Αλλεργικές αντιδράσεις στα φάρμακα (Α.Α.Φ.)

Η Α.Φ. είναι κοινό φαινομενο που εμφανίζεται στατιστικά στο 2-30% των νοσηλευομένων ασθενών. Η Α.Α.Φ. έχει είτε ανοσολογικό υπόστρωμα είτε μη ανοσολογικό που περιλαμβάνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων (δυσανεξία, τοξικότητα φαρμάκου, ιδιοσυγκρασικές αντιδράσεις) έναντι των φαρμάκων.

Η αλεργία στα φάρμακα που οφείλεται σε ανοσολογικούς μηχανισμούς προκαλείται από:

1. Το ίδιο το μόριο του φαρμάκου (η ινσουλίνη, ηπαρίνη, πρωτεΐνες ζώων που έχουν μεγάλο μοριακό βάρος προκαλούν άμεσα αλλεργικές αντιδράσεις)

2. Τους μεταβολίτες του φαρμάκου (από τα προϊόντα του μεταβολισμού του φαρμάκου στον οργανισμό) όπως συμβαίνει στην πενικιλλίνη, σουλφοναμίδες, φαινυτοΐνη)

Η παθογένεια της αλλεργίας στα φάρμακα που προκαλείται από μη ανοσολογικά αίτια εξαρτάται από πολλές παραμέτρους όπως

α) την οδό χορήγησης δηλ. από το στόμα ή ενδοφλέβια

β) από τη δοσολογία του φαρμάκου (από το στόμα εμφανίζονται λιγότερες αλλεργικές αντιδράσεις).

Τα αντιϊσταμινικά φάρμακα προκαλούν σπάνια αλλεργικές αντιδράσεις όταν χορηγούνται συστηματικά, αλλά συχνές αλλεργίες όταν εφαρμόζονται τοπικά στο δέρμα. Γενικά παράγοντες γενετικοί (κληρονομικοί) αλλά και επίκτητοι παίζουν ρόλο στη δημιουργία της αλλεργίας από φάρμακα. Έτσι:

α) οι γενετικοί παράγοντες καθορίζουν τον μεταβολισμό του φαρμάκου

β) το σύστημα HLA (Human Leucocyte Antigen) που βρίσκεται στα λευκά αιμοσφαίρια συνδέονται με την εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων στα φάρμακα.

γ) Σύγχρονη χορήγηση άλλου ή άλλων φαρμάκων ενισχύει την πιθανότητα εμφάνισης Α.Φ.

δ) Μόλυνση από ιούς όπως Epstein – Barr (που προκαλεί λοιμώδη μονοπυρήνωση) και κυρίως ο ιός HIV αυξάνουν τον κίνδυνο αλλεργικών εκδηλώσεων από το δέρμα (στη λήψη πενικιλλίνης και σουλφοναμιδών).

Ειδικά ο ιός HIV προκαλεί φάσμακα Α.Α.Φ. που είναι: πυρετός - αναφυλαξία – τοξική επιδερμική νεκρόλυση – αιματολογικές και ηπατικές αλλοιώσεις.