όλους μας!!!

Έρευνες έχουν αποδείξει ότι έφηβοι ηλικίας 14 – 18 ετών σε ποσοστό 30% έχουν ήδη κάνει χρήση ηρεμηστικών χαπιών τουλάχιστον 1 φορά στη νεανική ζωή τους, χωρίς ιατρική συνταγή.

Στις ίδιες έρευνες στην ερώτηση πια ουσία βρίσκεται ευκολότερα από όλες ποσοστό 50,2% ανέφερε τα ηρεμιστικά – υπνωτικά χάπια!!!

Ας δούμε όμω ορισμένα ιστορικά στοιχεία τα οποία αφορούν τις βενζοδιαζεπίνες (ΒΖΝ).

Τα φάρμακα αυτά κυκλοφόρησαν στα τέλη της δεκαετίας του 50, με σκοπό να αντικαταστήσουν τα βαρβιτουρικά τα οποία αποδείχτηκαν ιδιαίτερα επικίνδυνα στη χρήση τους.

Από τότε χορηγούνται σε άτομα που πάσχουν από άγχος, αϋπνίες, καταλήγοντας συνήθως στην κατάχρηση και εξάρτηση από αυτά.

Επίσημες έρευνες του έτους 2008 δείχνει ότι η χρήση αγχολυτικών – υπνωτικών φαρμάκων αυξήθηκε κατά 138% στο χρονικό διάστημα 1995-2001 και καταναλώθηκε διπλάσια ποσότητα ΒΖΔ σε σύγκριση με την κατανάλωση ασπιρίνης και παρακεταμόλης.

Τα παραπάνω ευρήματα είναι πολύ ανυσυχητικά καθώς οι ΒΖΔ είναι συνταγογραφούμενο φάρμακο με ιδιαίτερα εθιστικές ιδιότητες.

Ας εξετάσουμε όμως το άγχος. Τι εννοούμε όταν λέμε έχω άγχος;

Το άγχος ορίζεται σαν δυσάρεστο αίσθημα «επικείμενου κινδύνου» ή απειλής ή ανασφάλειας και προκαλείται είτε δικαιολογημένα («κλασσικό» άγχος εξετάσεων) είτε από απροσδιόριστα αίτια ασαφούς ενδοψυχικής προέλευσης (αγχώδης διαταραχή) που παλαιότερα οριζότανε με τον γενικότερο και πιο σαφή όρο : Αγχώδης Νεύρωση. Η λέξη άγχος ετυμολογικά σημαίνει «σφίγγω», πνίγομαι και προέρχεται από το ρήμα «αγχώ».

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΑΓΧΟΣ
Αποτελεί χρήσιμη φυσιολογική αντίδραση που προετοιμάζει τον κάθε οργανισμό για την αντιμετώπιση επικείμενης απειλής.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ ΑΓΧΟΣ
Υπερβολική αντίδραση του οργανισμού σε σχέση με το ερέθισμα που το προκαλεί. Προκύπτει από ενδόμυχη ανασφάλεια και λιγότερο από τις αντίξοες συνθήκες του περιβάλλοντος. Το άγχος λαμβάνει διάφορες μορφές.

ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟ ΑΓΧΟΣ
Άγχος χωρίς ιδιαίτερη εστίαση κάποιας απειλής ή κινδύνου ΠΑΝΑΓΧΟΣ (κατά παλαιότερο ορισμό).

ΦΟΒΙΚΟ ΑΓΧΟΣ
Άγχος που προκαλείται από συγκεκριμένο αντικείμενο, συγκεκριμένη κατάσταση (άγχος γηρατειών).

ΠΑΝΙΚΟΣ
Κρίση άγχους το οποίο κορυφώνεται γρήγορα και ακολουθείαι από αίσθηση επικείμενης καταστροφής.

Το άγχος του κάθε ατόμου μπορεί να ελεχθεί με την χρήση της ΚΛΙΜΑΚΑΣ Hamilton η οποία ουσιαστικά είναι μία τυποποιημένη συνέντευξη διάρκειας.

Η κλίμακα Hamilton : αρχικά σημοσίευση το 1960 περιλαμβάνει 17 λήμματα τα οποία βαθμολογούνται από 0-2, 0-4 με συνολικό άθροισμα που κυμαίνεται από 0-50.

Η γενική βαθμολόγηση των λημμάτων γίνεται με βάση : α) τα συμπτώματα τα οποία αναφέρει ο ίδιος ασθενής κατά την διάρκεια της συνέντευξης, β) τις εκτιμήσεις του εξεταστή, γ) από τις πληροφορίες που συλλέγονται από τρίτα πρόσωπα (συγγενείς, νοσηλευτές).

Προτείνεται σαν πιο αξιόπιστη και ανεξάρτητη βαθμολόγηση η εξέταση να γίνεται από δύο εκτιμητές και το τελικό score να αποτελεί τον μέσο όρο των αθροισμάτων των 2 εκτιμητών. Χρόνος ολοκλήρωσης της κλίμακας Hamilton 15΄- 20΄.

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΫΠΝΙΑ (αϋπνια επέλευσης).

Πριν τεθεί η τελική διάγνωση του άγχους, πρέπει να εξετασθούν και άλλα νοσήματα τα οποία το προκαλούν όπως :

Παθήσεις θυρεοειδή αδένα (υπερλειτουργία).
Κρίσεις υπογλυκαιμίας (Σακχαρώδης Διαβήτης)
Στερητικό σύνδρομο (απόσυρση από ναρκωτικά)

Φάρμακα, ουσίες
ΔΑΚΤΥΛΙΤΙΔΑ
(τοξική δόση)
ΑΛΚΟΟΛ
ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ- ΥΠΝΩΤΙΚΑ
ΕΠΙΝΕΦΡΙΝΗ
ΑΜΙΝΟΦΥΛΛΙΝΗ
ΚΑΦΕΪΝΗ
ΕΦΕΔΡΙΝΗ
ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΕΣ
ΚΟΚΑΪΝΗ
ΦΑΙΛΥΛΟΝΕΦΡΙΝΗ
ΑΝΤΙΪΣΤΑΜΙΝΙΚΑ
ΛΙΔΟΚΑΪΝΗ
ΦΑΙΝΥΛ-ΠΡΟΠΑΝΟΛΟΛΗ
ΑΝΤΙ-ΠΑΡΚΙΝΣΟΝΙΚΑ
ΜΕΘΥΛ-ΦΑΙΝΥΔΑΤΗ
ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΓΙΟΓΟΝΑ
ΑΝΤΙ-ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΑ
ΝΕΥΡΟΛΗΠΤΙΚΑ
ΨΕΥΔΟΕΦΕΔΡΙΝΗ
ΜΗ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΦΑΡΜΑΚΑ
ΝΙΚΟΤΙΜΚΟ ΟΞΥ

ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΑ
ΝΤΟΠΑΜΙΝΗ

ΒΡΩΜΟΚΡΥΠΤΙΝΗ
ΣΑΛΙΚΥΛΙΚΑ

ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ

Τα φάρμακα τα οποία μειώνουν το άγχος, ονομάζονται ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ (λύση του άγχους ετυμολογικά, απελευθέρωση, λύτρωση).

Πάρα πολλά άτομα ακόμα και γιατροί θεωρούν ότι το ηρεμηστικό φάρμακο ταυτίζεται με το αγχολυτικό φάρμακο.

Το αγχολυτικό φάρμακο είναι το πιο συχνά διακινούμενο στην ψυχιατρική, επειδή η συχνότητα εμφάνισης του άγχους και αϋπνίας βαίνει αυξημένη στον γενικό πληθυσμό.

Επίσης πρέπει να επισημανθεί ότι η βαριά αγχώδης διαταραχή καταλήγει στον αλκοολισμό πολύ συχνά.

Σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια η χρόνια χρήση του αλκοόλ σε υπόστρωμα βαρειάς αγχώδους διαταραχής οδηγεί στον καταστροφικό αλκοολισμό.

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ο ψυχίατρος, πρέπει να ενημερώσει, να πληροφορήσει τον ασθενή για την θεραπευτική αντιμετώπιση του άγχους : α) με την επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου, β) την σχολαστική ανάλυση των παρενεργειών της αγωγής αυτής και τούτο διότι οι περισσότεροι αγχωτικοί ασθενείς αγχώνονται με την εφαρμογή της θεραπείας, την αποτελεσματικότητα της, τη διάρκεια αυτής, την πιθανή εξάρτηση από την θεραπεία αυτής.

Η χρήση των ΒΕΝΖΟΔΙΑΖΕΠΙΝΩΝ (ΒΖΝ) είναι πολύ διαδεδομένη στην ψυχιατρική έχοντας δράσεις :
1. Αγχολυτική (ηρεμιστική) κατά την ημερήσια χορήγησή τους.
2. Υπνωτική : Σε μεγαλύτερη δοσολογία τις βραδινές ώρες.
3. Μυοχαλαρωτική : αντιεπιληπτική, αντισπασμωδική (ορισμένες ΒΖΝ).

Κύρια ένδειξει χορήγηση ΒΖΠ είναι η αγχώδης διαταραχές και μικροπρόθεσμη (λίγους μήνες) θεραπεία του έντονου άγχους.

ΟΙ ΒΕΝΖΟΔΙΑΖΕΠΙΝΕΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΜΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΝΔΕΙΞΗ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΕΝΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ

ΚΥΡΙΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΩΝ ΒΖΔ είναι :

1. ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΧΡΟΝΙΟΣ (τρομώδες παραλήρημα*) delirium tremens.
2. Σχετικές οι ΒΖΔ έχουν : στους νυκτερινούς εφιάλτες, υπνοβασία, επιληψία (χορήγηση με προσοχή – πάντα υπάρχει ο κίνδυνος εξάρτησης από τα φάρμακα αυτά!!!).

*Delirium Tremens : Η πιο σοβαρή εκδήλωση του συνδρόμου στέρησης του αλκοόλ η οποία χαρακτηρίζεται από οπτικές, ακουστικές, απτικές ψευδαισθήσεις, αποπροσανατολισμό, πυρετό, εφίδρωση, ταχυκαρδία.

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΒΕΝΖΟΔΙΑΖΕΠΙΝΩΝ

Πιο συχνές παρενέργειες αποτελούν η υπνηλία, ζάλη, αταξία (κυρίως στον ηλικιωμένο πληθυσμό).
Ανάπτυξη εξαρτήσεως από την θεραπεία. Εμφανίζεται κυρίως σε άτομα με ιστορικό αλκοολισμού, εξαρτώμενο από άλλες ουσίες, άτομα με μεγάλες διαταραχές της προσωπικότητάς τους.
Για τους παραπάνω λόγους ο ειδικός γιατρός πρέπει να εκτιμήσει και συνυπολογίσει τις ωφέλειες, τη χρονική διάρκεια της κάθε θεραπείας με ΒΖΠ για κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Οι ΒΖΠ μπορεί να προκαλέσουν εξάρτηση με εμφάνιση ΣΤΕΡΗΤΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ όπως : άγχος – ευερεθιστηκότητα – τρόμο – αϋπνία – εφίδρωση – κοιλιακά ενοχλήματα – διάρροιες – ναυτία – ανορεξία – κόπωση – ταχυκαρδία – υπέρταση – σπασμούς (σπάνια).
Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μετά 1-2 ημέρες μετά της βραχείας δράσης ΒΖΠ και 2 – 5 και περισσότερες ημέρες με της μακράς δράσης ΒΖΠ.
Ο κίνδυνος ανάπτυξης εξάρτησης είναι μεγαλύτερος όπως και τα στερητικά συμπτώματα με τις μεγαλύτερες δόσεις ΒΖΠ, μακρύτερο χρόνο χορήγησης.
Στην εμφάνιση του συνδρόμου στέρησης από ΒΖΔ συνιστάται η προοδευτική ελάττωση της ημερήσιας δόσης με ρυθμό μείωσης ¼ της ημερήσιας δόσης κάθε 1 – 2 εβδομάδες.
Υπνηλία, μείωση των αντανακλαστικών

Προσοχή στην οδήγηση αυτοκινήτων, μοτοσυκλετών, γεωγικών μηχανημάτων, υπάρχει ο κίνδυνος ΤΡΟΧΑΙΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ σε χειρισμό επαγγελματικών τροχών, πριονιών.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟΛΥΤΑ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΣΕ ΑΤΟΜΟ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΒΕΝΖΟΔΙΑΖΕΠΙΝΕΣ. Μεγάλο ποσοστό των τροχαίων ατυχημάτων προκαλούνται από την παράλληλη αυτή λήψη.
Οι ΒΖΔ δεν χορηγούνται σε άτομα που εμφανίζουν κώμα, σοκ, γλαύκωμα, ηπατική-νεφρική ανεπάρκεια, μυασθένεια, άπνοιες ύπνου, εγκυμοσύνη, γαλουχία. Στις μεγάλες ηλικίας και σε ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια αν χρειασθεί χορηγούνται οι ΒΖΔ η οποία δεν παράγουν ενεργούς μεταβολιτές (Λοραζετάμη – Τεμαζετάμη).

Σαν γενικός κανόνας ο οποίος διέπει την χορήγηση των ΒΖΔ είναι η ρύθμιση της δοσολογίας, η εξάρτηση και το σύνδρομο στέρησης που προκύπτουν από την αλόγιστη χορήγηση αυτών των φαρμάκων.

ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΒΖΔ : ΦΛΟΥΜΑΖΕΝΙΛΗ : ανταγωνίζεται τις ΒΖΔ εξουδετερώνει την κατασταλτική τους δράση στο ΚΝΣ. Άλλη χρήση σε νοσοκομειακό επίπεδο της ουσίας αυτής είναι η χορήγηση της για διαφορική διάγνωση άγνωστης αιτίας κώματος*.

*Κώμα : Κατάργηση όλων των λειτουργιών του οργανισμού εκτός της αναπνοής και κυκλοφορίας.

 

Dr. ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΑΚΜΑΝΗΣ

Ref. : - Βικιπαιδεια
Merck Man 19th ed.
Θ. Δασκαλόπουλος