Καλοήθης Υπερτοφία Προστάτη
Ο
προστάτης αδένας είναι ένα όργανο του άνδρα που βρίσκεται στη βάση της ουροδόχου κύστεως και περιβάλλει το αρχικό τμήμα της ουρήθρας. Η ακριβής του λειτουργία δεν έχει καθοριστεί, η κύρια λειτουργία του είναι η παραγωγή υγρού που αναμιγνύεται με το σπέρμα. Οι εκκρίσεις του περιλαμβάνουν θρεπτικά συστατικά για τα σπερματοζωάρια και πρωτεάσες που υγροποιούν το σπέρμα. Σταδιακά υπερτρέφεται με την ηλικία και μπορεί να εμποδίσει την ομαλή έξοδο των ούρων από την κύστη. Ο προστάτης αδένας δεν είναι απαραίτητος για τη ζωή.Ο
προστάτης αδένας σταδιακά αυξάνει σε μέγεθος με την ηλικία. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται καλοήθης υπερτροφία και αποτελεί μία από τις πιο συχνές παθήσεις του άνδρα κατά την 5η και 6η δεκαετία της ζωής του. Σχεδόν ο μισός ανδρικός πληθυσμός άνω των 65 ετών υποφέρει από τα προβλήματα που προκαλεί η αύξηση του μεγέθους του προστάτη αδένα. Παρόλο που η ανάπτυξη νέων, πιο δραστικών φαρμάκων, έχει μειώσει την ανάγκη της χειρουργικής αποκατάστασης του υπερτροφικού προστάτη, πολλοί άνδρες δεν συζητούν το πρόβλημά τους και απλά προσαρμόζουν τη ζωή τους στα συμπτώματά τους, χωρίς να αναζητούν θεραπεία.
Αιτιολογία - ΠαθοφυσιολογίαΟ προστάτης αδένας, που κατά την γέννηση ζυγίζει λίγα γραμμάρια, ακολουθεί δύο περιόδους ανάπτυξης του μεγέθους του. Η πρώτη, κατά την εφηβεία, όπου ο προστάτης διπλασιάζει το μέγεθός του υπό την επίδραση των ανδρικών ορμονών. Κατά την διάρκεια της 4ης δεκαετίας παρατηρείται ένα νέο κύμα αύξησης του μεγέθους του προστάτη. Η αύξηση αυτή δεν είναι ομοιογενής όπως εκείνη της εφηβείας, αλλά αρχίζει από την περιοχή που βρίσκεται γύρω από την ουρήθρα. Η υπερτροφία αυτή του προστάτη είναι πιθανόν να παραμείνει μικροσκοπική και να μην καταλήξει σε σημαντική αύξηση του όγκου του αδένα, τις περισσότερες φορές όμως εξελίσσεται, πιέζει τον υπόλοιπο προστατικό ιστό και την ουρήθρα, προκαλώντας συμπτωματολογία μερικής απόφραξης της ροής των ούρων. Η αιτιολογία της υπερτροφίας του προστάτη δεν είναι πλήρως διευκρινισμένη. Οι παράγοντες που διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο είναι η ηλικία και η παρουσία ανδρογόνων από καλώς λειτουργούντες όρχεις. Η υπερτροφία του προστάτη σπάνια εμφανίζεται σε άνδρες κάτω των 45 ετών, ενώ δεν παρατηρείται σε άνδρες που έχουν υποβληθεί σε ορχεκτομή προ της ήβης.
ΣυμπτωματολογίαΤα συμπτώματα της καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη οφείλονται στην μερική απόφραξη της ουρήθρας και στην σταδιακή απώλεια της ορθής λειτουργικότητας της ουροδόχου κύστης. Τα πιο συνήθη περιλαμβάνουν διαταραχές της ούρησης, όπως · καθυστέρηση της έναρξης της ούρησης, διακεκομμένη ούρηση, ελάττωση της ακτίνας των ούρων, επιμήκυνση του χρόνου της ούρησης · επιτακτική ούρηση, στάγδην αποβολή ούρων, αίσθηση ατελούς κένωσης · συχνουρία, νυχτουρία Το μέγεθος του προστάτη δεν καθορίζει πάντοτε το μέγεθος της απόφραξης και την σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Είναι δυνατόν άνδρες με μικρού μεγέθους αδένα να παρουσιάζουν σημαντικού βαθμού απόφραξη και έντονα συμπτώματα και άλλοι, με σημαντική υπερτροφία του προστάτη αδένα, να παρουσιάζουν μικρού βαθμού απόφραξη και ήπια συμπτωματολογία. Οι πάσχοντες άνδρες, επειδή η εξέλιξη της απόφραξης είναι βραδεία, συχνά προσαρμόζονται στα ενοχλήματα, αποδίδοντάς τα στην ηλικία. Οι συνέπειες της υπερτροφίας του προστάτη που παραμένει χωρίς θεραπεία μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές : η κατακράτηση των ούρων στην κύστη ευνοεί τις υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, την λιθίαση, την ανάπτυξη ασταθούς κύστης ή ακόμη και διαφόρου βαρύτητας νεφρική ανεπάρκεια, λόγω στάσης των ούρων στο ανώτερο ουροποιητικό.
ΔιάγνωσηΌταν υπάρχει η υποψία της καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη, ένας αριθμός εξετάσεων είναι αναγκαίος για την αναγνώριση του προβλήματος και την επιλογή της θεραπευτικής αντιμετώπισης. Αυτές περιλαμβάνουν:
- Δακτυλική από το ορθό εξέταση: Δίνει μια γενική ιδέα του μεγέθους και της σύστασης του προστάτη αδένα.
- Ειδικό Προστατικό Αντιγόνο: Συνιστάται προκειμένου να γίνει η διαφορική διάγνωση από τον καρκίνο του προστάτη.
- Υπερηχοτομογραφία: Εκτιμάται ο όγκος του προστάτη και το περίγραμμά του. Με την εξέλιξη του διορθικού υπερηχοτομογραφήματος εκτιμάται ο προστάτης αδένας με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. Εάν υπάρχει η υποψία καρκίνου του προστάτη, είναι δυνατή η λήψη κατευθυνόμενων βιοψιών δια λεπτής βελόνης.
- Ενδοφλέβιος Ουρογραφία: Απεικονίζει έμμεσα τον προστάτη αδένα, δίνει όμως συνολικές πληροφορίες για το ουροποιητικό σύστημα και μπορεί να αποκαλύψει πχ. διάταση του ανώτερου ουροποιητικού, πάχυνση ή δοκίδωση της ουροδόχου κύστεως, λιθίαση, εκκολπώματα, όγκους κλπ.
- Ουροδυναμικός Έλεγχος: Μπορεί να προσεγγίσει με μεγάλο ποσοστό επιτυχίας το πρόβλημα της απόφραξης, να διαπιστώσει την παρουσία προκυστικού ή υποκυστικού αποφρακτικού κωλύματος και να προβλέψει σε ικανοποιητικό βαθμό τα αποτελέσματα της χειρουργικής επέμβασης.
- Ουρηθροκυστεοσκόπηση: Δίνει την δυνατότητα της υπό όραση εκτίμησης της έκτασης της υπερτροφίας του προστάτη και του βαθμού απόφραξης. Επιτρέπει ταυτόχρονα την επισκόπηση του εσωτερικού της κύστης.
- Θεραπεία: Οι άνδρες με συμπτωματική καλοήθη υπερτροφία του προστάτη έχουν συνήθως ανάγκη θεραπείας. Αυτή μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική.
Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει την χρήση δύο κατηγοριών φαρμάκων. Η πρώτη σκοπό έχει να μειώσει ή τουλάχιστον να αναστείλει την αύξηση του μεγέθους του προστάτη αδένα, ανακουφίζοντας τον ασθενή από την συμπτωματολογία. - Φιναστερίδη: Εμποδίζει την μετατροπή της τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη στο επίπεδο του προστάτη, μιας ορμόνης που εμπλέκεται στην αύξηση του μεγέθους του προστάτη.
Η δεύτερη μειώνει τον μυϊκό σπασμό στη βάση της κύστης και στο αρχικό τμήμα της ουρήθρας που περιβάλλεται από τον προστάτη, καθιστώντας έτσι ευκολότερη την ροή των ούρων. - Αναστολείς των α-αδρενεργικών υποδοχέων: Φάρμακα όπως η τεραζοσίνη, η δοξαζοσίνη και η ταμσουλοσίνη, αντιρροπούν το δυναμικό στοιχείο της ΚΥΠ και μειώνουν την αντίσταση εξόδου των ούρων δρώντας στους α1 αδρενεργικούς υποδοχείς που υπάρχουν στον αυχένα της κύστης, την προστατική ουρήθρα και την προστατική κάψα. Η χειρουργική αφαίρεση του υπερτροφικού προστατικού ιστού παραμένει η πλέον δραστική θεραπεία αντιμετώπισης της καλοήθους υπερτροφίας του προστάτη, με αποτελέσματα μεγάλης χρονικής διάρκειας. Οι περισσότεροι Ουρολόγοι κρίνουν απαραίτητη την χειρουργική αποκατάσταση όταν τα συμπτώματα είναι σοβαρά και η φαρμακευτική θεραπεία έχει αποτύχει, στην περίπτωση επίσχεσης των ούρων και όταν υπάρχουν επιπλοκές όπως λοίμωξη ή αιμορραγία. Οι περισσότεροι ασθενείς κρίνουν τα αποτελέσματα της εγχείρησης πολύ ικανοποιητικά μέσα στους πρώτους τρεις μήνες.
Η χειρουργική τεχνική που εφαρμόζεται σήμερα στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι η Διουρηθρική Προστατεκτομή. Ένα λεπτό τηλεσκόπιο εισάγεται στην ουρήθρα και ,υπό αναισθησία, επιτρέπει στον χειρουργό να αφαιρέσει κομμάτι-κομμάτι τον υπερπλαστικό αδένα που εμποδίζει την ροή των ούρων. Η παραμονή του ασθενούς στο Νοσοκομείο με την τεχνική αυτή, έχει περιοριστεί στο ελάχιστο.
Η ανοικτή χειρουργική επέμβαση συνίσταται στην αφαίρεση του υπερτροφικού προστατικού ιστού διαμέσου μιας μικρής τομής στο υπογάστριο. Ενδείκνυται στην περίπτωση μεγάλου προστατικού αδενώματος ή όταν συνυπάρχουν λίθοι ή εκκολπώματα στην ουροδόχο κύστη και πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Υπάρχουν επίσης άλλες λιγότερο επιθετικές τεχνικές που δεν αποσκοπούν στην αφαίρεση του προστάτη αλλά στην εξάλειψη των ενοχλημάτων. Οι ενδείξεις τους προς το παρόν περιορίζονται σε ασθενείς που λόγω της γενικής τους κατάστασης, δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρ/κή επέμβαση.
Συμπεράσματα - Σημεία Κλειδιά Ο προστάτης αδένας δεν είναι απαραίτητος για τη ζωή. Σταδιακά αυξάνεται σε μέγεθος με την πάροδο των ετών με αποτέλεσμα την ελάττωση της ροής των ούρων. Δεν χρειάζονται θεραπεία όλοι οι άνδρες με καλοήθη υπερτροφία του προστάτη. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με ήπια συμπτώματα απόφραξης των ούρων. Η Διουρηθρική προστατεκτομή παραμένει η θεραπεία εκλογής.
